İshali Olan Çocuğa Nasıl Bakmalı?

İshal, mide ve bağırsak iltihaplarında sık yaşanan bir olgudur. 0-5 yaş arası çocuklarda ise ishal en sık yaşanan rahatsızlıklar arasında. İshali olan çocuğa, ishal kesici ilaç verilmemesi gerektiğini belirten Medical Park Tarsus Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uzm. Dr. Mehmet Ali Çil, ailelere tedavi ve bakım konusunda şu önerilerde bulunuyor.

İshal nedir?

İshal, vücuda girmiş olan virüslerin etkisiyle dışkılama sayısının artması, dışkının daha sulu ve akışkan hal almasıdır. Genellikle 0-5 yaş arası çocuklarda, enfeksiyonlara bağlı bir hastalık bulgusu olarak görülür.

İshal, mide ve bağırsakların iltihabıdır. Özellikle virüs kaynaklı olanlar, kendiliğinden düzelebilmektedir. Hastalık ishale neden olan etken ile bulaşmış yiyeceklerin yenmesi, suyun içilmesi ve kirli ellerin ağza götürülmesi sonucunda ortaya çıkar. Bu hastalıkta ishal ana bulgu olup, ishale bulantı, kusma, ateş ve karın ağrısı da eşlik edebilir.

İnce ve kalın bağırsakta oluşan ishaller farklı mıdır?

İnce ve kalın bağırsakta oluşan ishaller farklılık gösterir. İnce bağırsak ishalinde, dışkı daha sıvıdır, kalın bağırsakta olan ishalde ise dışkıda sıvı miktarı daha azdır.

Çocuğun ishal olduğu nasıl anlaşılır?

İshal; bağırsak hareketlerinin artması, dışkı miktarının fazlalaşması sonucunda günlük dışkı sayısının artması ve dışkı kıvamının bozularak yumuşak, sulu bir görünüm alması olarak tanımlanır. Virüsler ile gelişen ishalde dışkıda kan görülmez. Bazı bakteriler kanlı, sümüksü bir ishale neden olurken bazıları kansız, sulu veya su gibi dışkıya da yol açar. Mide bağırsak iltihaplarında bulantı, kusma, karın ağrısı ve ateş sık olarak gelişir.

İshalli çocukta neye dikkat edilmelidir?

İshalde kusma ve yüksek ateşe bağlı olarak dehidratasyon tablosu gelişebilir.
Aileler dehidrasyona karşı dikkatli olmalıdır. Dehidrasyon, vücutta fazla miktarda sıvı-su kaybının yaşanması durumudur. Bebek ve küçük çocuklarda daha sık görülmektedir. İshal sonucu gelişen dehidrasyon vücudun tuz-su dengesini bozmaktadır. Bu nedenle ishal olan çocuklara bol miktarda su içirilmelidir.

Bakteri kaynaklı ishaller tehlikeli midir?

İshalde bakteriyel enfeksiyonlar genelde ateş, kusma, mide bulantısı ve karın ağrısı şikâyetleriyle ortaya çıkmaktadır. Vücuttaki ateş, bazen 39 derecenin üzerine çıkabilir. Bu dönemde çocuklar için asıl tehlikeli olan ishal ve kusmadır. İshal ile birlikte kusma, vücutta ciddi oranda sıvı kaybına yol açmaktadır. Bu nedenle ailelerin çocuklarındaki ishal ve kusmanın şiddetine dikkat etmesi çok önemlidir.

Bağırsak iltihabında ishalle birlikte görülen başka bulgular var mıdır?

Klinik bir bulgu olan ishale sıklıkla eşlik eden diğer bulgularda vardır. Çocuklarda bulantı, kusma, karın ağrısı, ateş yüksekliği, iştahsızlık, halsizlik, özellikle bebeklerde emmede, hareketlerde azalma, sürekli uyuklama hali görülebilir.

Bağırsak iltihabına bağlı ishalde nasıl bir tedavi uygulanır?

Bağırsak iltihaplarının çoğu kendiliğinden düzelir. Evde uygulanabilecek tedavi yöntemleri ise şöyledir:
• Tedavi genellikle belirtilere yönelik uygulanmaktadır.
• İlaçlar doktorun önerdiği şekilde kullanılmalıdır.
• İshal kesici ilaçlar kullanılmamalıdır.
• İshal sürecinde iştahsızlık sıktır, bu yüzden çocuklara sık aralıklarla yemek verilmelidir.
• Anne sütü alan bebeklerde emzirme devam ettirilmelidir.
• Büyük çocukları ise alışık oldukları sıvı besinlerle beslenmeye devam edilmelidir.
• İshalli çocuğa verilecek gıdalarda; yoğurt, ayran gibi içecekler, besin değeri yüksek olan yağsız et, katı yumurta gibi besinler tercih edilmelidir.
• İshal durana kadar liften zengin besinler (fazla posa bırakan çiğ sebze ve meyveler) bağırsak hareketlerini artırdığı için önerilmemektedir.
• Yağ emilimi bozulmamış olmasına rağmen, çok yağlı besinlere de bağırsaklardan geçişi hızlandırdıkları için birkaç gün ara verilmelidir.

İshalden korunmak için neler yapılabilir?

• Eller sık sık ve uygun şekilde yıkanmalıdır (30 saniye süre ile sabun kullanarak yıkanmalı, tırnak içleri, parmak araları ve el bileklerini de içermeli).
• Bebeklerde alt bezi değişimi dikkatle yapılmalı ve sonrasında eller yıkanmalıdır.
• Temizliğinden emin olunmayan veya kaynağı bilinmeyen sular tüketilmemelidir.
• Çiğ yenen gıdalar dikkatlice yıkanmalıdır.
• İshali toparlayana kadar çocuğun okula gitmemesi, diğer çocuklara yayılmasını önlemeye yardımcı olacaktır.

İshali olan çocukta ne zaman doktora gitmek gerekir?

İshalde aşağıdaki durumlarda uzman bir doktora başvurulması gerekir:

• Kanlı ishali varsa,
• 1 yaşından küçük ve birkaç saat içinde herhangi bir şey yemedi veya içmediyse,
• Şiddetli karın ağrısı varsa,
• Çok halsizse, sürekli uyku hali veya huy değişikliği varsa,
• Sıvı kaybı bulguları varsa (ağzı kuruysa, ağladığında gözyaşı yoksa veya bebeklerde 4-6 saat, daha büyük çocuklarda ise 6-8 saat boyunca idrar yapmadıysa,
• Yüksek ateşi varsa,
• İshal 10 günden uzun sürdüyse doktorunuza başvurmanız gerekir.