Ev Ödevi Nedir, Ne Değildir?

Ailelere ev ödevi konusunda yardımcı olacak öneriler
Ödev konusu, çocuğu okula giden hemen hemen her ailenin gündeminde… Bazen hem çocukla hem de okulla krize dönebilen ödev konusuna nasıl yaklaşmak gerektiğini, ailelerden en çok gelen sorular eşliğinde Psikolog Selin Derinalp’a sorduk.

Ev ödevinin amacı nedir?

Ev ödevi; çocukların gelişimine katkı sağlamak amacıyla verilen ev görevleridir.  Ev ödeviyle beraber çocukların aşağıda belirtilen alanlarının geliştirilmesi hedeflenmektedir;
• Yeni öğrenilen bilgilerin daha kalıcı olması
• Sorumluluk bilinci geliştirmeleri
• Kısa ve uzun süreli belleklerini geliştirmek
• Düşünme becerilerini geliştirmek
• Zaman yönetimi becerilerini geliştirmek
• Planlama becerilerini geliştirmek
• Düzenli bir çalışma alışkanlığı geliştirmek
• Bağımsız öğrenmeyi geliştirmek
• Araştırma yapma bilincini geliştirmek
• Kaynak tarama ve elindeki kaynakları kullanmayı geliştirmek

Ailenin ev ödevine yaklaşımı nasıl olmalıdır?

Çocuklar için eğitim temel bir gereklilik olduğu gibi ev ödevleri de eğitim için önemli ve gereklidir. Aile ödev yapma konusunda bu önemi ve gerekliliği çocuğa hissettirmeli; ilgili ve teşvik edici olmalıdır. Ödev yapma zamanı gibi koyduğu kurallarda tutarlı olmalıdır. Örneğin; Aile çocuğun yanında ve gerektiğinde çocuğun yardım isteyebileceği bir konumda olmalı ve ödev bittikten sonra ödevi kontrol etmelidir. Ödevi kontrol etmek tüm yanlışları düzenleyip ödevi tekrar yapmak değildir. Ödevin içindeki küçük hatalar “Bu soruyu tekrar kontrol eder misin? Düzeltmek istediğin bir yer var mı?” denilerek çocuğun soruyu tekrar kontrol etmesi desteklenebilir. Aile; ödev konusunda öğretmen rolünü üstlenmemeli çocuğu destekleyici bir tutum sergileyerek çocuğa rehberlik etmelidir.

Okulun ev ödevine yaklaşımı nasıl olmalıdır?

• Ev ödevi çocuğa anlatılan konuyu pekiştirmek için verilir. Bu nedenle ödevler çocuğun yaşına, bilgi seviyesine ve hedeflenen kazanıma uygun olmalıdır. Bu konuda okul ve aile iş birliği içinde olmalı gerektiğinde çocuğun ödevini bitirmesi için zaman ve mekan tanınmalıdır. 
• Çocukların okuldan sonraki zamanlarında hem dinlenmeleri hem de aileleriyle vakit geçirmeye ihtiyaçları vardır. Ödevler çocukların bu ihtiyaçlarını karşılamak için kullanacakları zamanın tümünü kapsayacak boyutta verilmemelidir.
• Ev ödevinin nasıl yapılacağı önceden çocuğun anlayabileceği bir dilde çocuğa anlatılmalı, ödevleri not almaları desteklenmeli ve ödev ile ilgili çocukların anlamadıkları noktaları sormaları öğretmen tarafından teşvik edilmelidir.
• Ödevler mutlaka okulda öğretmen tarafından kontrol edilmeli, çocukların yaptığı hatalar belirlenmeli ve gerekirse sınıf içi çalışma planında düzenlemeler yapılabilmelidir.
• Ödevini yapmayan çocuğun öncelikle ödevini neden yapmadığı sorgulanmalıdır. Eğer çocuk ödevini belirli bir nedenden dolayı yapmadıysa çocuğa ödevini yapması için yeni fırsatlar sunulmalıdır.
• Eğer çocuk ödevini sürekli olarak yapmıyorsa ve bu bir alışkanlığa dönüştüyse çocuk okulda ya da evde cezalandırılmak yerine; aile ile iş birliği kurularak okulda ve evde ödevin tamamlanması konusunda alternatif çözüm önerileri oluşturulmalı ve çocuk ödev yapma konusunda motive edilmelidir.

Ev ödevi çocukla birlikte mi yapılmalı?

İlkokul döneminde ev ödevi yapılırken çocuğun yanında olmak, çocuğa destek olunması açısından önemlidir. İlerleyen zamanlarda kademeli olarak yanından ayrılarak çocuğun ödevini tek başına yapması desteklenmelidir. Bugün ne öğrendiği ne kadar ödevi olduğu ve ne kadar sürede ödevini bitirmesi gerektiği önceden çocukla konuşulmalıdır.

Ödevin kendi ödevi olduğu ve kendisinin yapması gerektiği anlatılmalı; çocuk ödevi bitirince aile ödevi kontrol etmelidir. Aile çocukla birlikte ev ödevini yapmamalı ancak çocuk ödevini yaparken ihtiyacı olduğu durumda soru sorabileceği unutulmamalı bu yüzden aile çocuğun ulaşabileceği bir mesafede olmalıdır. Çocuğun ödevini nasıl yaptığı takip edilmeli ve her zaman çocuğun yanında olunacağı hissettirilmelidir.

Çocuk ödevini bitirdikten sonra ödevini nasıl yaptığı sorulmalı; anlatması ve sorularını sorması için fırsat tanınmalıdır. Çocuğun ödevde takıldığı yerler düzeltilebilir ancak tüm ödev doğru ve düzgün bir şekilde çocukla yapılmamalıdır. Aile küçük yanlışları destekleyip düzetebilir, ödevde boşluklar ve eksikler olabilir bu durumda çocuğun ödevini tamamlanması desteklenmelidir.

Çocuğa tek başına ev ödevi yapma sorumluluğu nasıl kazandırılır?

Öncelikle ödevin önemli olduğu hissettirilmeli; ödevin kendi sorumluluğu olduğu ve her gün düzenli yapılması gerektiği anlatılmalıdır.

Ödev yapma ortamı olabildiğince sessiz ve dikkat dağıtıcı eşyalardan arındırılmış şekilde çocukla birlikte düzenlenmelidir. Telefon, tablet ve televizyon gibi teknolojik cihazlar ödev yapılan ortamdan uzak olmalı ve bilgi almak dışında kullanılmamalıdır.

Çocuk, ödevine kaynak olarak aile gözetiminde internetten yararlanabilir.

Ödev yapma saat dilimleri çocuğun yaşına, uyku saatine ya da varsa diğer ek derslerine uygun bir şekilde çocukla birlikte düzenlenmelidir.

Ödev saati uyku saatinden hemen önce olmamalıdır.

Ödevini bitirebileceği ortalama bir saat dilimi belirlenmeli ve bu zaman dilimi arasına molalar ayarlanmalıdır.

Molalar oyun saati değildir, televizyon izleme saati değildir; molalar dinlenme saatidir.

Konulan hedefler ya da kurallar somut ve anlaşılır olmalı ve tüm kurallara çocuğun uyması teşvik edilmelidir.

Çocuğun gerektiğinde destek alıp soru sorabileceğini bilmesi önemlidir. Çocuğa ödev yapma konusunda yardımcı olmak çocuğun ödevini yapmak değildir; ödev konusunda çocuğu bilgilendirmektir. Ödevi nasıl yapabileceğini, hangi kaynakları kullanabileceğini anlatmaktır.

Ödevi düzenli olarak yapmanın sağladığı avantajlar çocuğa anlatılabilir. Örneğin; “Cuma akşamı ödevini bitirirsen bütün hafta sonu oyun oynayacak daha çok zamanın olacaktır”.

Motivasyonu arttırmak ve ödevi tamamlamaya teşvik etmek için ödev bitiminde sticker ya da yıldız verme uygulamaları kullanılabilir. Çocuğa ödev konusunda; katı, baskıcı ve otoriter davranmak doğru değildir.

Kurallar duruma göre esnek olabilir. Örneğin eve misafir geldiğinde ödev yapma saati değişkenlik gösterebilir. Önemli olan tüm bu belirlenen kurallara uyma konusunda ailenin gösterdiği tutarlı ve kararlı yaklaşımdır.

Çocuklar neden ev ödevi yapmak istemez?

Çocukların ev ödevi yapmak istememeleri çeşitli nedenlere bağlı olabilmektedir;
• Çocuk okuldan eve yorgun gelmiş olabilir. Okul ortamı çocuklar için aktif ve sosyal bir ortamdır. Bu durum göz önüne alınarak çocuklar okuldan eve geldiklerinde yorgun olabilecekleri düşünülmeli ve dinlenmeleri için onlara biraz zaman tanınmalıdır.
• Ödev yapmak yerine oyun oynamak isteyebilir. Çocuklar için oyun oynamak eğlenceli bir zaman dilimidir. Çocuklar oyun oynamak varken zamanını ödev yaparak geçirmek istemeyebilirler. Bu nedenle kural ve sınırlar önceden oluşturulmalı; okul saati, oyun oynama saati ve ödev yapma saati olacak şekilde belirlenmelidir. Kurallar çocuğun yaşına uygun, tutarlı, açık ve kısa cümlelerden oluşmalıdır. Kurallar somut, net ve anlaşılır olmalıdır. Ev ödevi yapma saati çocukla birlikte konuşulup ortak karar verilmelidir.
• Ödevi anlamamış olabilir. Bu konuda çocuğa daha açık ve anlaşılır şekilde ödevi bir kez daha anlatmak gerekebilir. Çocuğun anlamadığı konuları öğretmenine sorması desteklenmelidir.
• Ödev yaparken zorlanıyor olabilir. Ödevler çocuğun yaşına, gelişimine ve bilgi düzeyine uygun olacak şekilde verilmelidir.

Sürekli ödevini yap söylemi çocuklar üzerinde baskı oluşturabilmektedir. Bunu söylemek yerine ödeve teşvik ve motive etmek önemlidir. Bu konuda öncelikle çocuğun ödev yapmak istememesinin altında yatan neden bulunmalı ve o konularda destek verilmelidir.