Bebeğin İlk Kelimesine Uzanan Yolculuk

Yaşamın ilk yılında, bir bebek dilsel gelişiminde muazzam adımlar atar. Dil becerisi çok yönlü gelişen bir sistemdir. Duyma, taklit etme, bebeğin iletişimin bir aracı olarak konuşmayı keşfetme, öğrenme süreci ve sonuç olarak konuşmaya başlaması, birçok aşamayı ve bütünleşmeyi içeren bir olgudur. Gelin şimdi, bebek ilk kelimesini söyleyinceye kadar hangi basamaklardan geçer kısaca bir göz atalım. 

Bebekler konuşmayı duymak ister

Çocuklar doğdukları andan itibaren insan sesine özel bir ilgi gösterirler ve anne ya da babaları onlarla konuştuğunda "can kulağıyla" dinlerler: Hiçbir ses insan sesi kadar ilginç değildir.
Başlangıçta ne söylendiği değil, nasıl söylendiği önemlidir. Ebeveynler farkına varmadan, genellikle yeni doğan bebeklerini konuşarak "şımartırlar", seslerinin yanı sıra dokunarak onları okşarlar. Bu şekilde bebek onların şefkatini, yakınlığını ve sıcaklığını deneyimleyerek kabul edildiğini ve hoş karşılandığını hissedebilir. Dolayısıyla dil, doğumdan itibaren - çocuk konuşmaya başlamadan çok önce - ebeveynler ve çocukları arasındaki ilişkinin önemli bir halkasıdır.

İletişim, dil gelişiminin "motorudur"

Çocuğunuz en başından itibaren sizinle iletişim kurmak ister ve bunu zaten birçok farklı şekilde yapabilir:
- Ağlama, yaşamın ilk birkaç ayında bebeğin en güçlü ifade aracıdır.
- Ancak çocuğunuz aynı zamanda beden dili, yüz ifadeleri ve hepsinden önemlisi göz teması yoluyla size kendini rahat ya da rahatsız hissettiğini, oynamak ya da yalnız kalmak istediğini söyleyecektir.

Bir anne veya baba olarak, muhtemelen bebeğinizin ifadelerini sezgisel olarak doğru yorumlayacak ve onlara buna göre cevap vereceksiniz:
- Örneğin, bebeğiniz size bakıyorsa, bebeğinizle oynayın ve konuşun.
- Ağlıyor ve huzursuzsa, bebeğinizi kucağınıza alın ve yumuşak bir sesle onu rahatlatın.
- Bebeğiniz oyuncağıyla ilgileniyor gibi görünüyorsa, oyuncağı ona verin.

Bu iki yönlü alışverişte, çocuğunuz iletişim kurabileceğini ve bir fark yaratabileceğini, iletişimin eğlenceli olduğunu ve iyi hissettirdiğini giderek daha fazla deneyimleyecektir.

Anadili öğrenmek

Her "konuşma" ile çocuğunuz "kendi" diline biraz daha aşina olur - örneğin, banyo yaparken veya bezini değiştirirken ne yaptığınızı söylediğinizde, ona şarkı söylediğinizde veya sesinizle onu sakinleştirmeye veya cesaretlendirmeye çalıştığınızda… Çocuğunuz anadilinin seslerini giderek daha iyi duymaya başladığında, aslında dili de öğrenmeye başlamıştır.

Yaşamın ilk birkaç haftasında, bebeğiniz sesler ve konuşma melodileri arasında ayrım yapma yeteneğini giderek geliştirecektir. Örneğin, yatıştırıcı veya dikkat çekici kelimeleri daha erken fark eder.
- Yaklaşık iki aylıkken, çocuğunuz nasıl hissettiği ile onunla konuşma şekliniz arasında bir bağlantı olduğunu fark edecektir: Huzursuz ve rahatsız olduğunda, uzatılmış kelimeler ve oldukça düşük, alçalan bir konuşma melodisi ile rahatlatıcı sesinizi duyar; uyanık ve uyanık olduğunda ve onunla oynadığınızda, oldukça yükselen bir konuşma melodisi algılar.

Biraz daha sonra, üç veya dört aylıkken, çocuğunuz yavaş yavaş çevresinde olup bitenleri, duyduğu dille ilişkilendirmeyi öğrenecektir. Artık adını tanıyabilir ve yaklaşık dört aylıkken arkadaşça bir yüz ifadesini ve ses tonunu kızgın bir yüz ifadesinden nasıl ayırt edeceğini anlayabilir.
- Ancak bir ay sonra, kızgın bir yüz ifadesinin aynı zamanda kızgın bir sesle, gülümseyen ve arkadaş canlısı bir yüzün ise arkadaş canlısı bir sesle ilişkili olduğunu fark edecektir.

İlk kelimeyi anlama yolunda

İlk 6 ayda çocuğunuz zaten çok şey öğrenmiştir. Henüz tek tek kelimelerin veya cümlelerin içeriğini anlayamayabilir, ancak birçoğu onun için günlük aktiviteler kadar tanıdık hale gelmiştir.
Artık giderek daha hareketli hale gelen çocuğunuz çevresiyle daha fazla ilgilenmeye, nesneleri elleri, ağzı ve gözleriyle keşfetmeye başlamıştır. Teşvik edici sözlerinizi ve keşfettiği bir şeyi nasıl tarif ettiğinizi çok iyi duyuyor:
- Çocuğunuz yavaş yavaş belirli kişilerin belirli bir isimle, nesnelerin, durumların ve eylemlerin belirli kelimelerle ilişkilendirildiğini fark eder.
- Yaklaşık 8 aylıktan itibaren, çocuğunuz nihayet ilk kelimelerini anlamaya başlayacaktır, bunlar - şekil veya renk gibi - hala belirli bir nesneden ayrılamaz olsa bile anlama başlamıştır. Örneğin kırmızı top onun için sadece bir toptur.
-12. ayın sonuna doğru, çocuğunuz muhtemelen 50 ila 100 kelimeyi anlayabilir. Artık "Topu bana ver!" gibi basit istekleri anlar ve "Babam nerede?" gibi sorulara anlamlı yanıtlar verir. "Hoşça kal" sözünü duyduğunda el sallar, "Hayır" sözünü duyduğunda başını sallar ve mutlu olduğunda ellerini çırpar.

İlk kelimeyi öğrenmek için sesi test etme

Bir çocuğun dil anlayışı gözle görülür şekilde arttığı gibi, yaşamının ilk yılında ses oluşturma ve çıkarma konusunda da muazzam yetenekler geliştirir.

Yaklaşık 2 aylıkken, belki daha da erken, bebeğiniz ilk, başlangıçta rastgele olan "ses egzersizleri" ile mırıldanmaya ve sesler çıkarmaya başlar. Bir anne ya da baba olarak sizin için bu ilk sesler neredeyse "gerçek bir sohbete" davettir. Muhtemelen çocuğunuzun seslerini tekrar tekrar taklit ederek, değiştirerek ve modifiye ederek ona "cevap vereceksiniz". Çocuğunuz ağız ve dudak hareketlerinizi artan bir dikkatle gözlemleyecektir. Artık ağız, boğaz ve gırtlaklarındaki başlangıçta rastgele olan kas hareketlerini giderek daha iyi kontrol etmeyi öğreneceklerdir.

Yaklaşık 3. aydan itibaren çocuğunuz onunla konuştuğunuzda veya onunla oynadığınızda size mırıldanarak ve kıkırdayarak yanıt verecektir. Artık sesini artan bir hevesle deneyecek, gülerek "a" ve "i" gibi sesli harflere benzer sesler çıkaracak veya sizden onunla oynamanızı isteyecektir.

Yaklaşık 5-6 aylıktan itibaren çocuğunuz ilk hecelerini farklı sesleri birbirine bağlayarak, dizerek ve sonunda ikiye katlayarak geveleyecektir: "da-da-da-da", "da-da". Kendi kendini dinler ve seslerini çevresinde duyduğu dile giderek daha fazla adapte edebilir.

Konuşma ve cevap verme oyununda, çocuğunuz artık size farklı sesler ve tonlarla cevap verir. Sesleri taklit ettiğinizde ve tekrarladığınızda dinler ve size tekrar gevezelik ederek cevap verebildiğinde heyecanlanır.

12. ayın sonuna doğru ya da biraz daha sonra çocuğunuz nihayet ilk sözcükleri gevelemeye başlayacaktır; bunlar genellikle "anne" ve "baba" ya da yemek için "nam-nam" gibi sembolik anlamı olan sözcüklerdir.