Erken Teşhis Önemli

İşitme engelli bir bebeğin erken teşhisi son derece önemlidir. Çünkü bebeğin dil gelişiminin yaşıtları ile paralel gidebilmesi için duruma erkenden müdahale etmek gerekmektedir. İlk şoku hızlıca atlatıp ne yapabilirize odaklanmak son derece faydalı adımlardandır. Bu konuda Çocuk Eğitim Derneği’ne neler yaptıklarını sorduk. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Uzmanı aynı zamanda da Çocuk Eğitim Derneği Yönetim Kurulu Başkanı olan Dr. Ömer Cenker Ilıcalı dernek hakkında bilgi verirken ailelere de önerilerde bulundu.

Cihaz kullanmaya başlayan bebekler çevresel sesleri almaya başlarlar.

Ülkemizde Her Yıl Doğan Her Bin Çocuğun Ortalama 3 Tanesi İşitme Engellidir

Bu bebekler kendi içinde ayrım gösterse de genellikle ağır veya tam kayba yakın işitme engellidirler. Doğumsal işitme kayıplı çocuklarda problemin yaşandığı bölge genellikle iç kulaktaki hücrelerdir. Bu bölgedeki problemi tedavi edecek bir ilaç veya operasyon da yoktur.

İşitme Engelli Bir Bebeğin Erken Teşhisi Önemlidir

Bunun anlamı, özel destek cihaz veya yöntemleri devreye sokulmadıkça bu çocukları işiten yaşıtlarının doğal kazanımlarına erişememesidir. Söz konusu doğal kazanım bebeklerdeki işitme, buna bağlı dil gelişimi, zihinsel ve sosyal gelişimlerdir. Bu beceriler doğumdan 3 yaş dönemine kadar çok hızla edinilir. 3-6 yaş arasında ise hızı azalarak kazanılmaya devam eder. Dolayısıyla işitme engelli bir bebeğin erken teşhisi (hatta mümkünse doğumda) çok önemlidir. Teşhisle beraber yapılması gerekense zamana karşı bir yarışla bebeğin dil öğrenmesinin yaşıtlarıyla paralel bir süreci takip etmesini sağlamaktır.

İşitmeyen Bir Bebek Dili Nasıl Öğrenecek?

Bu noktada en değerli desteği teknoloji sağlamakta. Özellikle işitme cihazlarının teknolojisindeki hızlı gelişmeler işitmeyen veya ağır işiten bebeğe ciddi katkılar sağlıyor. Bu çerçevede işitme engeli saptanan bebeğin hemen işitme cihazı kullanması yararlı olacaktır. Üzülerek ifade edilmesi gereken bir durum pek çok defa cihaz seçimlerinde yapılan yanlışlardır. Bu noktada en az suçlanabilecek olanlarsa ebeveyndir, çünkü yanlış seçimde oynayan temel faktörler maddi yetersizlikler ve yanlış yönlendirmelerdir. Doğru olan, işitme cihazını ehil bir odyoloğun önermesidir. 

Cihaz kullanmaya başlayan bebekler çevresel sesleri almaya başlarlar. Böylece yaşamın ilk yılında en önemli öğrenme kaynağı olan çevreyle sesli bir ilişki kurabilirler. İşitme kaybı hafif-orta düzeyde olan bebekler için bu çok iyi bir çözümdür. Ancak ağır ve çok ağır işitme kayıplarında, en gelişmiş teknolojiyi kullanan cihazlar bile yetersiz kalırlar. Bu durumda eldeki seçenekler ya operasyonla bir diğer cihaz olan koklear implant uygulanması veya işaret dilidir.  

Koklear İmplant Nedir?                                            

Koklear implant belki çoğumuz için yabancı ama işitme engelli çocuğu olan aileleri çok iyi bildiği bir terim. Koklear implantın uygulama alanı işitme potansiyelinin en gelişmiş işitme cihazlarından bile yarar görmeyecek kadar bozuk olduğu durumlardır. Klasik işitme cihazlarından farkı ancak bir operasyonla yerleştirilebilmesidir. İmplant, işitme sisteminin en hassas bölümü olan iç kulağın işini yapmaya göre programlanmıştır.

Cihazın Uygulanmasıyla İşitmenin Hemen Normalleşeceği Gibi Bir Beklenti Ne Yazık ki Doğru Değildir

• Koklear implantın doğumsal işitme problemli bebeğe uygulanması için alt sınır 1 yaştır. 12 ayı doldurduktan sonra mümkün olduğu kadar çabuk yapılması, işitme-anlama ve buna paralel dil gelişiminin sağlanması bakımından önemlidir.

• Koklear implant uygulamasıyla ilgili en önemli konulardan biri söz konusu cihazla ilgili beklentilerin doğru biçimde ele alınarak ailelere bilgi verilmesidir. Cihazın uygulanmasıyla işitmenin hemen normalleşeceği gibi bir beklenti ne yazık ki doğru değildir. Operasyondan sonra uygulanan eğitim dil ve konuşma başarısını doğrudan etkilemektedir.

• Koklear implantın işitme testleri sonucunda aday görülen yüzde 10'luk bir gruba kulak anatomilerindeki problemler nedeniyle uygulanamaz. Ayrıca uygulanan her çocuğun dil-konuşma becerilerinde aynı sonuçlar elde edilememektedir.

Şoku Hızla Atarak Seri Bir Biçimde Bilgilenmeye Odaklanın

İşitme engelli bebeğin yaşamının ilk yıllarında yapılan ve yapılmayanların onun sonraki yaşamını doğrudan ve kalıcı olarak etkilediğini bilmeliyiz. Bu nedenle ailelerin yaşadıkları şoku hızla atarak seri bir biçimde bilgilenmeleri şarttır. Elbette gelişmiş ülkelerde bu süreçte özelleşmiş merkezler destek, bilgilendirme ve karar aşamalarında yer alırlar. Ülkemizde maalesef bu imkan oldukça kısıtlı, çoğu şehirde ise yoktur.

İşitme engelli bebek için karar verilirken birçok parametre tartışma konusudur. Özellikle koklear implant gibi sonuçta cerrahi ve geri dönülmez bir işlemin uygulandığı bebeğin o an bu yaşta karar veremeyecek yaşta olması bunlardan biridir. İşitme engelliliğin bir hastalık olmadığı ve işitme engellilerin farklı dil (işaret dili) konuşan topluluk oldukları fikri özellikle ABD'de taraf bulmaktadır. Bu nedenle özellikle sözü geçen ülkede işitme engellileri temsil eden kuruluşlar başlangıçta koklear implanta karşı sert tavır almışlardı. Ancak gelişen teknolojinin de etkisiyle sağlanan başarının artışı bu tepkileri yumuşatmıştır.

Sonuçta ülkeler kendi şartlarını göz önüne alarak tedavi ve eğitim modelleri geliştirmek durumundadırlar. Beyin gelişiminin en önemli olduğu bu yaş aralığında ülkemizde de Milli Eğitim ve Sağlık Bakanlığı ile beraber ilgili üniversiteler bu süreçte daha etkin rol almalıdır.