Bu Mevsimde Sık Görülüyor: Orta Kulak Enfeksiyonu

Kulak ağrısı, herkes için zorlayıcıdır. Çocuklar için ise dayanılmaz oluyor. Çoğu zaman orta kulak enfeksiyonu belirtilerinden olan ağrı, akıntının başlaması ile azalıyor ama ağrıya neden olan enfeksiyon, başka hastalıklarla beraber de gelişebiliyor. Emsey Hospital’dan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Yadigar Genç; çocuklarda orta kulak iltihabının belirtileri, nedenleri, tedavisi ve korunma yolları hakkında bilgi veriyor.

Orta kulak enfeksiyonu nedir?

Orta kulak enfeksiyonu; çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonlarından sonra en sık görülen enfeksiyonlardır. Üç yaşına kadar bütün çocukların yaklaşık 2/3’ü en az bir kez geçirir, tüm çocukların %50’si iki ve fazla atak geçirir.
Bebek ve küçük çocuklarda risk en fazladır. Pik dönem 6-13 aylar arasıdır ve görülme sıklığı 6 yaştan sonra azalır.
Enfeksiyonu arttıran risk faktörleri: erkek cinsiyet, yarık damak veya diğer kraniofasiyal anomalilerin mevcudiyeti, kreş-yuva gibi kalabalık ortamlarda bulunma, pasif sigara içimi, anne sütü almama, ailede (kardeş veya ebeveyn) kulak enfeksiyonu öyküsü varlığı sayılabilir.
Üst solunum yolu enfeksiyonu atakları (viral veya bakteriyel) akut kulak enfeksiyonu riskini arttırdığı için üst solunum yolu enfeksiyonlarının sık görüldüğü kış mevsimlerinde risk artar. 
Özellikle östaki tübü disfonksiyonu ve tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonuna duyarlığın arttığı durumlar olmak üzere, birçok faktörün kombinasyonuna bağlıdır Östaki borusunun sağlıklı çalışması orta kulak sağlığı açısından çok önemlidir. Östaki borusu; istirahatte normalde kapalı olup, yutkunma ile açılır normalde sekresyonların orta kulağa ulaşmasını engeller. Ayrıca orta kulak sekresyonlarının (drenajını) sağlar, orta kulak havalanmasının atmosfer ile dengelenmesine yardımcı olur.
Alerjisi olan çocuklardaki kulak enfeksiyonu insidansının non-alerjiklerle benzer bulunmasına rağmen alerjinin bireysel bazda kolaylaştırıcı etkileri olabilir. İmmunolojik immaturite özellikle küçük bebeklerde kolaylaştırıcı bir faktördür.

Belirtileri nelerdir?

Orta kulak iltihabının belirtileri;  özellikle kulak ağrısı ve kulak akıntısı diğer sistemik bulguların yanında en önemli bulgulardır. Kulak akıntısı kulak zarının kendiliğinden yırtılması sonucu gelişir ve akıntı başlamasıyla ağrı hızla azalır. Kulak zarında delinme tanı da çok önemlidir; ancak kendiliğinden delinme, olguların %10 undan azında görülür.
Ateş; bir yaş altı bebeklerin %70 kadarında görülürken, büyük çocukların yarısından azında görülür. Ateş birlikte viral enfeksiyon varsa daha sık görülür. 40 derece üzeri ateş genellikle beklenmez, eğer çıkarsa bakteriyemi veya diğer bir komplikasyonu destekler. Burun akıntısı olguların %90 gibi önemli bölümünde görülür. Normal kulak zarı; renksiz-beyaz, amber rengi, bazen hafif pembemsi olabilir ve ince, ışık refleksi görülür. Orta kulak iltihabında kalın, opak kırmızı veya sarı renktedir, dolgun, ışık reflesi yok veya düzensizdir bazen perforasyon ve akıntı görülebilir.

Tedavisi

Kendiliğinden iyileşme sıktır. Plasebo verilen çocuklarda 3 gün içinde ağrı ve ateşte, %60-90 oranında spontan iyileşme olabilir. Son zamanlarda yapılan ve 33 çalışmanın incelendiği bir meta analizde 14 güne kadar semptomların kaybolması dikkate alındığında antibiyotik tedavisinin %14 olguda yararlı olduğu, bir diğer deyişle 7 hastanın birinde antibiyotiğe bağlı iyileşme olduğu belirlenmiştir. Bu bulgular ışığında spontan iyileşme yüksek oranda görülebilirse de orta kulak enfeksiyonunda genelde antibiyotik verilir. Antibiyotik seçimi en sık etkenler göz önüne alınarak verilir.  10 günlük bir tedavi uygulanır.
Destekleyici tedavi analjezik, antipiretik, burun tıkanıklığı varsa oral dekonjestan, alerji varsa antihistaminik verilebilir. Burun tıkanıklığını gidermek gerekir. Enfeksiyon tedavisi verilen çocukların çoğu 3-4 günde hızla düzelmeye başlar, %10-15 olguda tedavi başarısızlığı olabilir. İşitme kaybı varsa (> 20 desibel), antibiyotikle yanıt alınmazsa miringotomi ve tüp takılması önerilir.