Çocuk Eğitiminde Montessori Metodu

0-6 Yaş Ebeveyn Danışmanı Ayşegül Karahan Ertuğrul: “Hepimiz çocuğumuz için en iyisi olsun istiyoruz. Gelişiminde bir şey kaçırdım mı, aman geri kalmasın, şimdi nasıl davranmalıyım, yanlış mı yapıyorum, çocuğumla nasıl kaliteli zaman geçireceğim? Böyle sorular hep aklınızın bir kenarında sizi de düşündürüyor mu? Şimdi size anlatacağım metot birçok kaygınızı bir kenara bırakıp yolunuza emin adımlarla ilerlemenize yardım edecek.”

Çocuğunuzu fiziksel, zihinsel, ruhsal ve sosyokültürel olarak her yönden destekleyen bir yöntem Montessori Metodu. Gelişimi destekleyen öğrenme ortamları, özel tasarlanmış materyaller, çocuğa saygıya ve güvene dayalı bir yaklaşım tarzı... Yıllarca birçok ülke ve çocukla defalarca başarısı ispatlanmış, dünyanın en başarılı öğretim metotlarından biri. Birçok metoda da ilham vermiş çok yönlü bir eğitim yöntemi.

"Bana kendim yapabilmem için yardım et."

Maria Montessori gözlemlerinde çocukların yaradılıştan özel bir program, yaşam amacı ve kendini inşa etme motivasyonu ile dünyaya geldiklerini görmüş. Geliştirdiği eğitim metoduyla da bu harika yaradılışı geliştirip en güzel şekilde ortaya çıkmasına yardım ediyor.
Yaşamın ilk altı yılı ama özellikle ilk üç yılı, çocuklar emici zihinleriyle oldukça çok bilgiyi kolayca alırlar. Tüm yaşamı, büyük oranda bu dönemdeki başarılarına dayanır. İyi bir gözlemci ve rehber olarak çocuğunuzun ihtiyaç ve ilgisini size göstermesine izin verirsiniz. Çocuğunuza ne yapacağını söyleyerek, direktifler ve yönlendirmelerle öğretmeye çalışmak yerine onun kendi başına yaparak ve başkalarını gözlemleyerek en iyi şekilde öğrenmesine destek olursunuz.

Duyarlı dönemler

Bu dönemlerde çocuğunuz daha önce görmediğiniz bir ilgi ve yoğunlukta belli bir davranışı tekrar tekrar yapmak ister. İlgisine uygun olarak sunduklarınızı keyifle ve zahmetsizce emerken bu dönem geçtiğinde, aynı konuyla ilgili çalışmalar artık yorucu ve sıkıcı olacaktır. Harekete duyarlı olduğu özellikle ilk yılda günlerce tekrar tekrar merdiven inip çıktığını hatırlıyor musunuz? Düzenlilik, dil gelişimi, müzik, duyular, matematik gibi birçok farklı alanda duyarlı dönemler vardır. Örneğin yaklaşık 2-6 yaş dönemi, çocuk müziğe duyarlıdır. Bu dönemde birçok farklı müzik türünü dinleyebilir, enstrüman tanıtabilirsiniz. Ya da duyulara hassas olduğu dönemde dokunma, işitme, görme, tat alma ve koklama duyularını geliştirmek üzere farklı çalışmalar yapabilirsiniz.

Hazırlanmış çevre

Hazırlanmış çevre çocuğunuzun gelişim ihtiyaçlarına cevap veren, kendi keşfetmesine olanak sağlayan bir ortamdır. Örneğin çocuğunuz bir yer yatağında yatar. Böylece uyandığında düşme tehlikesi yaşamadan özgürce hareket edecek güveni ve rahatlığı bulur. Bulunduğu ortamdaki mobilyalar boyuna uygun, kolayca hareket ettirebileceği parçalardan oluşur. Gelişimine uygun olarak sunulan materyaller açık olarak, bir raf sisteminde ve basitten karmaşığa bir düzen içinde sergilenir. Gerçeğine benzer taklit oyuncaklar yerine gerçek yaşam gereçleri kullanılır. Çalışmalar tüm parçalarıyla tam olarak sunulur. Eksik parçası olan materyal ortamdan kaldırılır. Çocuk ilgisini çeken çalışmayı seçer, etkinlik rafından kendisi güvenle alır ve istediği kadar çalışır.
Materyaller kendi hata kontrolü unsurlarını taşır. Böylece çocuk, yetişkinin müdahalesine gerek kalmadan dikkati bölünmeden çalışabilir. Bu ortamda yerlere saçılmış paramparça materyaller ya da hepsi bir kovaya istiflenmiş oyuncaklar yoktur. Dağınık bir ortam çocuğun odaklanmasını zorlaştırarak dikkatinin dağılmasına, konsantrasyonunun bölünmesine neden olabilir.

Özgürlük, disiplin kazandırır

Özgürlük, seçim yapma ve bunun gerektirdiği sorumluluğu almayı gerektirir. Çocuk özgürce çalışmak istediği materyali, çalışacağı kişileri, yeri ve süreyi kendi seçer. İlgisini çeken işlere yoğun bir ilgi gösterir, dikkatini yoğunlaştırır ve tekrar tekrar aynı işi yapabilir, hatta bazen 40-50 kez. Çalışması bittiğinde düzenli bir biçimde yerine koyar, gereken temizliğini yapar. Böylece nasıl davranması gerektiğini öğrenir, seçimlerinin sorumluluğunu alır ve iç disiplin geliştirir.

Ödül-ceza ya da kıyas yoktur

Çocuğun bağımsız bir şekilde yaptığı işten aldığı keyif ve doyum onun içsel ödülleridir. Sizin yapacağınız en iyi şey çocuğunuz dikkatini yoğunlaştırdığı anda görünmez olup sessizce gözlemlemektir.
Montessori çocukları sakindir, nasıl hareket edeceğini bilirler diye bahsedilir ya enerjisini nasıl olumlu yönlendireceğini öğreniyor da ondan. Çocuğunuzu başka çocuklarla kıyaslamak yerine gözlemlerinizi gelişim defterine kaydedip, kendi ilerlemesine göre değerlendirin.

Çocuğunuzla yapabileceğiniz çalışmalar

Çalışmalarınız; günlük yaşam becerileri, duyu gelişimi, matematik eğitimi, dil gelişimi, kültür ve bilim çalışmaları, sanat çalışmaları olabilir. Örneğin pratik yaşam becerilerini geliştirmek için günlük hayatta yaptığımız düğme ilikleme, çamaşır serme, ellerini yıkama, ayakkabı bağcıklarını bağlama gibi işleri yapabilirsiniz. Bilim konusunda bir çalışma yapmak isterseniz bir çiçeğin bölümlerini inceleyebilir ya da farklı yaprakları, köklerine bakabilirsiniz ya da mıknatısın hangi maddeleri çektiğini öğretebilirsiniz.

Montessori metodu anne babayı birçok kaygıdan kurtarır, çünkü çocuğunuzun hem yeteneklerini keşfeder hem de her yönüyle desteklersiniz. Çocukta hangi beceriyi gözlemleyeceğinizi ve bunu nasıl geliştireceğinizi bilirsiniz. Evinizdeki malzemelere birkaç küçük düzenlemeyle ilham verici harika öğrenme ortamları yaratabilirsiniz. Çocuğunuz ilgileri doğrultusunda enerjisini yapıcı olarak yönlendirdiği için huzurlu ve doğal bir biçimde gelişir, size güvenir ve sözünüzü dinler. Bu sistemde çocuğunuza ödül-ceza vermek zorunda kalmazsınız. Ebeveyn çocuk arasında bir mücadele değil bir işbirliği vardır.