Çocuklarda Dişçi Korkusu Oluşturmamak İçin

Toplum olarak diş sağlığı konusunda başarılı olduğumuz söylenemez. Birçok kişi ise dişçi korkusu nedeniyle, diş tedavilerini ertelemekte… Çocuklarımızın da aynı sorunlarla karşılaşmaması için doğru başlangıçlar yapmak gerekiyor. Erken yaşta diş doktoru ile tanışmak ve diş fırçalama alışkanlığı edinmek bu başlangıçlar arasında… Çocuklarda dişçi korkusunu önlemek için ne yapmalı? sorumuzu DentGroup Yönetim Kurulu Üyesi Diş Hekimi Neşve Kayabaşoğlu’na yönelttik.

Çocukların diş sağlığını korumak açısından, hangi alışkanlıkları en riskli görüyorsunuz?

Bizim çocukluk yıllarımızı düşündüğümüzde, dişlerimizi fırçalamaya en iyi ihtimalle ilkokulda başlıyorduk.  Günümüzde ise çocuklarımızın dişlerini çıkar çıkmaz fırçalamaya özen gösteriyoruz. Buna rağmen çocuklarımızda daha çok çürükle karşılaşıyoruz. Bunun ana nedeni ise değişen besin genetiği. Artık tüm besinlerin şeker içeriği geçmişle kıyaslandığında çok daha fazla…

Süt dişlerinin erken çürümesindeki diğer risk faktörü de gece beslenmesidir. Çocukların 1 yaş sonrasında gece uykusu öncesinde ve sırasında süt tüketimi, hızlı ilerleyen ve yaygın çürüklere sebep olmaktadır. Bu çürük tipine  EÇÇ yani Erken Çocukluk Çağı çürükleri denilir.  Bu çürüklerin tespiti için ilk yaş muayenesi büyük önem taşır.

Çocuklara yönelik diş tedavileri ve diş hekimliği yaklaşımı, farklı bir uzmanlık gerektiriyor. Sizin çocuklara uygulanan diş tedavi ve koruma uygulamalarında yaklaşımınız nasıl?

Çocuk diş hekimliğinde en önemli şey hastayı kazanmaktır. O yüzden bizim için çocuğun güvenini kazanmak her şeyden daha önemlidir. Bu güveni oluşturmak adına bir, iki ya da üç seans çocuğu alıştırabilmek ve korkularını önlemek için hiçbir işlem yapmayabiliyoruz. Her çocuğun limiti farklı, bu nedenle bazı çocukları ilk başta odaya bile sokamayabiliyoruz. Bu sebeple önce oyun alanında vakit geçiriyoruz ve karşılıklı güvenilir bir ilişki kurmaya çalışıyoruz. Bu sayede bir bağ yaratıyoruz ve çocuğun korkularını azaltmaya çalışıyoruz.

Mekan da önemli çocuklar için. Bu konuda nasıl bir uygulamanız var?

İlk diş hekimi muayenehanesinde tabi ki ortam çok önemli ama en önemli şey çocuk diş hekiminin küçük hastasıyla kuracağı iletişim. Aslında ortam ve diğer yapılan şeyler sadece bu ilişkiyi kuvvetlendirmek için yan faktörler. Biz kliniklerimizde mümkün olduğu kadar çocukları bir hastane ortamından uzak bir görüntüye kavuşturmak istiyoruz. Hekimlerimiz beyaz önlük giymiyorlar çünkü bazı çocukların önlük fobisi olabiliyor. Tedavi süresince keyifli vakit geçirebilmeleri için tedavi ünitelerinin üstünde 3D televizyonlar yerleştiriyoruz. Tedavi seanslarını keyifli hatırlasınlar diye onlara minik hediyeler hazırlıyoruz.   

Bazen yanlış başlangıçlar, ömür boyu süren dişçi korkusu fobisine dönüşüyor. Bunu engellemek için çocukların diş hekimleriyle ilk tanışması nasıl olmalı?

Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organisation-WHO) ve Amerikan Pediatrik Diş Hekimleri Birliği ilk diş hekimi muayenesinin ilk diş çıktıktan sonra yapılmasını (genellikle 6 ay – 1 yaş arasında) önermektedir. Çocuk diş hekimlerinin  öncelikli görevi; çocukları diş çürüklerinden korumaktır. Erken yaşta yapılan bu ilk muayenede amaç; ebeveynlere bebeğin dişlerinin çürümesini önlemek için neler yapılması gerektiğini göstermek ve düzenli aralıklarla kontrollere çağrılarak diş sağlığının kontrol altında tutulmasını sağlamaktır. Burada önemli olan tedavi öncesinde yapılmasından çok, yapılmaması gereken şeyleri bilmektir.

• Tedavi öncesinde çocuklara “korkma, hiç acımayacak” gibi cümleler kurulmamalıdır. Bu tür cümleler çocukların bilinçaltında canının acıyabileceği fikrini doğurabilir.
• Çocuklara diş randevusundan sonra hediye vaat edilmemelidir, çünkü ödüllendirme çocukların işlemi zor bir işlem olarak algılamasına neden olabilir.
• Çocuklara iyi veya kötü geçmişteki diş hekimi koltuğundaki deneyimler anlatılmamalıdır.
• Çocuklara; eğer doktora gitmezse dişlerinin daha çok çürüyeceği ve sonrasında iğne yapılıp çekilmek zorunda kalabileceği gibi korkutucu cümleler kurulmamalıdır, çünkü korkutulan bütün bu işlemler bir gün çocukların gerek duyabileceği tedaviler olabilir.
• Diş hekiminin dişlerine bakmaktan başka çocuklara hiçbir şey yapmayacağı ya da tedavi uygulamayacağı konusunda da söz verilmemelidir. Bu noktada ilk randevuda yapılacaklara çocukların ve çocuk diş hekimlerinin birlikte karar vermesi gerekmektedir.

Çocuklarda doğru diş fırçalama nasıl olmalı? Bu nasıl öğretilir?

Çocuklara öğretilecek ilk ders; ‘diş çıkar, fırçalama başlar’ sloganıdır.  Çocuk ilk dişini çıkardığı günden itibaren dişlerini fırçalamaya başlamalıdır. Altta iki tane kesici dişi çıkan çocuklarda en güzel öğretme yöntemlerinden biri akşam mama sandalyesinin üzerine koyulacak bir bardak suyun içine diş fırçası koyarak çocuğun kendi kendine fırçayı tanıması ve fırçalamayı kendisinin öğrenmesini sağlamaktır.

Çocuklarda fırçalamalar çok uzun süre anne ve babanın yardımıyla devam etmelidir. Burada örnek alınabilecek parametre çocukların kendi ayakkabısını bağlayana kadar diş fırçalamayı anne ve baba gözetiminde ve kontrol mekanizması onlarda olacak şekilde devam ettirmesidir. Tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi macunsuz diş fırçalamak bebeklerin de ağzında kötü bir tat ve koku bıraktığı için biz çocuklara 0-3 yaş arası bebek macunlarını öneriyoruz. Bebek macunlarının içinde yutulması sakıncalı olan herhangi bir madde olmadığı için bebek macunu kullanılmasının herhangi bir sıkıntısı da yoktur. Hatta çocuğun macunun tadını ve kokusunu sevmesi onun diş fırçalamaya yönelik motivasyonunu da artıracaktır.

En güzel örnek, ebeveynlerin çocukların görebileceği bir şekilde dişlerini fırçalamalarıdır, çünkü çocuklar ebeveynlerini taklit etmeyi severler. Ebeveynlerini diş fırçalarken gördüklerinde çocuklar da dişlerini fırçalamak isteyecektir. Kız çocukları annelerinin makyaj yapmalarını, erkek çocukları ise babalarının tıraş olmalarını sürekli taklit ederler. Burada önemli olan abartıdan uzak bir şekilde çocukların gözüne sokmadan bu alışkanlığı doğal halinde çocukların hayatına entegre etmektir. Anneler kızlarına makyaj yapmayı ya da babalar çocuklarına tıraş olmayı teklif etmezler ancak çocuklar ebeveynlerini düzenli olarak bu şekilde gördükleri için onlara özenir ve onlar gibi davranırlar. Ebeveyn dişlerini çocukların görebileceği anlarda fırçalarlarsa çocuklar da doğal olarak diş fırçalamayı alışkanlık haline getireceklerdir.