Prof. Dr. Selçuk Şirin Bebek Kitaplığı

“Çocuklara ekran dışındaki başka bir mecrada dünyayı keşfetme fırsatı sunmamız gerekiyor”

Geçmiş yıllarda “1milyon kitap” projesine de imza atan ve Türkiye’de bebek kitaplığı geleneğinin oluşmasında ciddi çalışmaları bulunan Prof. Dr. Selçuk Şirin, bebek ve küçük çocuk gelişimine katkı sunmaya devam diyor.  Mundi Çocuk için özel hazırladığı “Bebek Kitaplığı” Serisi’nde Birinci Kitabım, En Sevdiğim Arkadaşım, Beni Bul!, Ben Neredeyim?, Yağmur Damlası ve Benim İlk Sözlüğüm adlı kitaplar bulunuyor. Selçuk Şirin’e son çalışması hakkında sorularımızı yönelttik.

0-3 yaş için yeni bir bebek kitaplığı serisi hazırladınız. Adı nedir? Kaç kitaptan oluşuyor ve hangi konuları işliyor?

Mundi Çocuk’a özel olarak hazırladığım seri, ‘Prof. Dr. Selçuk Şirin Bebek Kitaplığı’ adı altında toplanıyor ve 6 kitaptan oluşuyor. Bu kitaplar, ‘Birinci Kitabım’, ‘En Sevdiğim Arkadaşım’, ‘Beni Bul!’, ‘Ben Neredeyim?’, ‘Yağmur Damlası’ ve ‘Benim İlk Sözlüğüm’ adlarını taşıyor. Bebekler kitaplarla bağı görsel içerik üzerinden kurduğu için serinin hazırlanmasında görsel boyuta da büyük önem verdik. Kitaplarımızı Nilüfer Tabak, İlinay Özdem, Cansu Dinç, Merve Tan, Deniz O. İlhan, Serap Deliorman ve Yağmur Damlası olmak üzere farklı sanatçılarla aylarca süren çalışmalar sonucu tasarladık. 6 farklı estetik dünya kuran kitaplarımız, 0-36 ay bebeklerin motor ve dil becerilerini geliştirmenin yanı sıra interaktif bir oyun alanı da sunuyor. Bebekler hayvanları yakından tanıyor, şehirlerimizi ve günlük kelimeleri öğreniyor.

Çocukları erken yaşta kitapla tanıştırmanın önemi sıklıkla vurgulanıyor. Bunun neden önemli olduğunu sizden de dinleyebilir miyiz?

Yakın zamanda çocukların okula hazır olup olmadığını ölçmek üzere bilimsel literatüre Okula Hazırlık Değerlendirme Aracı-OHDA kazandırdık. Bu çalışmanın sonuçlarının da gösterdiği gibi bir çocuğun okula hazırlık süreci doğumla başlar. Doğumdan itibaren kitaplarla iç içe yetişen, kitaplar ile duygusal bir bağ kuran çocuk hem akademik olarak hem de sosyal olarak hayata bir adım önce başlar. O nedenle Türkiye’de yaptığım tüm sosyal sorumluluk projelerinde ve yetişkinler için yazdığım yazılarda, “Her şeyi bırakın okul öncesi döneme yatırım yapın” diyorum. Sağlam bir temel olmadan, o temeli kitaplarla kurmadan çocuklarımızı okula ve geleceğe hazırlayamayız çünkü.

Çocukken kitap okumayan, okul öncesi dönemde eline kitap almayan bir çocuğa okula başladıktan sonra kitap sevgisi kazandırmak son derece zor. Bu bağlamda “Ağaç yaşken eğilir” sözü çocuk gelişimi için de geçerli. Erken çocukluk dediğimiz ilk 6 yılda temelden çocuklara bazı alışkanlıkları kazandırmak çok daha kolay. Sonradan olmaz mı, tabii ki olur ama çok daha zahmetli olur. O nedenle umudum odur ki Türkiye’de doğan her çocuğun bir kitaplığı olsun. Gerisi kendiliğinden gelir.

6 aylık bir bebekle 36 aylık küçük bir çocuğun kitapla ilişkisi nasıl olur?

İyi bir bebek kitabı, bebeklerin yetişkinlerle duygusal bağ kurmasını sağlar. Bizim kitapların tasarımında bu noktaya çok büyük bir önem verdik. Her sayfayı, her rengi bu dediğim noktayı akılda tutarak seçtik.

Bebek kitabı deyince aslında kitaptan ziyade renkli albümlerden söz ediyoruz, zira ‘Birinci Kitabım’ adlı ilk kitabımızda hiçbir kelime yok. Bir bebeğin doğum sonrası ilk kitabı olarak tasarlandı. Bu kitapta yalnızca siyah ve beyaz renkler kullanıldı ve yer yer kırmızı rengine yer verildi. Başka bir renk kullanılmamasının sebebi, bebeklerin doğum sonrası 6 aylık dönemde renkleri seçemediği ancak kontrastları (siyah-beyaz) seçebildikleri gerçeğine dayanıyor. İkinci kitapta bir de kırmızı renkleri kullandık. Serinin 3 yaş için tasarladığımız son kitaplarında da en fazla bir cümle var her sayfada. Serinin son kitabı olan ‘Yağmur Damlası’ ise artık 3 yaşlarında olan bir çocuğun bir hikayeyi takip edebiliyor olacağı gerçeğinden hareket ederek yazıldı. Ama o kitapta yalnızca bir hikaye yok, aynı zamanda bir bilimsel süreç, yağmurun yağması, masalsı bir detayla anlatılıyor. Kitapların aslında bebeklerle doğumdan itibaren duygusal bir bağ kurmak için bir araç olması.

Kitap okuma alışkanlığı edinmek ya da kitabı yaşamın bir parçası haline getirmek konusunda ebeveyn çocuk ilişkisi nasıl olmalı?

İnsan beyninin yüzde 90’ı gelişimini ilk 3 yılda tamamlıyor. Onların gelişimine katkıda bulunmak için yapmamız gereken en kıymetli şey bebeklerle kitaplar üzerinden diyalog kurmak, onların kelime hazinesinin gelişmesine yardımcı olmak. Bu nedenle, dünyanın tüm gelişmiş ülkelerinde herhangi bir kitapçıya gittiğinizde bebek ve çocuk kitapları artık en ön sırada ve en geniş şekilde sergilenir. Doğduğu anda kitaplığı olmayan bir çocuğun ileriki dönemlerde kitaplarla kalıcı bir ilişki kurması çok zor.

Diğer yandan her zaman ifade ettiğim gibi okul öncesi dönemde özellikle ilk 3 yılda ekranın çocuklardan tamamen uzak tutulması gerekiyor. Ancak dünya değişiyor. Ekranların hayatın her alanına sirayet ettiği böyle bir dönemde, bu kuralı uygulamak maalesef giderek zorlaşıyor. Dolayısıyla anne babalara fazla yüklenmeyi doğru bulmasam da yetişkinler olarak çocukları mümkün olduğu kadar ekranlardan uzak tutmak ve onlara ekranlar dışındaki başka bir mecrada dünyayı keşfetme fırsatı sunmamız gerekiyor. Kitaplar işte böyle bir ekran alternatifi. Bizim hazırladığımız kitapların her biri zaten çocukları saatlerce, günlerce kendine bağlayabilecek zenginliğe sahip. Yeter ki onları kitaplarla tanıştıralım. İnanın sonrası kendiliğinden doğal süreci içinde gelişiyor. Çocuk bir kitapla duygusal bağ kurduğunda, o kitap artık çocuğun arkadaşı oluyor. Göreceksiniz ki bu kitapları çocuklar ellerinden bırakamayacak, aynı kitabı defalarca okuyacak, her gece yanında taşıyıp her sayfada yeni bir hikaye uyduracak.