Bebeğiniz İshal mi Oldu?

Küçük çocuklarda ishal sık karşılaşılan bir sorun. Beslenme ve hijyen kurallarında yapılan hatalar ishallerin başlıca nedeni. Çocuklarda yaşanan ishal durumunda ne yapmalı konusunda Yeditepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr.Hülya Ercan Sarıçoban’a sorularımızı yönelttik.

İshalin  % 90’ı virüs kaynaklıdır. Bu nedenle, ishalden korunmak için el yıkaması, kullanılan ya da içilen suların temizliğine, sebzelerin meyvelerin iyi yıkanmış olmasına çok dikkat edilmeli. Özellikle anne sütü ishali engelliyor. Bebeklere ilk altı ay sadece anne sütü verilmeli.

İshal nedir?

İshal, basit gibi görünse de hastanın yaşam kalitesini düşüren ciddi bir hastalıktır. Sulu dışkılama, dışkı miktarında artma ya da dışkılama sıklığında artma ishal olarak kabul edilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü, bir günde üç defadan fazla sulu dışkılamayı ishal olarak tanımlamaktadır. Anne sütüyle beslenen bebeklerde ise her zamankinden daha sık ve sulu dışkılamayı ishal olarak kabul etmektedirler.

En sık rastlanan ishal nedenleri ve belirtileri nelerdir?

Bozuk yiyecekler ya da kötü su nedeniyle vücuda giren virüs, bakteri ve parazitler ishale neden olabilir. Üstelik sadece yiyeceklerin tazeliği değil, alışık olmadığınız yiyeceklerdeki farklı kimyasallar da ishale veya mide bozulmasına neden olabilir. Hijyen koşullarının yeterince dikkate alınmadığı ortamlarda hazırlanan yiyecekleri tüketmek ishale giden en kestirme yollardan biridir. Kullandığımız ilaçlar veya laktoz intoleransı gibi pek çok farklı nedenden dolayı da ishal oluruz. İshalin, ateş, bulantı kusma, karın ağrısı, baş ağrısı, halsizlik gibi belirtileri vardır.

Nasıl bir tedavi uygulanmalı, neler önerirsiniz? Bu tedavi yöntemi çocuk ve yetişkinlerde nasıl değişiklikler gösteriyor?

İshalde, öncelikle kaybedilen sıvının ağız yoluyla yerine konması gerekiyor. Sıvı kaybı artmışsa ve kişi halsizleşmişse, ateşi yükselmeye başlamışsa,   kusmaya başlamışsa yani sıvı kaybı ağızdan alınan sıvıdan daha fazla olmaya başladıysa mutlaka bir doktora başvurulması gerekir. Bu şekilde damar yolu ile sıvı takviyesi yapılarak ve gerektiğinde ishal semptomlarını giderici birtakım tıbbi ürünler kullanılarak sıvı dengesi tekrar sağlanır ve ishal belirtileri azaltılır.

İshal problemi sırasında hastalara pirinç lapası, yayla çorbası, havuç, muz, elma gibi besinleri tüketmesini öneriyorum.  Yağlı besinler, çay, meyve suyu, kola gibi çok şeker içeren içeceklerden sakınılmalıdır. Ama en önemlisi her ishalden sonra küçük çocuklarda bir çay bardağı, yetişkinlerde ise bir su bardağı sıvının alınması gerekiyor.

Ayrıca çocuğa kaynamış su, açık çay, tuzlu ayran, meyve suyu, yoğurtlu pirinç çorbası verilebilir. Şeker ve şekerli yiyecekler verilmemelidir.

Türkiye’de ishal vakalarının sıklığı nedir?  

Genel olarak yıl boyunca yaşanan bir hastalık olan ishal vakalarının sayısı özellikle bahar ve yaz aylarında da giderek artıyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre yılda 1,5 milyar ishal vakası bulunuyor. Ortalama 1 milyon çocuk ishalden etkileniyor. İshal,  0-5 yaş arası çocuklarda daha sık ortaya çıkıyor.

İshalin olumsuz sonuçları nelerdir?

Genellikle bol bol su içerek, yediklerimize dikkat ederek ve eczaneden temin ettiğimiz ilaçlarla ishali atlatırız. Ancak uzun süren, sık sık tekrarlayan, susuzluğa / sıvı kaybına neden olan, ateş yapan veya kanlı dışkının görüldüğü ishal, ciddiye alınmalı ve mutlaka hemen bir doktora başvurulmalıdır. İshal tedavi edilmezse çok ciddi sağlık problemlerine hatta ölüme bile neden olabiliyor.

İshal, bebek ve çocuklarda en sık görülen hastalıklardan biridir. Hatta 5 yaş altındaki çocukların Pnömoni’den (Zatürre)  sonraki en önemli 2. ölüm sebebi ishaldir. Az gelişmiş ülkelerde ise bu ölümlerin en büyük nedeni yeterince temiz suyun yokluğu ve atık su arıtma kapasitesinin yetersizliğidir. Buna karşın hastalıklı veya kötü beslenen kişilerde ishal ciddi su kaybına yol açabilir ve tedavi olmadığı takdirde hayati tehlike oluşturabilir.

İshalden korunmak için neler yapılmalı, nasıl beslenmeli?

İshalin  % 90’ı virüs kaynaklıdır. Bu nedenle, ishalden korunmak için el yıkaması, kullanılan ya da içilen suların temizliğine, sebzelerin meyvelerin iyi yıkanmış olmasına çok dikkat edilmeli. Özellikle anne sütü ishali engelliyor. Bebeklere ilk altı ay sadece anne sütü verilmeli. Bu yüzden emziren annelere bebeklerini uzun süre emzirmelerini öneriyorum.

Ayrıca dışarıda yemek yerken mutfağından emin olmadığınız yerlerden, kokusu, tadı içinize sinmeyen yiyeceklerden hemen uzaklaşın. Alışveriş yaparken son kullanma tarihi geçmiş ve bozulmuş gıda ürünlerini almamaya özen gösterin. Evde de yiyeceklerinizi dolapta bile olsa uzun süre bekletmeyin. Açık su içmemeye çalışmak ve içme suyuna özen göstermek de son derece önemlidir.