Torununu İçe Basıyor Sanan Babaanne Hastalığı (Bebeklerde Ayak Gelişimi)

Başlık ilginç mi geldi? Elbette tıbbi literatürde böyle bir hastalık ismi yok ama ortopedi doktorları arasında sık kullanılan bir tanımlama. Anneanne ve babaannelerin “Torunum içe basıyor, düztaban!” endişesi ile anne babaların doktora getirdikleri bebekler için kullanılıyor. Bebeğin ayak gelişimi 5-6 yaşa kadar süren bir süreç ve bize anormal görünen bazı şeyler, bebek ayağı için normal. Adatıp İstanbul Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. İ. Teoman Benli, anne babaların bebek ayak sağlığı konusunda en sık sorduklarını cevaplıyor.

Bebeğimin bacak duruşu normal mi?

Hastaneden çıktıktan sonra anne baba, bebeğin her altını açtığında ayaklarını görür. Parmak sayısından, ayak duruşuna kadar her detayı fark edebilirler. Bebekler doğumu takiben dizlerini bükülü ve kalçasını dışa dönük durumda tutarlar, bu en fizyolojik duruştur. Kalçayı ve dizleri düz tutan kundak bağlama, hiperlaksitesi olan çocuklarda gelişimsel kalça çıkığı ile sonuçlanabilir.

Bebeğim düztaban mı?

Bebeklerin ayak tabanı yağ potin dediğimiz bir tabaka ile kaplı olup, tombiktir. Bu dönemde ayaktaki arklar oluşmaz. “Benim bebeğim düztaban mı?” gibi bir endişe çoğu zaman gereksizdir.

Bebek ayağının içe veya dışa dönük oluşu

Bebek ayaklarının içe veya dışa aşırı dönüklüğü varsa mutlaka bir ortopediste başvurulması gerekir. Yumru ayak (Pes Ekinovarus – PEV) denilen ayak deformitesi en sık görülen deformite olup, erken tedavi ile cerrahiye gerek kalmadan tamamen düzeltilebilmektedir. Yumru ayakta ayağın iç kısımında gamze vardır. Topuk ve ayak parmakları içe dönük ve ayak bileğinde aşağı doğru eğiklik vardır.

Bebek patiği seçimi nasıl yapılır?

Aslında tamamen normal bir ayakta kullanılacak özel patikler yoktur. Bebeğin ayağını sıkmayan ve yumuşak tabanlı olan her patik olabilir. Bakım için onarıcı kremler kullanılabilir. Bebeğin ayak tırnakları asla dipten kesilmemelidir.

Bebeklerde içe basma geçici mi?

Bebekler genelde 12-18 ay arası yürürler. Biraz önce bahsettiğim gibi ayağın iç tarafındaki iç ark ve ayak önünde yer alan enlemesine ark ( ya da çukurluk diyelim )  5 yaşında oluşur. Gelişimsel esnek düztabanlık ancak 5 yaşından sonra değerlendirilebilir. Doğuştan düztabanlıklar zaten ileri derecede deformedir ve hemen ayırt edilir. Çoğu ebeveyn, anneanne ve babaannelerin zorlamasıyla doktorların kapısını aşındırır. Bu yüzden bu duruma “torununu içe basıyor zanneden babaanne hastalığı” diyoruz. Çoğu kaygılanılan durum genellikle normal gelişimin bir parçasıdır.

Bebeklerde en sık görülen ortopedik problemler nelerdir?

Birçok ülke ve bölgeye göre en sık problemler değişmekle birlikte, ülkemizde çocuk ortopedisi derneğinin de öne koyduğu en sık görülen problemler gelişimsel kalça çıkığı, çarpık ayak ve beyin felci gibi hastalıklardır. Bu problemlerin görülme sıklığının azalmasını sağlamak için her bebeğe 1. ayda kalça ultrasonografisi çekilmekte ve kalça çıkığı erken dönemde yakalanmaya çalışılmaktadır.

Bebeklerde çarpık ayak nedir?

Çarpık ayak veya yumru ayak, doğuştan ayak iç arkının aşırı olmasıyla giden ve ayaktaki küçük kemiklerde çıkık görülen bir deformitedir. Günümüzde bu deformiteyi “Ponsetti Yöntemi” yani haftalık tekrarlayan alçılarla 3-4 ay içerinde tedavi edebilmekteyiz.

Çocuklar kaçıncı aydan sonra yürümeye başlamazsa aileler bir uzmana danışmalıdır?

Yukarıda da değindiğim gibi 18 aya kadar yürümeyen çocuklarda doğuştan kalça çıkığından şüphe edilmeli ve bir ortopediste götürülmelidir.

Yürüteç bebeğin yürümesini etkiler mi?

Bu gerçekten önemli bir soru. Çocukların fizyolojik zamanlarda belirli hareketleri başarabilmesi beklenir yani asla vaktinden önce zorlanmamalıdır. Yürüteç, hoppala askısı, örümcek ve benzeri gereçler diz gelişimini bozarak Blount hastalığına ve dizlerde çarpıklığa yol açabilir. 9 aydan önce bu tür gereçler asla kullanılmamalıdır.

İlk adımı atan bebekler için doğru ayakkabı seçimi nasıl olmalıdır?

Yumuşak lastik altlı ve arka kısmında destek (ford) olan genellikle spor ayakkabılar tercih edilmelidir. Kösele ve kaygan tabanlı ayakkabılar kesinlikle kullanılmamalıdır.