Minik Kaşifin Gelişim Basamakları

Bebeğinizin 6. ayından sonra emekleme denemelerine başlar. Emekleme ile başlayan büyük hareketler, ayakta durmaya ve ilk adımlara uzanır. 1. yılın sonunda artık bebeğiniz bir yetişkin gibi ayakta durarak çevreyi izlemeye ve keşfetmeye bayılır!

Emekleyen bebeğiniz, neden-sonuç ilişkisini de öğrenir. Emeklerken, ‘Ayağımı çeker elimi uzatırsam şu nesneye uzanabilirim’ sonucuna varır. Bir süre sonra ‘bu hareketleri daha hızlı yaparsam, daha çabuk alabilirim’ düşüncesiyle emekleme hızını da arttırır.

Emekleme

6-7 ay civarında bebeğiniz önce destekli sonra desteksiz oturmaya başlar. Yatma pozisyonundan oturmaya geçmek, bebeğin çevreyi izleme biçimini değiştirir. Artık çevreyi sırt üstü izlemiyordur. Ancak bu pozisyon, yalnızca kolunun uzandığı kadar etrafındakilere ulaşmak ve incelemek olanağı verir. Oysa çevrede keşfedilecek o kadar çok şey vardır ki; televizyon, sehpa, oyuncak kutusu, sandalyeler... İşte ulaşmak istediği şeyler için hareket etmesi gerektiğini fark eden bebeğiniz, emekleme sürecine girer.

Emekleme denemesi, oturan bebeğin biraz uzağında duran eşyayı almak için öne doğru uzanmasıyla başlar. Bu bebeğinizin, oturma yani durma yeteneğinden, öne eğilme yani hareket etme yeteneğine geçtiğini gösterir. Üstelik ‘ben emekleyeceğim’ demenin ilk sinyalidir. Ama bu durum, bir bebek için hiç kolay değildir. Onlarca kez tekrarlanacak bir pozisyondur. Çünkü öne doğru eğilen bebeğin kollarına  bedeninin ağırlığı yüklenecektir. Bu ağırlığı eşit dağıtmak için bacaklarını kullanmayı öğrenmek bir sonraki aşamadır. Üstelik bu ağırlığa rağmen beden ağırlığını bir el ve iki bacak üzerine dağıtarak diğer koluyla ilerlemesi gerekecektir. Kol ve bacaklarını çapraz hareket ettirerek ilerleme sanıldığı kadar kolay değildir. En etkili ve hızlı emekleme biçimini geliştirene kadar bebek, sık sık dengesini kaybedecek ve karın üstü düşecektir.

Emekleme Stili Farklı Olabilir

Genellikle bebekler, iki kol ve iki bacak üzerinde bedenlerini kaldırarak emeklerler. Ama farklı stil geliştiren ve o stillerde inatçı olan bebekler de vardır. Bazıları gövdelerini hiç kaldırmadan, yerde sürünerek ilerler. Bu ilerde geliştireceği, ‘komando’ emekleme stilinin başlangıcıdır. Sonra dirseklerini kullanarak gövdesini öne doğru ilerletmeyi öğrenir.

Bazıları ise, geri geri giderler. Bu bebekler, kollarını itmek yerine çekmeyi tercih ederler. Bazılarının tercihi ise, bacaklarının itme gücünden yararlanmaktır. Ayaklarını sürekli yere vurarak, kolları ve bacaklarıyla köprü hareketine benzer bir pozisyona gelirler. Bu pozisyon onları ancak bir iki adım ileri götürebilir.

Ayakta Durma

Emekleyen bebeğiniz yere paralel pozisyondaydı. Ama bu pozisyon bebeğinizin ulaşmak istediği nesneler için yeterli değildir. Daha yukarı çıkmak, masa benzeri yerdeki ilgisini çeken nesneleri de eline almak ister... Ve bebek, ayağa kalkmaya karar verir. Ancak ayakta durmak için önce yüksek yerlere tutunmak ve tutunduğu yerden destek alarak ayakta durmak aşamasına gelmiştir. Artık yere pararel değil, tırmanarak yukarı doğru yürüme hareketi geliştirecektir. Bir bebek için tutunduğu yerden çevreyi izlemek için müthiş keyiflidir. Tutunarak ayakta durmak bebeğinizin vücut ağırlığının bacaklarına kayması anlamına da gelir. Bebek, bu pozisyonda, tutunduğu yerden elleriyle kendini desteklese de, ağırlık ayaklardadır. Bebeğiniz tutunduğu yerdeki nesnelere ulaşmak için karnını sehpa, sandalye gibi eşyalara dayayarak elleriyle almak istediği nesneye uzanır. 8 ay civarında bu pozisyonu deneyen bebeğiniz, 5-10 dakika arasında ayakta kalır. Ancak bu dönemde hala ayaklarını tam olarak dengeli tutmayı bilmez. Bazen döndürür, bazen bir balerin gibi parmak uçlarında durur. Hatta yürümeye başladığı dönemlerde bile parmak uçlarında yürümekten hoşlanırlar.

Ayakta durma genelde, 9. aydan itibaren görülür. Ancak bu durum, bebekten bebeğe değişir. Kimi 5 aylıkken kimi de 1 yaş civarında ayağa kalkabilir. Bebeğin ayağa kalkmasında önemli birkaç faktör vardır; hafif bebekler, ağır bebeklere göre daha erken ayağa kalkabilirler. Ama güçlü ve koordinasyonu gelişmiş bazı ağır bebekler de erken ayağa kalkabilir. Ayrıca sürekli kucakta ya da pusette duran bebekler, egzersiz yapamadığından kol ve bacak kasları yeterli gelişim sağlayamadığı için geç ayağa kalkabilirler. Giysiler de önemlidir. Kaygan ayakkabılar ve kaygan çoraplar ayağa kalkmasını zorlaştırabilir.

Bundan sonraki dönem, bebeğin tutunduğu yerin etrafında adım atarak dolaşmaya başlamasıdır. Adımlar yan yan ve dengesidir. Çoğu zaman adımlar birbirine karışır ve dengesini yitir.

Bebeğin tutunarak ayakta durma becerisinin gelişmesi, ayakta yardımsız durabilme fikrini de geliştirir. Denemeler kendine olan güveni de geliştirmiştir. “Tay tay” durma olarak adlandırılan bağımsız olarak ilk ayakta durma denemesinde, bebek şaşırmıştır. Yardımsız durmaktadır, desteği yoktur ve hangi yöne, nasıl gideceğini bilmemektedir. Bu yüzden genellikle bir adım atsa bile sık sık oturacak ya da düşecektir. Hatta desteksiz yürüme zor geldiği için derhal emekleme pozisyonu alıp, istediği nesneye doğru ulaşmaya çalışacaktır. Çünkü yürümeyi öğrenmediği için emekleme daha kolay ve hızlı bir ilerleme pozisyonudur.

İlk Adımlar

İlk adımlar, yetişkinler dünyasına girmenin ilk adımlarından biridir. Kimseden destek almadan atılan birkaç adımdan sonra bebeğinizin tekrar emekleme pozisyonuna geçmesine hiç şaşırmayın. Adım atmasına, rahat ilerlemesine güvenmesi için bir süre daha hem adım atmayı hem de emeklemeyi deneyecektir. İlk adımların başlangıcında bebeğiniz dengesiz yürür. Bacaklarını ayırır, kollarını yanlarına açar ve başını ileri doğru iter. Bu pozisyon dengenin sağlanması için yapılır. Ancak denemeler sonunda, ayaklarını, bacaklarını, kollarını ve başını kullanmayı öğrenir. Bir adım bir adım daha derken, bebeğiniz yürüme süresini arttırır.

Bebekler, genellikle 13-15 ay arasında ilk adımlarını atarlar. Ancak bu bebekten bebeğe değişir. Bebeklerin çoğu, ilk doğum günü sonrası yürür. Bebeğin 9 aylık ya da 15 aylıkken yürümesinin zeka gelişimiyle bir ilgisi yoktur. Yürümesini etkileyen pek çok faktör vardır; genetik özellikler, aktif olup olmaması, ağırlığı, uzun bacaklı oluşu, hastalanması, yeterli egzersiz yapıp yapmaması, daha önceki yürüme denemelerinde yaşadığı cesaretini kıracak bir deneyim gibi etkenler yürüme sürecinin başlamasında etkilidir.

Desteksiz oturmadan emekleme ve desteksiz yürümeye uzanan süreçte, bebeğinizi çeşitli oyunlarla desteklemeniz ve cesaretlendirmeniz gerekir. Çünkü denemeleri sırasında canını yakacak durumlarda bebeğinizin tekrar emin olduğu pozisyonda inat etmesini sağlayabilir. Dolayısıyla bir sonraki aşamaya geçişin zamanı uzayabilir.