Üstün Zekalı Çocukların Okul Öncesi Eğitimi

Kendi çocuğu da üstün zekalı olan ve bu noktadan çıkışla üstün ve normal zekalı tüm çocukların var olan potansiyelini gösterebileceği bir ana okulu açan sevgili Şebnem Uzel ile üstün zekalı çocuklar üzerine çok keyifli bir sohbet gerçekleştirdik. Eğitimin ailede başladığını düşünenlerdenim. Bu nedenle çocuklarımızı etkin biçimde gözlemleyebilirsek onlara daha iyi rehber olabiliriz.

Sizi tanıyabilir miyiz?

Kendi çocuğu ile birlikte anaokulu sektörüne adım atan eğitim gönüllüsüyüm. Oğlumdan önce sınıf öğretmeni olarak çalışıyordum. Her çocuğun kişilik özelliğine, zekâsına, algısına saygı gösterileceği, var olan potansiyelinin keşfedilip, en üst düzeye çıkarılacağı bir eğitim modelini oluşturmak üzere 2001 yılında Küçükyalı’da müstakil bahçeli bir binada çalışmalara başladım. Okuldan kazandığım her kuruşu, eğitimi geliştirmeye ve yeni materyallere yatırdım. Üstün zekâlı bir çocuğumun olması onların ihtiyaçlarını daha iyi anlamamı, alanda bu konuda çok eksik olduğunu, mevcut müfredatların onlar için yeterli olmadığını yaşayarak görmemi sağladı. Zenginleştirilmiş programlar bir ihtiyaçtı. Bu ihtiyacı karşılamak, kendi çocuğum ile birlikte tüm çocukların yararlanacağı bir programı okulumuzda kullanabilmek için üniversitelerin alanlarında uzman hocaları ile birlikte çalıştım. Yurt içi ve yurt dışında güncellenen modelleri, materyalleri takip etmeye devam ediyorum.

Üstün zekâlı çocukların genel özellikleri nelerdir?

Sayılara, zamana ilgi duyması, kelime dağarcığının geniş olması, kavramları kolay anlaması ve yaşından karmaşık cümleler kullanması, dikkatini uzun süre yoğunlaştırabilmesi, belleğinin güçlü olması, meraklı olması, güçlü öğrenme isteği olması, sorgulaması yüksek zihin düzeyine sahip olması genel özelliklerinden bazılarıdır.

Üstün zekalı çocuklar daha aktif mi yoksa daha pasifler mi?

Fiziksel yapı ve genel sağlıkları normalin üstündedir.  Ataman’ın1974 yılında 6-7 yaş  Türk çocukları üzerinde yaptığı araştırmaya göre, Üstün Yetenekli Kümesi’nin  boy, ağırlık, baş anterio-posterio çap ve  akciğer  kapasitesi ölçümleri, Normal Altı Yetenekli Kümesi’ndekilere göre daha yüksek bulunmuş.  Üstün çocuklar aşırı duyarlı sinir sistemine sahiptirler. Bu durum normal yaşıtlarına oranla daha fazla hareketli olmalarına yol açabilir.  Bebeklik döneminde daha az uyku gereksinimi duyabilirler. Duyu organlarının keskin olması nedeniyle, altlarının ıslanmasından, gürültüden rahatsız olurlar. Tatları kolay ayırt edebilirler. Çabuk olgunlaşırlar. Kuvvetlidirler ve koordinasyon gerektiren faaliyetlerde tepkileri daha hızlıdır.

Zekâ testlerinin kaç çeşidi var?

Zekâ testini; Milli Eğitim Bakanlığı’nın rehberlik araştırma merkezlerinde ya da bu testi uygulayabilecek yeterliliğe sahip olan bu testin eğitimini almış uygulayıcı yeterlilik sertifikasına sahip psikologlar ve psikolojik danışmanlara yaptırabilirsiniz. Standford-Binet Zeka testi , Wisc-r Zeka Testi ve ASİS Prof. Dr Uğur SAK tarafından geliştirilen Türkiye’nin İlk yerli Zeka Ölçeği.

Üstün zekanın çocuk için avantajları ve dezavantajları nedir? 

Çocuğumuzu her hali ile kabul edip, ilgi duyduğu yönleri de, gelişmesi gereken yönlerini de desteklemeliyiz. Çabuk öğreniyor olması tüm ailelerin hoşuna gider ve aile çocuktan bu performansını herkese göstermesini ister. Ama unutulmamalıdır ki üstün çocuklar kendileri merak ettikleri için öğrenirler. Mükemmeliyetçi yapılarından dolayı, en ufak eleştiri bile onların görevi yarım bırakmalarına, içe kapanmalarına neden olabilir. Hem eğitimci hem anne olarak önerim; çocuğun üstün olmasının sizi anlamayacak çevrelerde fazla dillendirilmemesi, çevrenin çocuğa farklı olduğunu hissettirmemesi…

Bu çocuklarla nasıl iletişim kurulmalıdır?

Öncelikle aileler, bu çocukların her alanda üstünlük göstermeyebilecekleri gerçeğini unutmamalıdırlar. Özel olmaları nedeniyle farklı ayrıcalıklar verilmemelidir. Toplumumuzdaki normal çocuğun tutum ve normları ne ise, aile kendi de örnek olarak bu yaşam felsefesini çocuğa kazandırmaya çalışmalıdır. Öğüt verilmesinden hoşlanmayan üstün çocuklar ancak örnek görürlerse bazı değerleri benimseyebilirler. Ve kendilerini aile ortamında daha güvende hissederler.
Aileler çocuklarına küçük yaşlardan itibaren zihinsel ve sosyal yönden gereksinimlerini karşılayacak bir arkadaş çevresi yaratmalıdır. Hem zihinsel düzeyde arkadaşlığa, hem sosyal düzeyde arkadaşlığa ihtiyaçları vardır. İki düzey bir arada olmuyorsa, farklı arkadaş gruplarına katılımı sağlanmalıdır.
Yaşlarına uygun düzeylerde psikomotor gelişimlerine destek verilmelidir. Aileler genellikle zihinsel aktiviteyi önemserler, ama hareket gerektiren becerilerinin gelişmesi, çocuğun normal arkadaş edinmesini, farklı çevrelerde bulunabilmesini kolaylaştırır.

Okul seçimi nasıl yapılmalıdır? Herhangi bir okula gidebilirler mi?

Anaokulu çağı gelmiş olan çocuklar için doğru seçim yapılması önemlidir. Üstün çocukların kendilerini anlayan eğitimcilerin arasında olması kendilerini güvende ve mutlu hissetmelerini sağlar. Zenginleştirmiş müfredatlara ihtiyaçları vardır. Her okulda bu destek maalesef verilemiyor. Hatta bu çalışmalar henüz büyükşehirler dışındaki şehirlerimizde hiç yok. Bizi Türkiye’nin birçok ilinden arayarak bu konuda yardım isteyen aileler oluyor.

Okul öncesi eğitimi nasıl olmalıdır?

Üstün çocuklar için okul öncesinde çocuğun var olan potansiyelini destekleyecek zengin ders içeriği ve materyalleri olan ortam sağlanmalıdır. Çocukların doğrudan dokunarak, dinleyerek yani aktif olarak katılacağı doğal bir öğrenme ortamı onların sosyal, bilişsel ve dil becerilerinin daha da gelişmesini sağlar. Üstün yetenekli çocuklar diğer çocuklara nazaran olayların daha derinine inmek isterler. Bilişsel kavramlar verilirken yaratıcılığa ve düşünmeye ya da araştırmaya yönelik verilmelidir. Rehberlik birimin çocuğu gözlem altında bulundurması ve aile ile sürekli iletişim halinde olması gerekmektedir.

Nasıl oyuncaklarla oynamalılar?

Go- satranç gibi strateji oyunları, görsel hafızaya ve görsel algıya dayalı oyunlar, benzerlik-farklılık becerisi kazandırmaya yönelik oyunlar, mantık oyunları, problem-sorun çözmeye dayalı oyunlar, sosyal becerilerini, iletişim becerilerini güçlendirici grup oyunları, hayal dünyasını ve yaratıcılığı geliştirmeye yönelik yapı-inşa oyuncakları olabilir.

Ayrıca doğal yaşamdaki her şey oyuna ve oyuncağa çevrilebilir. Ör: yere dökülen bir suyun, sünger, havlu, kâğıt hangisi ile kolay alınacağını uygulamak, emilen suyun nereye gittiğinin sohbetini yapmak, doğal süngerlerin aslında denizin dibinde yaşayan bir canlı olduğundan bahsetmek çocuğun hayal gücünü hemen harekete geçirecektir.

Size nasıl ulaşabilirler?

Web sitesi üzerinden, sosyal medya hesaplarından, mail yolu ile ya da telefon ile bize ulaşabilirler. Ayrıca psikologlarımızın hazırladığı rehberlik bloğumuzdan ihtiyaç duydukları her türlü konuda bilgiye ulaşabilirler.  www.milenyumrehberlik.blogcu.com
milenyumegitimkurumları@gmail.com Fenerbahçe : 0532 642 71 10
Çengelköy : 0530 067 80 42