Yoksa Bebeğim Düztaban Mı?

Düztabanlık nedir? Nasıl belli olur? Ayak arkının (ayak kemerinin) belli olmaması düztabanlığa mı işaret eder?

Anne babalar bebekleri yürümeye başladığında hemen ayaklarına bakmaya başlarlar, düztaban mı diye? Düztabanlık; sert düztabanlık ve esnek düztabanlık olarak ikiye ayrılıyor. Hangisi normal hangisi değil, düztabanlık çocuk sağlığı için tehlikeli mi durum mu?  Memorial Şişli Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü'nden Op. Dr. Feridun Yumrukçal açıklıyor.

Çocuklarda düztabanlık nasıl anlaşılır?

Düztabanlık, ayak yere basıyor durumdayken, ayak tabanının iç bölümünde görülen ayak kemerinin (ayak arkının) görülmemesi, ayağa arkadan bakıldığında topuk duruşunun dışa doğru olması ve ayak tabanında her bölümün tamamıyla yere temas etmesi olarak kendini gösterir.
Düztabanlığın iki çeşidi vardır. Esnek düztabanlık dediğimiz çocuklarda en sık rastladığımız durumdur ve bir soruna işaret etmez. Çocuklarda ayak gelişimi ilk 5 yaş içinde hızla gelişir ve esnek düztabanlık kendiliğinden düzeliyor. Ancak sert düztabanlık, cerrahi müdahale edilmesi gereken bir durum. Tedavi edilmediği takdirde kalıcı sakatlıklara neden olabiliyor. Bu yüzden çocuklarında düztabanlık şüphesi duyan ailelerin bir uzmana başvurması, düztabanlık teşhisinin bir uzman tarafından konulması önem kazanıyor.  

Sert düztabanlık nedir?

Sert düztabanlık; doğum sonrası kontrollerde belli olabilir. Kayık ayak olarak adandırılan  ayak görüntüsünün oluşmasına sebep olur. Çoğu zaman ayak bileği kemiklerinden birinin duruşunun bozukluğundan kaynaklanmaktadır ve beraberinde başka rahatsızlıklar da olabilmektedir.  
Doğum sonrası bebeği kontrol eden doktor kesin teşhisi koyabilir. Yenidoğan döneminde bazı germe egzersizleri ve alçılamalar uygulansa da; çoğunlukla 6-12 aylıkken bebeğe cerrahi bir  tedavi gerekebilir. Sert düztabanlık tedavi edilmezse kalıcı sakatlığa yol açabilmektedir. Sert düztabanlığın erken fark edilmesi ve tedavisine erken başlanması uygulanan tedaviden yüz güldürücü sonuç alma şansı bir o kadar yükselmektedir.
Bebeklerde daha sık yaşanan esnek düztabanlık ise çoğu zaman müdahale edilmesi gereken bir sorun olmamakla birlikte yine de esnek ve sert düztabanlık ayrımını yapmak için bir uzmana danışmak gerekmektedir. 

Ayak gelişimi bitene kadar bebekler düztaban görünebilir

Bütün bebekler doğduğunda düztaban olarak görülmektedir. Bu yüzden çok küçük yaşlarda düztabanlıktan korkulmamalıdır. Bebeklerde düztabanlık nasıl tedavi edilir ya da düztaban ayak nasıl düzelir diye soran aileler, çocuk doktorlarının yönlendirmesi ile ortopedi ve travmatoloji bölümüne başvurabilirler.  Ancak belli bir yaştan sonra özellikle aile öyküsü de varsa esnek düztabanlık görülme ihtimali artmaktadır. Toplumda görülme sıklığı erişkinlerde yüzde 20-25 civarındadır.

Ortopedik botlar, tabanlıklar ve egzersiz tedavi yöntemi değil

Esnek düztabanlığı tedavi ile düzeltmek mümkün değildir. Esnek düztabanlık çok şiddetli değilse ayak gelişimi tamamlandıkça kendiliğinden düzelebilmektedir.  Eskiden geleneksel olarak tedavi amaçlı tabanlıklar, ortopedik botlar, egzersizler önerilmekteydi. Ancak bilimsel araştırmalar; kullanılan tabanlıkların, botların ve egzersizlerin esnek düztabanlığı düzeltici etkisinin olmadığını göstermektedir. Tabanlıklar, ortopedik botlar, egzersizler ancak esnek düztabanlığın sebep olduğu ağrı ve kolay yorulma gibi ikincil problemleri önlemek amacıyla kullanılabilmektedir. Bunun yanında esnek düztabanlığın şiddeti değişebilmektedir. Şiddetli olanlarda ayağın iç tarafında bir çıkıntı görülebilir. Bu bölgeyi ayakkabı vurabilir, nasırlaşma olabilir. Bunları engellemek için de tabanlık ya da ortopedik bot kullanılabilmektedir. Çocuğa esnek düztabanlık teşhisi konduğunda çoğu zaman 7-8 yaşlarına kadar herhangi bir müdahaleye gerek olmadan takip etmek yeterli olmaktadır.

Düztabanlık ağrı yapar mı?

Esnek düztaban olup ağrı ve aşırı yorulma gibi şikayetleri olan çocuklarda esnek düztabanlığın şiddeti fazla olabilmektedir. Bu tarz problemlerde tabanlık kullanmak gerekmektedir. Esnek düztabanlık çoğu zaman cerrahi tedavi gerektirmese de ileri düzeyde olanlarda cerrahi gerekebilmektedir. Bu tedavide bazı yumuşak doku ameliyatlarının yanı sıra, kemik ameliyatları da yapılabilmektedir. Bunlar kemiklerin uzatılması ve yeniden şekillendirilmesi ile olabileceği gibi, bazı durumlarda ayaktaki eklemlerin dondurulması ile ayağa şekil verilmesi işlemidir. Bu tedavi sonucunda ağrısız olarak günlük hayata devam edilebilmektedir.