Küçük Çocuklarda Bayılma Nedenleri

Çocuklarda bayılma endişe yaratan bir durum. Özelikle bebek ve küçük çocuklarda ailelerin panik olmasına neden oluyor. Çocuklarda bayılmanın birçok nedene bağlı olarak gelişebileceğine dikkat çeken Doğumsal Pediatrik Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Alpay Çeliker, bayılma nedenleri ve yapılması gerekenler hakkında bilgi verirken, altta yatan nedenlerin araştırılması gerektiğini de belirtiyor. 

Bayılma Nedir?

Bayılma, bilinç ve kas gücünde ortaya çıkan ani değişikliklerle beliren geçici bir şuur kaybıdır. Oldukça dramatik bir şikayet olan bayılma, kız çocuklarda daha sık görülür ve en yüksek görülme yaş oranı 15-19 yaşları arasıdır. Bayılmanın ana nedenleri kalp hastalıkları veya dolaşımla ilgili sorunlar, nörolojik rahatsızlıklar ve hipoglisemi olabilir. Kalp hastalığına bağlı nedenlerle bayılma oranı %10 civarındadır.

Bayılma Öncesi Belirtiler Olur Mu?

Bayılma öncesi hastaların birçoğunda halsizlik, bulantı ve kusma hissi gibi belirtiler olabilir. Migrene bağlı bayılmalarda bazen baş ağrısı görülebilir. Kötücül bayılmalarda önceden belirti sıklıkla yoktur. Taşikardilere ikinci bayılmalar öncesi hasta hızlı kalp atımlarını fark edebilir.

Sık Tekrarlayan Bayılma Neden Olur? Neye İşaret Eder? Tehlikeli Midir?

Sık tekrar eden bayılmalarda altta yatan neden ve bayılma sırasında oluşabilecek travmalar önemlidir. Birçok bayılma sırasında hasta bilinç kaybı oluşmadan önce kendisini uygun pozisyona getirebildiği için travma sık görülmemektedir. Ancak bazı bayılmalarda olay çok ani gelişirse kafa veya vücudun değişik yerlerinde çarpmalara bağlı yaralanmalar olabilir.  Böyle bayılmalarda olay daha detaylarıyla incelenmelidir. Sık tekrar eden bayılmalar ise psikolojik travmaya neden olduğu için bu yönden ele alınmalı ve gerekli tedavi seçenekleri gündeme getirilmelidir.

Bebeklerde Sık Görülen Bayılma Türleri Nelerdir?

Breath Holding: Breath Holding (nefes tutma) nöbetleri küçük çocuklarda ve ağlama sonrasında görülür. Altı ay en sık başlangıç dönemidir, 2 yıl kadar devam eder. 5 yaşından önce genelde sona erer. Önce yüksek sesle ağlama olur ve ağlamanın sonunda çocuk morarır. Bundan sonra nefes alamaz ve yaklaşık 1 dakika içinde kendine gelir.

Refleks Bayılma: 12-24 ay arasında refleks bayılma görülebilir. Yaralanma, ağrı, korku gibi bir olay sonrasında aniden solunum durur ve ağlama olmaksızın çocuk bilincini kaybeder. Rengi soluklaşır ve kasların tonusu kaybolur. Bazen kaslarda kasılmalarda olabilir. Bu çocukların ailelerinde benzer bir olay geçmişi vardır. Belirli bir tedavisi olmayan bu iki durum zaman içinde kendiliğinden kaybolur.

Çocuklarda Bayılmaya Karşı Alınabilecek Önlemler Nelerdir?

• Eğitim ve güvence: Ortaya çıkaran nedenler, tuz ve sıvı alımı, kullanılan ilaçlar ve bayılmanın sıklığı ve şiddeti açısından her hastaya farklı yaklaşımda bulunulmalıdır. Ortaya çıkaran durumlardan uzak kalınması önerilir.

• Fiziksel manevralar: Erken belirtiler sırasında hastaya sırtüstü yatması ve bu sırada bacaklarını yüksek bir yere koyması önerilmelidir. Oturma ve çömelmede aynı şekilde etki ederek bayılmayı engelleyebilir.
• Varis çorapları özellikle ayağa kalkınca başı çok dönen ve bayılan hastalarda önerilebilir. Özellikle gündüz giyilip, akşam saatlerinde  çıkarılmalıdır.
• Sıvı tedavisi: Ağızdan sıvı ve tuz alımı artırılması bayılmayı önlemek için etkili bir önlemdir. Hastalara yaklaşık günde 2 litre sıvı alması ve 2-4 gram tuz alması önerilir.
• İlaç tedavisi: B -blokerler, fludrokortizon, serotonin geri alım inhibitörleri ve midodrine  adlı ilaçlar kullanılabilir. Ciddi ve sık bayılmaları olan hastalarda kullanılabilirler.
• Kalp pili tedavisi: Bazı hastalarda kalıcı kalp pili tedavisi gerekli olabilir. Özellikle uzun süreli kalp durmasına bağlı bayılması olan hastalarda kullanılabilir. Nadiren gerekli olur.

Bayılma Anında Aileler Neler Yapmalı?

Hızlı bir şekilde solunum yolunun açık olup olmadığı değerlendirildikten sonra, hasta yere yatırılarak ayaklar yukarı kaldırılmalı ve hastanın kendisine gelmesi beklenmelidir. Bu süreçte hastanın bilinç ve solunumu izlenmelidir. Hasta bir-iki dakika süre içinde kendisine gelmiyor ve bilinç kaybı devam ediyorsa kalp atışları değerlendirilmeli ve hızlı bir şekilde tıbbi yardım için gerekli temaslarda bulunulmalıdır. Bu süreçte hastanın nabzı alınamıyorsa canlandırma girişimine başlanmalı ve yardım ulaşan kadar devam edilmelidir.  

Riskli Görülen Bayılma Türleri Nelerdir?

Bazı bayılmaların yüksek risk taşıdığı düşünülmeli ve detaylı olarak kardiyak inceleme yapılması gereklidir. Bu durumlar:

• Egzersiz sonrası gelişen bayılma
• Bayılma sırasında travma olması
• Ailede erken ani ölüm öyküsü
• Bayılma sırasında idrar ve kaka kaçırma
• Bayılma sonrasında uzun süreli bilinç kaybı
• Altta yatan doğumsal veya kazanılmış kalp hastalığı
• Genetik geçişli ritm hastalıklarında bayılma, düşme
• Bayılma öncesi göğüs ağrısı