Anne Sütü Sağma ve Saklama Teknikleri

Anne Sütü mucizevi bir besin. Aynı zamanda bebeğin ilk aşısı. Hastalıklara karşı onu koruyan önemli antikkor kaynağı. Bu değerli besini  boşa harcamamak ve bebeğin doğduğu andan itibaren bu sütten mahrum kalmamasını sağlamak gerekiyor. Acıbadem Sağlık Grubu International Hospital Eğitim ve Gelişim Hemşiresi Gönül Emine Karadaş'dan teknikler hakkında bilgi aldık. 

Bir bebeğin dünyaya gelmesi hayatın mucizevî dönemlerinden biridir. Bebekler gelişimlerini devam ettirmek ve sağlıklı büyüyebilmek için diğer bir mucize anne sütüyle tanışıp ilk 6 ay sadece anne sütü, 2 yaşına kadar da diğer besinlerle birlikte bu beraberliği sürdürürler.

Bebeğiniz erken doğduğu için ememiyorsa, hastaysa ya da siz hastaysanız ve ilaç kullanmanız gerektiğinden emzirmeye ara vermeniz gerekiyorsa, işe dönmeniz gerekiyorsa, memeleriniz çok dolu olduğu/meme başınız çökük olduğu için bebeğiniz alamıyorsa ya da sütünüzü arttırmanız gerekiyorsa yapmanız gereken sütünüzü sağarak bebeğinize vermektir. Bu şekilde kesintisiz bir şekilde bebeğinize anne sütü vermeye devam edebilirsiniz.

Süt yapımını arttırmak için günde (gece dahil) 8 kez memeleri sağmak gerekir. Sağma işlemi elle ya da makine ile yapılabilir. Elle sağmak daha kolay, kontrol edilebilir, pratik (alet gerektirmez, her yerde her zaman yapılabilir) ve annenin tek başına uygulayabilir olmasından dolayı tercih edilmelidir.

Elle sağma işlemi:

İşleme başlamadan önce eller sabun ve ılık su ile 15/30 sn yıkanır

5 dakika kaynatılmış olan süt toplama kabı hazırlanır

Memelere yukarıdan aşağıya doğru yumuşak masaj yapılır. Sağma işlemine başlamadan memelerin üzerine ısıtılmış bir havlu konulması sütün akışını kolaylaştıracaktır.

Küçük parmak göğüs duvarına dayanır, işaret parmağı memenin kahverengi kısmının altına, başparmak memenin üzerine, kahverengi bölgenin bitimine yerleştirilir. Diğer parmaklar memeyi alttan destekler. Böylece memenin etrafında açık bir C şekli oluşturulmuş olur.

Baş ve işaret parmak alttaki dokuyu hissedecek şekilde hafifçe göğüs duvarına doğru bastırılır. Kahverengi halkanın sınırları içinde üzüm salkımı şeklindeki süt havuzcukları bulunmaya çalışılır. Buradaki sütü boşaltmak için parmaklar arasında sıkma ve serbest bırakma tekniği ile meme yuvarlanır. Hareket düzenli olarak tekrarlanır. Hızı, basıncı ve ritmi annenin isteğine göre ayarlanır.

Meme çok hassas bir dokudur, bu nedenle sıvama ve sert hareketlerden kaçınılmalıdır.

15-20 dk sürdürülen işlem sonucunda genellikle 80-90 ml. süt elde edilir.

Sağma işlemine başlandığında hemen süt gelmeyebilir ancak yaklaşık 5 dk sonra süt miktarı artacaktır. Bu nedenle endişelenmeden işleme devam edilmelidir.

İşlem esnasında acı hissedilmemelidir. Acı hissediliyorsa işlem hatalı yapılıyor demektir. Parmakların yerleşimi kontrol edilerek işlem tekrarlanır. 

Sağma işlemi için makine tercih edilecekse; aletin meme başıyla uyumlu olması gerekir. Ayrıca memeyi kavrayacak olan huni kısmı yumuşak olmalı, hava sızdırmamalı ve memeyi tahriş etmemelidir. Hız kademeli olarak arttırılmalı, ağrı/acı hissediliyorsa basınç arttırılmamalıdır. Sağma işlemine başladıktan 1-2 dk sonra süt gelmeye başlar. İşlem her meme için 15-20 dk olmalıdır.

Sağılan sütün saklanması için özel olarak hazırlanmış olan poşetler, sert plastik ya da cam kaplar kullanılabilir.                                                               

Sağılan Sütün Saklanmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Donan sütün hacmi genişleyeceğinden ve tabakalanma olabileceğinden kap tamamen doldurulmamalıdır.
• Bebeğin bir öğünde alabileceği miktarlardaki süt ayrı ayrı stoklanmalıdır (Örn; bebeğiniz yoğun bakımda izlenen prematüre bir bebek ise beslenmeye başlandığında genellikle 1-2 ml ile başlanarak yavaş yavaş beslenmesi arttırılır. Bir haftanın sonunda 5-10 ml ile beslenmeye devam edilebilir. Her hafta bu miktar artacaktır)
• Donmuş sütün üzerine sıcak süt eklenmemelidir.
• Donmuş süt taze sütten farklı kokabilir, ancak bebek kabul ediyorsa problem oluşturmaz.
• Stoklanan kabın üzerine tarih ve saat yazılmalı, kullanıma ilk sağılan sütten başlanmalıdır.
• Sağılan süt annenin yediklerine göre farklı renklerde olabilir (Mavimsi, sarımsı ya da kahverengi)
• Sütün üzerinde biriken kremanın dağılması için kap hafifçe çalkalanmalıdır, sert çalkalamaktan kaçınmak gerekir.
• Sağılan anne sütü15°C’ de 24 st, oda ısısında 6-8 st bozulmadan kalabilir.
• 0-4 °C’ de 8 gün, daima 0 °C’ nin altında çalışan derin dondurucuda 6 ay saklanabilir (Saklanan sütler ek besinlere geçişte muhallebi yapımında da kullanılabilir)
• Derin dondurucudan çıkarılan süt kademeli olarak ısıtılmalıdır (Örn; dondurucudan buzdolabı rafına ve ardından benmari uygulaması)
• Eritilen süt yeniden derin dondurucuda dondurulmamalıdır.
• Sağılan süt bebeğe verilmeden önce süt kabı sıcak su dolu bir kabın içine yerleştirilerek ısıtılmalıdır (benmari). Doğrudan ateş üzerinde ve mikrodalgada ısıtılmamalıdır.
• Bebeğe sütü vermeden önce kolun iç yüzüne damlatılarak sıcaklığı kontrol edilmelidir (çok sıcak veya soğuk olmamalıdır)