Bebekler 3 Yaşından Önce Sümküremezler

“Minik burunların tıkanması başlı başına bir sorundur. Solunumun duraksaması (apne), emmenin havasızlıktan yapılamaması, iştahsızlık, uykusuzluk gibi problemler ortaya çıkabilmektedir. Özellikle apne geliştiyse olay çok acil tedavi gerektirir.” diyen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Alper Bıçkıcı bebeklerde burun tıkanıklığının önlenmesinin önemini vurguluyor.

Bebeğiniz nefes alıp verirken burnundan ses geldiğini duyuyorsanız, uyurken sık sık uyanıyor, emerken bırakıyor ve ağlıyor ise burun içi kanalının tıkalı olduğunu görebilirsiniz.

İnsan vücudu, burnu temizlemek için kulakta olduğu gibi yapışkan bir salgı üretir. Bazen berrak akışkan, bazen yeşilimsi renkte olabilir. Bu mukusun(sümük) daha fazla miktarda salgılanarak burunda hava akışını kesmesi veya büyük ölçüde azalarak tıkanıklık yapmasıdır burun tıkanıklığı.

Burun vücudun klima sistemidir. Havayı ısıtır, filtre eder ve nemlendirir. Ağızdan nefes almak, soğuk, kirli ve kuru havanın akciğerlere gitmesine sebep olur. Ancak bebekler büyük çocuklar gibi ağızdan nefes almayı dahi yapamazlar yani bebeklerin nefes almaktan çok emmeye göre tasarlanmış ağız yapıları, solunumu tam anlamıyla sağlayamaz. Özellikle EMMENİN devamlılığı açısından, meme ağızdayken bebeğin NEFES alış verişini BURUNDAN sağlaması gerekir.

Anlaşılıyor ki bebekler için minik burunlarının tıkanması başlı başına büyük bir sorundur. Solunumun duraksaması (apne), emmenin havasızlıktan yapılamaması, iştahsızlık, uykusuzluk gibi problemler ortaya çıkabilmektedir. Özellikle apne geliştiyse olay çok acil tedavi gerektirir.

Bebeklerde burun tıkanıklığı sebepleri nelerdir?

Bebeklerde burun deliğinin çapı daha dardır, bu nedenle tıkanması daha çabuk gerçekleşir.
Burun içi salgıların atılması için en önemli temizleme mekanizması olan sümkürme işlevinin gelişmesi 3 yaşından sonra olmaktadır. Bebekler bu mekanizmadan mahrum doğmaktadır.
Burun içi silier (küçük kıllar) yapı, hem mikrop ve tozların yakalanıp akciğerlere inmemesini sağlar hem de sekresyonları yönlendirerek burun deliğinin açık kalmasına katkıda bulunur. Bebeklerde burun içi silier sistemin gelişmemiş olması akciğer enfeksiyon risklerini artırması yanında burun tıkanıklığını kolaylaştırır.
Bebeklerin bağışıklık sistemi zayıftır, özelllikle anne sütü almayan bebeklerde daha zayıftır. Erişkin ve büyük çocuklarda hastalık yapmayan bir çok enfeksiyon etkeni bebeklerde burun tıkanıklığından zatürre ve bronşiolite kadar giden hastalıklara neden olabilir.
Burun nemlendirme fonksiyonu ile havanın nefes borusu ile akciğerlere daha uygun şekilde gitmesine neden olurken küçük bebeklerde nemlendirme tam olmadığından mukus daha çabuk kurumakta ve tıkanıklık gelişmektedir.

Bu nedenler dışında; burun tıkanıklığı doğumdan itibaren var ise burun içi tıkanıklık yapan koanal atrezi gibi anatomik bozukluklar akla gelir, 1-2 yaşında sonra gelişebilen geniz eti de aynı sonucu doğurur. Alerjik ailelerin bebeklerinde sıklıkla oluşabilen alerjik burun akıntısı olabilir. Ani oluşan burun tıkanıklığında veya burunda pis kokulu akıntı var ise burunda yabancı cisim ihtimali akla gelmeli ve uzman hekim tarafından değerlendirilmelidir.

Burun tıkanıklığının tedavisi nedir?

Tedavi nedene yönelik yapılmalıdır, koanal atrezi tedavisinde cerrahi olarak tıkanan bölüm açılmaktadır. Yine geniz etinin büyük kısmı ileriki yaşlarda kaybolur, geceleri ağzı açık uyuma, şiddetli horlama oluşturuyorsa KBB uzmanı ile görüşülmelidir. Alerjik hastalıklar için gerektiğinde antialerjik tedavi başlanabilir. Soğuk algınlığı gibi virütik nedenlerde tedavi semptomatiktir;

Bebeğin burun içindeki mukusu katı ise bir miktar yumuşaması için burun damlası damlatıp, burun içi pompaları ile çekilebilir.
Yenidoğan bebeklerde hipertonik deniz sularının fazla miktar kullanılması sıvı elektrolit dengesizliği açısından risk oluşturur. Bu nedenle kanla aynı yapıya sahip serum fizyolojik (% 0.9 NaCl) kullanılması hiçbir bebekte ve çocukta sorun olmamaktadır. Eczanelerde satılan 250ml-500ml’lik serum fizyolojikler 5cc’lik enjektöre çekilip istenildiği sıklıkta buruna 2-3ml kadar verilebilir. Hem burun tıkanıklığı geçecektir hem de bir miktar hırıltıya neden olabilen geniz arkası akıntı bu sıvıyla temizlenecektir.
Burun tıkanıklığı olan bebeğin güzel bir banyo sonrası burun içinin kulak çöpüyle temizlenmesi çok rahat ve etkili yöntemlerdendir.
Burun pompaları çok temiz olmalıdır, gerekirse bir miktar kaynatılmalıdır ki bu buruna yeni bakteri, virüsler bulaştırmasın. Anne nefesiyle çekilebilen yeni nesil burun pompalarının anneleri memnun ettiği gözlenmektedir.
Doktorunuzun soğuk algınlığı nedeniyle verdiği diğer ilaçları ihmal etmeden kullanmalısınız. Ancak dekonjestan içeren şuruplar ve burun mukozasında konjesyon yapan burun spreyi-damlalarının 2 yaşından önce ve 5 günden fazla kullanılması uygun değildir.
Yüksek basınçlı burun spreyleri bebek kulak basıncını artırıp kulak enfeksiyonuna neden olabilir.
Anne sütü damlatmak yöntemlerden bir tanesidir, özellikle doğu bölgelerde daha yaygın tercih edilmektedir.
Geleneklerini takip ederek buruna zeytinyağı damlatan aileler vardır, burun açmakta etkili olmasına rağmen zeytinyağı aspirasyonu (akciğerlere kaçması) riski olduğundan önermemekteyiz.

Korunması için neler yapmalıyız?

Bebeği soğuk algınlığından korumak ilk önlem olmalıdır. Bebek için doğal koruma anne sütü anlamına geldiği için sağlıklı bir bebeklik ve çocukluk için ilk 2 yıl anne sütü verilmesi gereklidir.

Bebeği; camlar, kapılar arası hava akımı, klima, vantilatör karşısında bırakmamalı, özellikle sonbahar-kış aylarında kalabalık ortamlarda bulundurmamalıdır.
Alerjik yapıya sahip bebekler alerjik etkenlerden uzak tutulmalıdır.
Yaşadığımız ortamın ideal nem oranı %30 ile %50 arası olmalıdır. Kış aylarında yanmaya başlayan kaloriferler veya yazın klima kullanımı ortam neminin azalmasına ve böylece bebeğin fizyolojik burun salgılarının burun içinde kuruyarak tıkanıklık gelişimine sebep olabilir. Bu tip tıkanıklıklarda ortam neminin düzenlenmesi koruyucu olacaktır.
Sağlıklı bir bebekte rutin temizlik ihtiyacı yoktur. Ara ara yapılan bebek banyoları gereken burun bakımını yapacaktır. Gereksiz yere ve temiz olmayan peçete, aspiratörler, burun için ekstra tıkanma nedenidir.
Ev içi tozlardan, hava da asılı mikroplardan korunmak için bebeği mümkünse açık havaya çıkarıp, odasını havalandırmalısınız.