Ek Gıdalara Başlayan Bebeğe Ne Yedirmeli?

0-2 yaş bebek beslenmesi yaşama sağlıklı bir başlangıç yapabilmek için çok önemli. Anne sütü ile başlayan beslenmesinde bebeğinizin hangi ayda hangi besinleri alması gerektiğini Beslenme ve Diyet Uzmanı Diyetisyen Derya Dinçer Akın anlatıyor. 

Doğumdan 2 yaşın sonuna kadar devam eden dönem, çocuklarda büyüme-gelişmenin en hızlı olduğu, yaşama sağlıklı başlangıç için en kritik dö­nemdir. Çocukluk çağı hastalıklarının en önemli ölüm nedenlerinden biri olan büyüme geriliği, bazı vitamin ve mineral eksiklikleri ile ishaller en sık 0-2 yaş grubu çocuklarda görülmektedir. Büyümenin en hızlı olduğu bu dönemde oluşan büyüme geriliğinin 2 yaş sonrasında düzeltilmesi oldukça güçtür. Anneler bu konuda bilinçlendirilmeli, süt çocuğu ve küçük çocukların beslenmesiyle ilgili alışkanlıkların bu dönem­de kazandırıldığı unutulmamalıdır.

Yenidoğan bir bebek için İLK 6 AYLIK dönemde en uygun besin ANNESÜTÜ’dür. Anne sütü bebeğin sağlıklı olması, tüm besin öğeleri gereksinmelerini karşılaması, kolaylıkla sindirilebilmesi ve enfeksiyonlara karşı koruması açısından yeri doldurulamaz bir besindir. Anne sütü yok ise anne sütüne en yakın olan devam mamaları kullanılabilir.

Tamamlayıcı be­sinlere 6 aydan önce başlanmamalıdır. 6 ayın üzerindeki tüm bebekler tamamlayıcı besin (ek besin) almalıdır ve anne sütüne tamamlayıcı besinler ile birlikte 2 yaşına kadar veya daha fazla devam edilmelidir.

AYLARA GÖRE VERİLMESİ ÖNERİLEN TAMAMLAYICI BESİNLER

0.Ay

• Sadece anne sütü  (Bebeğin aylara göre büyümesi izlenmelidir)

6. Ay

• Anne sütüne devam
• Yoğurt
• Meyve suyu, sebze suyu ve püresi
• Pekmez              
• Şekersiz muhallebi (keçi sütü + pirinç unu)
• Yumurta sarısı (1/4 oranında)

7. Ay

• Anne sütüne devam
• Yoğurt
• Meyve suyu, sebze suyu
• Pekmez
• Pirinç unu, pirinç
• Yumurta sarısı (tam)
• Et (balık, tavuk etleri ve kırmızı et)
• Bitkisel yağlar (Fındık, zeytinyağı, ayçiçek yağı)
• Sebze püre veya sebze çorba

8. Ay

• Anne sütüne devam
• Yoğurt
• Meyve suyu, sebze suyu
• Pekmez
• Et (balık, tavuk etleri ve kırmızı et), kuzu veya tavuk karaciğeri
• Bitkisel yağlar (Fındık, zeytinyağı, ayçiçek yağı)
• İyi ezilmiş ev yemekleri (kıymalı ve sebzeli)
• Tam yumurta veya pastörize peynir
• Tahıl – kırmızı mercimek, kurufasulye, nohut ezmeleri

12. Ay

• Anne sütüne devam
• Yoğurt
• Meyve veya taze sıkılmış meyve suyu, sebze suyu
• Pekmez
• Yumurta (tam) veya pastörize peynir
• Aile sofrasına oturtulup kendi deneyimlerine göre seçim
• (ev yemekleri, dolmalar, kıymalı sebze yemekleri, tarhana, mercimek, unlu ve yoğurtlu çorbalar, makarna, pilav vs)

EVDE YOĞURT MAYALAMAK (Enerji: 60 kkal/100 ml, Protein: 3 g/100 ml)

Malzemeler:  

• 100 ml günlük süt
• 1 çay kaşığı yoğurt mayası

Hazırlanışı: Süt kaynatılır, elin dayanabileceği sıcaklığa gelinceye kadar soğutulur. 1 çay kaşığı yoğurt mayası eklenir. Üzeri örtülerek oda sıcaklığında sabit bir şekilde 3-4 saat bekletilir.

NOT: Yoğurttaki faydalı bakterilerden daha çok yararlanabilmek için 1 gün bekletilip ertesi gün tüketilmelidir.

MUHALLEBİ (Enerji: 98kkal/100 ml, Protein: 3,3 g/100 ml)

Malzemeler:

• 100 ml günlük süt
• 1 tatlı kaşığı pirinç unu
• 1 tatlı kaşığı pekmez

Hazırlanışı: Soğuk süt temiz bir kaba konur. 1 tatlı kaşığı pirinç unu ilave edilerek ezilir, yavaş yavaş ateşte karıştırarak pişirilir. İndirdikten sonra pekmez ilave edilir, ılık kıvamda bebeğe yedirilir.

NOT: Kilolu olan bebeklere pekmez katılmayabilir. Kabızlığı olan bebeklere de 1 çay kaşığı sıvı yağ ilave edilebilir.

SEBZE ÇORBASI (2 Porsiyon)(Enerji: 208 kkal/100 ml, Protein: 5,4 g/100 ml)

Malzemeler:

• 1 küçük boy havuç,
• 1 orta boy patates,
• 1 yemek kaşığı mercimek, bulgur veya pirinç veya tahıl unu,
• 1 yemek kaşığı zeytinyağı

Hazırlanışı: Bütün sebzeler sirkeli suda bekletilerek yıkanır, küçük olarak doğranır. 1 yemek kaşığı tahıl unu, 1 yemek kaşığı zeytinyağı eklenerek pişirilir.  Tel süzgeçten geçirilerek çocuğa verilir. Evde tavuk eti ve ya dana kıyma olduğunda 1 tatlı kaşığı katılabilir.

NOT: Çocuğa etin kendisinin ezilerek verilmesi besleyicidir. Et suyu herhangi bir besin değeri yoktur. 1 yaşına kadar tuz katılmamalıdır.

MERCİMEK ÇORBASI (2 Porsiyon)(Enerji: 176 kkal/100 ml, Protein: 7,2 g/100 ml)

Malzemeler:

• 2 silme yemek kaşığı mercimek,
• 1 küçük boy havuç,
• 1 küçük boy patates,
• 1/4 küçük dilim soğan,
• 1 yemek kaşığı zeytinyağı,
• 2 çay bardağı su

Hazırlanışı: Bir tencereye 2 yemek kaşığı mercimek, 2 çay bardağı su konur. 1 küçük boy havuç patates ve soğan rendelenip, 1 yemek kaşığı zeytinyağı eklenir ve pişirilir.

ETLİ SEBZE YEMEKLERİ (2 Porsiyon)(Enerji: 207 kkal/100 ml, Protein: 8,7 g/100 ml)

Malzemeler:

• 30 gr. (1 köfte kadar) et (tavuk, dana, balık),
• 1 yemek kaşığı pirinç,
• Mevsimine göre ıspanak, kabak, domates, semizotu,
• 1 küçük boy soğan,
• 1 tatlı kaşığı zeytinyağı

Hazırlanışı: Sirkeli suda bekletilerek yıkanan sebzeler doğranarak bir tencereye konur, 1 yemek kaşığı pirinç, mercimek, bulgur ile 1 tatlı kaşığı zeytinyağı, az su konularak pişirilir. Sebzenin türüne göre dolma veya kıymalı sebze yemeği olarak yedirilir.

NOT: Çocuklara tuz eklenmesi 12. aydan sonra çok az olarak yapılmalıdır, tuz olarak iyotlu tuz kullanılmalıdır.

Tamamlayıcı Besinlere Başlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Ailenin sosyoekonomik ve kültürel durumu (anne-baba-çocuk ilişkisi) göz önüne alınmalıdır.
• Gelişimi normal ve sadece anne sütü alan bebeklerde, altı aydan önce tamamlayıcı besinlere başlanmamalıdır.
• Çocuk 6 aylık iken tamamlayıcı besinlerden elde edilen enerji top­lam enerjinin % 50’sini aşmamalıdır.
• Gluten içeren tahıllı besinler 6 aydan önce verilmemelidir.
• Alerji öyküsü olan ailelerin çocuklarına yumurta, balık, domates, çilek gibi alerjen olma olasılığı olan besinler aile öyküsüne göre başlanabilir.
• Besin alerjisi öyküsü olan bebeklerde yumurta, fındık, fıstık, balık ve soyalı besinlere 12. aydan önce başlanmamalıdır.
• Botulismustan korunmak için 12. aydan önce bal verilmemelidir.
• Tamamlayıcı beslenmede öğün sayısı, bebeğin yaşına ve anne sü­tünden yararlanma miktarına göre ayarlanmalıdır.
• Emzirme devam ederken, 6. ayda küçük miktarlarda tamamlayıcı besinlere başlanmalı ve çocuk büyüdükçe besin miktarı artırılmalıdır.
• Tamamlayıcı besinlerin kıvamı, süt çocuğunun gereksinimine ve mo­tor gelişimine uygun olarak, bebek büyüdükçe dereceli olarak artırılmalı­dır.

Anne Sütüne Ek Olarak Günlük Beslenme Planı İçinde Tamamlayıcı Besinler:

6.-8. ayda 200 kalori /gün

9.-11. ayda 300 kalori/gün

12.-18. ayda 500 kalori/gün olarak önerilmelidir. 

Örneğin;   1 kase yoğurt + 1 adet yumurta + 1 kase çorba= 200 kaloridir.

AYLARA GÖRE ÖRNEK MENÜ

0-1  yaş bebek beslenmesinde ANNE SÜTÜ temel besin kaynağı olmalıdır. Anne sütü yeterli değil ya da yok ise adapte ya da devam mamaları kullanılmalıdır.

6. ay

Kahvaltı: ANNE SÜTÜ ya da devam maması, ¼ haşlanmış yumurta sarısı, yoğurt (1 tatlı kaşığı pekmez katılmış)

Ara: Taze sıkılmış meyve suyu

Öğle Yemeği: ANNE SÜTÜ ya da devam maması, haşlanmış patates-havuç suyu, yoğurt

Ara: Taze sıkılmış meyve suyu ya da sebze suyu

Ara: Muhallebi

Akşam Yemeği: ANNE SÜTÜ ya da devam maması, haşlanmış patates-havuç suyu, yoğurt

Ara: Meyve suyu, yoğurt

8. ay

Kahvaltı: ANNE SÜTÜ ya da devam maması, tuzsuz pastörize peynir, haşlanmış tam yumurta, 1 tatlı kaşığı pekmez, tuzsuz  tam buğday-çavdar ekmek içi

Ara: Meyve Püresi

Öğle Yemeği: ANNE SÜTÜ ya da devam maması, sebze ya da süzme mercimek çorba, yoğurt, iyi pişmiş ve iyi ezilmiş kıymalı sebze yemeği (mevsim sebzelerinden), nohut-mercimek ezmesi ya da tuzsuz tam buğday-çavdar ekmek içi

Ara: Pekmezli muhallebi

Ara: Meyve püresi

Akşam Yemeği: ANNE SÜTÜ ya da devam maması, sebze ya da süzme mercimek çorba, yoğurt, iyi pişmiş ve iyi ezilmiş kıymalı sebze yemeği (mevsim sebzelerinden), nohut-mercimek ezmesi ya da tuzsuz tam buğday-çavdar ekmek içi

Ara: Şekersiz süt ya da yoğurt, tuzsuz tam buğday ya da çavdar ekmek içi, küçük parça tuzsuz pastörize peynir

12. ay

Kahvaltı: ANNE SÜTÜ ya da devam maması, şekersiz süt, haşlanmış yumurta, pekmez, tuzsuz pastörize peynir, tuzsuz  tam buğday-çavdar ekmek içi

Ara: Meyve

Öğle Yemeği: Tuzsuz haşlanmış sebze yemekleri ya da tuzsuz salata, tuzsuz tam buğday-çavdar ekmek içi ya da bulgur-mercimek gibi tahıllar ya da kurubaklagiller

Ara: Şekersiz pekmezli sütlü tatlı ya da pekmezli muhallebi

Ara: Meyve ya da taze sıkılmış meyve suyu ya da tuzsuz peynir ile yapılmış az yağlı tuzsuz poğaça

Akşam Yemeği: Sebze/yoğurt/tarhana/mercimek çorba, etli sebze yemekleri(mevsim sebzelerinden) ya da dolmalar ya da balık / tavuk / fırın-haşlama köfte, tuzsuz ayran /cacık ya da yoğurt, tuzsuz haşlanmış sebze yemekleri ya da tuzsuz salata, tuzsuz tam buğday-çavdar ekmek içi ya da bulgur-mercimek gibi tahıllar ya da kuru baklagiller

Ara: Şekersiz süt ya da sade muhallebi, meyve