Göz Tembelliği Tedavisinde Çocuğun Yaşının Önemi Büyük!

Göz tembelliğinin erken fark edilmesi, tedavisinde başarıyı etkileyen en önemli faktörlerden biri... Çünkü sorunun düzeltimi, beynin görme fonksiyonu ile ilişkili ve beyindeki görme merkezinin gelişimi dokuzuncu yaşta tamamlanıyor. Göz tembelliğinin dışarıdan, aile tarafından fark edilmesi de oldukça güç olduğundan düzenli göz muayeneleri büyük önem kazanıyor. Bahçeşehir Üniversitesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Ahmet Altun, ailelere önemli bilgiler veriyor.

Çocuklarımızı ve bebeklerimizi tehdit edebilecek önemli bir tehlike var! Göz tembelliği! Göz tembelliğinde problemin genellikle gözde olduğu düşünülür. Ancak problemin olduğu yer, göz değil, çocuklarımızın beynidir.

Sorun gözde değil, beyin de!

Beyindeki görme merkezinin gelişimi doğum sonrasında da sürer ve bu gelişim süreci; dokuzuncu yaşa kadar devam eder. Sağlıklı gelişim için beyindeki görme merkezinin, düzenli ve yeterli miktarda görsel uyarana ihtiyacı vardır. Bu görsel uyarıyı sekteye uğratacak her türlü problem; beyindeki görme merkezinin gelişimini bozmaktadır ve tembelliğe neden olmaktadır.  

Görme işlevi bir zincir gibi düşünülebilir. Görmenin oluşması için, ışığın beyindeki merkeze ulaşana kadar bir dizi yoldan geçmesi gerekir. Bu yol kabaca kornea (gözümüzün ön kısmındaki saat camı gibi saydam olan tabaka), lens, görme zarı (retina), görme siniri ve görme merkezi olarak sıralanabilir. Bir zincirin gücü; en fazla, en zayıf halka kadar olabilir. Bu nedenle, bu yoldaki herhangi bir problem; göz tembelliği gelişmesi için yeterlidir.

Göz tembelliğinin nedenleri

Göz tembelliğinin pek çok nedeni olabilir. En sık karşılaşılan nedenler; şaşılık, kırma kusuru (gözlük ihtiyacı) ve doğumsal katarakt varlığıdır. Bu nedenler arasında şaşılık; anne tarafından fark edilebilir. Ancak şaşılık gelişene ve anne bunu fark edene kadar; epeyce zaman geçebilir ve tedavi şansı azalabilir.

Kırma kusurunun ve doğumsal kataraktın ise anne tarafından fark edilmesi çoğu kez imkansızdır. Ancak iyi bir göz hekiminin titiz ve dikkatli muayenesi ile fark edilebilir. Bu nedenle çocuklarımız için düzenli göz muayenesi; hayati derecede önemlidir.

Göz akademileri doğum anında, birinci ve altıncı aylarda, sonrasında  ise yılda en az bir kez göz muayenesi yapılmasını önermektedir. Problem varlığında, pek tabi ki daha sık takip gerekecektir.

Göz tembelliğini erken teşhis etmek neden önemli?

Göz tembelliği tedavisinde başarıyı en fazla etkileyen faktör; problemin fark edildiği yaştır. Çünkü beyin gelişimi tamamlandıktan sonra yapılacak müdahalelerin başarısı maalesef sınırlı kalmaktadır. Göz tembelliği tedavisinde ilk yapılacak şey; az görmeye neden olan problemi ortadan kaldırmaktır. Kırma kusuru varsa; gecikmeden gözlük reçetesi verilmelidir. Nedene yönelik tedavi uyguladıktan sonra, bir sonraki aşama tembel olan gözü çalıştırmaktır. Bu amaçla; kapama tedavisi uygulanır.

Kapama tedavisinde önemli olan noktalar

Kapama tedavisinde; sağlam olan göz kapatılır. Bu şekilde çocuğun sadece tembel olan gözü kullanması sağlanır. Ancak kapama tedavisinde dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır.

• Öncelikle kapatılan gözün ışığı görmesi tamamen engellenmelidir.
• Sonrasında, açık olan tembel göz; yüksek düzeyde uyarılmalıdır. Bu amaçla; resim çizme ve tablet bilgisayardan video izleme imkanı sağlanabilir.
• Çocuğun ruhsal durumu düşünülerek kapama tedavisi, sokakta veya dışarda değil, evde yapılmalıdır.

Kapama tedavisi maalesef hem çocuk hem de anne-baba için düşünüldüğü kadar kolay değildir. Çocuk, iyi gören gözü kapatıldığı için huzursuzlaşır. Kapatılan gözünü sürekli açma girişiminde bulunur. Bu aşamada çocuğu değişik ödüller ile ikna etmeye çalışmak en iyi çözüm olabilir. Mesela ‘bu şekilde durursan, yani gözünü açmazsan, sana tablet bilgisayardan istediğin çizgi filmi izletirim’ denebilir.

Görsel uyarı seansları

Göz tembelliği tedavisinde, özellikle yaşı ilerlemiş büyük çocuklarda, bir diğer tedavi yöntemi; özel görsel uyarı seanslarının uygulanmasıdır. Bu sistemin kullanıldığı merkezler maalesef ülkemizde çok sınırlı sayıdadır. Bu şekilde, az bir miktar da olsa göz tembelliğinin tedavisini sağlamak; gelecekte karşılaşılabilecek önemli problemleri önleyebilir.

Çözüm aramak için, öncelikle problemin farkında olmak gerekir. Farkında varmak için; düzenli göz muayenesi yaptırmak gerekir. Çünkü unutmayalım, sorunu engellemek; her zaman onu çözmeye çalışmaktan daha ucuz, daha etkili ve daha başarılıdır.