Bebeğinizin Ateşi mi Var?

Annelerin korkulu zamanlarından biri de çocuklarının ateşlenme süreçleridir. Her hastalık ve sonucundaki durumlar anneyi üzse de ateşin yükselmesi, havale boyutuna ulaşması daha bir tedirgin olmasına, elinin ayağının birbirine dolaşmasına sebep oluyor çoğu zaman. İşte bu yüzden biz de bu ay panik yapmak yerine bebeğiniz havale geçirdiğinde ne yapmanız gerektiğini Çocuk Sağlığı ve Hastalıları Uzmanı Prof. Dr. Abdullah Ceylan’a sorduk.

Havale (istemsiz kasılmalar), beyin sinir hücrelerinde anormal aktivite nedeniyle oluşur. Havale geçiren bebek şuurunu kaybedebilir, kol ve bacaklar ile yüz adalelerinde ritmik olarak kasılmalar başlar ve gözlerinde kayma olur.
Tipik olarak havale, 6 aylık ile 5 yaşında olan, çocuklarda meydana gelir. Bazen havale, bebeğin hasta olduğunu gösteren bir ilk belirtidir. Çocukların %4-5’i en azından bir kez havale nedenli kasılma geçirir. Havale nöbetleri nispeten kısadır, genellikle 5 dakikadan daha az sürer. Her ne kadar eskiden havale geçiren çocuğun beyninin zarar göreceği düşünülür ise de bu çok nadirdir. Havale nöbetlerinde hastalığın nedeni, ortaya çıkan ateşten daha önemlidir. Örneğin, menenjit, basit bir havale nöbetinden çok daha ciddi bir hastalıktır.

Bebeğiniz havale geçiriyor ise ne yapmalısınız?

Havale, anne babalar için de korkutucu olabilir. Özellikle ilk defa meydana geliyor ise kendinizi çok çaresiz hissedersiniz. Havale vakalarının çoğunda çocuğun havale geçtikten sonra iyileştiğini unutmayın.

Eğer bebeğiniz ateşli iken havale geçirirse, hatırlamanız gereken en önemli şey havalenin birkaç dakika sonra kendiliğinden geçeceğidir. Bebeğinizin ateşini yavaş yavaş indirmek için bir şeyler yapabilirsiniz. Bebeğinizin giysilerini çıkarabilirsiniz ve bebeğin başını ve göğsünü su ile silebilirsiniz. Sünger ile silerken kesinlikle alkol kullanmayınız. Bebeğinizi havale esnasında kesinlikle küvete sokmayınız; çünkü bu tehlikeli olabilir.

Eğer bebek havale esnasında kusmaya başlarsa, yüzü koyun ya da yan yatırılır, kesinlikle sırt üstü yatırılmaz. Bebeğin soluk alıp vermesi güçleşirse çeneyi her iki tarafta alt kısmından kavrayarak ileriye ve geriye hareket ettirmek suretiyle bebeğin soluk alıp vermesine yardımcı olun.

Havale geçtikten ve bebeğiniz kendine geldikten sonra doktorunuza haber verin; doktorunuz muhtemelen bebeği hemen görmek isteyecektir. Bebeğinizin doktoru ile temas kuramadığınız durumlarda bebeğinizi bir hastaneye götürerek muayene ettiriniz.

Ateşsiz havale nöbetleri de olabilir

Bu tür havalelere yaklaşım kuralları, bebeğinizin ateşini düşürmek dışında, ateşli havale ile aynıdır.
Her ne kadar bebeğin soluması bir an durabilir ise de suni solunuma hemen başlamayın; bebek kendiliğinden soluk alıp vermeye başlayacaktır. Çoğu insan, havale geçiren bir bebeğin dilini ısırabileceğini düşünerek endişelenirler. Çocuk bazen dilini ısırırsa da başka ciddi bir incinme meydana gelmez. Bebeğin ağzına elinizi ya da başka bir nesne sokmayın, gereksizdir.
Havale geçtikten sonra doktorunuza haber verin.

Havale nedir?

Beyin bizim bütün hareketlerimizi, duygularımızı, düşüncelerimizi kontrol eden merkezdir. Beyin hücreleri elektriksel uyarılar sayesinde işbirliği içinde çalışırlar. Bazen bir grup hücreden anormal elektriksel uyarı çıkar. Havale (konvülsiyon) beyin hücrelerinin anormal elektriksel uyarısı nedeni ile gelişen istek dışı hareketlere, bilinç kaybına, davranışlara verilen addır. Havalenin şekli anormal uyarının çıktığı beyin bölgesine göre değişir. Bazı kişilerde, beynin ani elektriksel uyarılar çıkarmaya olan yatkınlığı nedeni ile birden fazla sayıda havale geçirmeye Sara (Epilepsi) denir.

Kimlerde epilepsi görülür?

Herkeste havale veya epilepsi görülebilir. Herkesin bir havale geçirme eşiği vardır. Buna bağlı olarak bazı kişilerde daha kolay havale olur. Havalenin çeşitli nedenleri vardır: Beyin hasarına neden olan kafa yaralanmaları, zehirlenmeler, beyin iltihabı, vs. Ayrıca çocuklarda görülen yaşa bağımlı epilepsi tipleri vardır ki bunların bir kısmı çocuk büyüdüğünde kendiliğinden düzelebilir. Toplumun yüzde birinin hayatının bir devresinde havale geçirdiği, binde birinin epilepsisi olduğu tahmin edilmektedir.

Havaleler kabaca,

• Kısmi (tek taraflı, fokal, parsiyel)
• Yaygın (jeneralize) olarak iki büyük gruba ayrılır.

Ayrıca bu gruplar da kendi içlerinde alt gruplara ayrılırlar. Beyindeki anormal elektriksel uyarı sadece bir bölümde ise kısmi (fokal) havale görülür. Anormal elektriksel uyarı beynin her yanında ise yaygın (jeneralize) havale görülür. Havale vücudun bir yerinden başlayıp tüm vücuda yayılabilir, başlangıçta açık olan bilinç sonra kapanabilir. Havale öncesi çocuk bunu hissedebilir veya korku hissi, uyku hali gibi durumlar görülebilir.

Havale ne kadar sürer?

Havale birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar sürebilir. Genellikle 10 dakika içinde kendiliğinden durur. Havale yarım saatten uzun sürerse veya çocuk bilinci hiç açılmadan yarım saatten daha uzun süre çok sayıda havale geçirirse buna status denir. Bu tehlikeli bir durumdur çünkü bu kadar uzun süre havale geçirince beyin oksijensiz kalır, beyin hasarı gelişme olasılığı yüksektir.
Havale sonrasında çocuk yorgun düşüp bir süre uyur. Bu durumu havale ile karıştırmamak gereklidir.

Havale ile karışan durumlar var mıdır?

Havale ile karışan bazı durumlar vardır. Örneğin küçük çocuklar bazen ağlarken katılırlar ve hafif morarırlar. Çocuğun başka bir hastalığı yoksa bu geçici, zararsız bir durumdur. Yüzde, ellerde görülen tikler de havale ile karışabilir. Kalp hastalığına veya bazı zararsız durumlara bağlı olarak görülen ve senkop denen bayılmalar da havale ile karışabilir. Bunların ayırıcı tanısı çocuk nöroloğu tarafından yapılır.

Havalenin beyne zararı var mıdır?

Kısa süren havalelerin beyne zararının olmadığı kabul edilmektedir. Uzun sürenlerde beyin oksijensiz kalır ve beyin hasarı gelişebilir. Havale sırasında çocuğun ağzındaki yiyecekler veya kusmuğu nefes borusuna kaçarsa solunum yolları tıkanır, bu durum tehlike oluşturur. Çocuk caddede yürürken, bisiklete binerken, denizde yüzerken veya iş makineleri ile çalışırken havale geçirirse yine tehlikeli durumlar söz konusu olabilir.