Çocukları Aşılamak Neden Önemli?

Son yıllarda aşılama karşıtı söylemlerin artması nedeniyle, bazı kafa karışıklıkları yaşanabilmekte… İnsanlık tarihini incelediğimizde ise yaygın aşılama çalışmalarının salgın hastalıkları önlemede en etkili yöntem olduğunu görüyoruz.  Aşıların toplum sağlığını korumada, bulaşıcı hastalıkları önlemede en etkili ve en ucuz yöntem olduğuna işaret eden Bahçeşehir Üniversite Hastanesi Medical Park Göztepe’den Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Mahmut Kara, ailelere önemli bilgiler veriyor.

Aşılar bağışıklık sistemini uyararak hastalığa karşı koruma sağlayan biyolojik ürünlerdir. Aşılamada amaç, kişinin etkenle karşılaşarak vücudunun bağışıklık oluşturmasıdır. Aşının etkisi, zayıflatılmış ya da öldürülmüş mikroorganizmaya ya da bu mikroorganizmanın bazı parçalarına bağışıklık sisteminin yanıt vermesiyle ortaya çıkar.

NEDEN AŞI YAPTIRALIM?

Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, aşılama ile her yıl 3 milyon civarı çocuğun, kızamık, ishal, akciğer enfeksiyonu, menenjit gibi nedenlerle ölümüne engel olunmaktadır.  5 yaş altı çocuk ölümlerinin yüzde 30 civarı, aşı ile önlenebilir hastalıklardandır. Bu da yaklaşık 1,5 milyon civarı çocuk demektir. Aşı neden önemli sorusunun en önemli yanıtı,  düzenli uygulanan aşı programının toplumsal bağışıklığı da oluşturmasıdır. Toplumsal bağışıklık oranının yüzde 95 ve üzerine çıkması, her zaman hedeflenen düzeydir.

AŞILAMANIN 5 ÖNEMLİ FAYDASI

Türkiye’de DSÖ’nün önerdiği “Genişletilmiş Aşı Programı” yaklaşık 40 yıldır başarıyla uygulanmaktadır. Toplumsal bağışıklık oranımız yüzde 97 civarındadır. Bu oranın toplumumuza etkisi ve faydalarına bakarsak;

• Aşılanmış birey oranının yüksekliği nedeniyle hastalıkla karşılaşma olasılığı azalmakta,
• Çeşitli nedenlerle aşı olamayan (kemoterapi, immunsupresif tedavi,  doğuştan immun yetmezlik gibi durumlar) çocukların enfeksiyonla karşılaşma ihtimalini azaltmakta,
• Aşı alerjisi nedeniyle aşılanamayan çocukların hastalıkla karşılaşma ihtimalini azaltmakta,
• Ayrıca aşı reddi nedeniyle aşılanamayan çocukların hastalıklarla karşılaşma ihtimalini azaltmakta,
• Aşılar korunabilir hastalıklar nedeniyle meydana gelebilecek salgınların önlenmesinde etkilidir.

Toplumsal bağışıklık oranının yüzde 95’in altına düşmesi durumunda ise salgın riski ortaya çıkmaktadır. Ülkemiz hem son 10 yılda yoğun göç alması hem de son yıllarda ortaya çıkan aşı reddi nedeniyle bu risk ile karşı karşıyadır. Özellikle çocuklarımızı korumak için aşıların eksiksiz yapılması çok önemlidir.

GENİŞLETİLMİŞ BAĞIŞIKLAMA PROGRAMI NEDİR?

Genişletilmiş Bağışıklama Programı; boğmaca, difteri, tetanos, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, tüberküloz, poliomyelit, Hepatit-B, Hemofilus Influenza Tip B’ye bağlı hastalıklar ile Streptokokus Pnömoniya’ya (zatürreye neden olan bakteri) bağlı invaziv pnömokokal hastalıkların ve bu hastalıklardan kaynaklanan bebek ve çocuk ölümlerinin ve sakatlıkların engellenmesi amacıyla oluşturulmuş aşı takvimidir.

AŞI TAKVİMİNDE HANGİ AŞI, NE ZAMAN VE NE ŞEKİLDE YAPILIR?

Okul Öncesi Aşılamalar:
Doğumda (İlk 72 saat içinde)  Hepatit B aşısı: kas içine

1. ayın bitiminde (4 haftalık)  Hepatit B aşısı: kas içine

2. ayın bitiminde (8 haftalık)  DaBT-İPA-Hib–1(5’li karma aşı)  ve KPA  (konjuge pnömokok ): kas içine,  BCG (verem): deri içine

4. ayın bitiminde (16 haftalık)  DaBT-İPA-Hib–2, KPA: kas içine

6. ayın bitiminde (24 haftalık)  DaBT-İPA-Hib–3,  Hep B– 3: kas içine, OPA (çocuk felci aşısı ): ağızdan 2 damla olarak

12. ayın bitiminde (52 haftalık) KKK (kızamık, kızamıkçık, kabakulak), Suçiçeği –KPA: kas içine

18. ay ve 24. ay bitiminde              Hepatit A aşısı: kas içine
Rapel doz (18–24 aylık)    DaBT-İPA-Hib–R: kas içine (DaBT-İPA-Hib–3’den 1 yıl sonra)  OPA: ağızdan 2 damla şeklinde 

Okul Çağı Aşılamaları:  
İlköğretim 1. sınıfta  OPA (çocuk felci aşısı), KKK (kızamık, kızamıkçık, kabakulak), DaBT-İPA (dörtlü karma aşı)

İlköğretim 8. sınıfta           Td (erişkin tipi tetanoz- difteri) olarak yapılmaktadır.

ZORUNLU OLMAYAN AŞILAR NELERDİR?

Rutin olarak yapılmasını önerdiğimiz zorunlu olmayan aşılar, rotavirus aşısı (ishal aşısı), meningokok aşıları, grip aşısı (riskli grupta ise) ve HPV aşısıdır (rahim ağzı kanseri aşısı ). Bu yazımızda rotavirus ve meningokok aşıları ile ilgili daha ayrıntılı bilgi bulacaksınız. Grip ve Hpv aşıları ile hekimizden bilgi almayı unutmayın.

Rotavirüs Aşısı (İSHAL AŞISI)

Rotavirüs, bebek ve küçük çocuklarda ağır gastroenteritin (kusma ve ishale neden olan yaygın bağırsak enfeksiyonu) en sık nedenidir. Dünya genelinde 5 yaş altı ishalli çocuklardaki hastane yatışlarının yaklaşık yüzde 40’ında etken rotavirüstür.
Demokratik virüs olarak da bilinen rotavirüs, hijyen koşullarından bağımsız olarak, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde benzer sıklıkta görülür. Çocukların hemen hepsi 5 yaşına kadar, en az 1 kez rotavirüsle enfekte olmaktadır. Ancak rotavirüse bağlı mortalitenin yüzde 80’den fazlası, gelişmekte olan ülkelerde görülmektedir.
Daha önce geçirilmiş rotavirüs enfeksiyonunun, sonraki atakları yüzde 77 oranında, orta-ağır şiddetteki atakları ise yüzde 87 oranında engellediği gösterilmiştir. Bu nedenle yaşamın erken dönemindeki aşılama, çocuğun ilk doğal enfeksiyonuna benzer şekilde, şiddetli rotavirüs enfeksiyon ataklarını ve buna bağlı ölümleri önlemede en etkin yöntemdir. Rotavirüs aşısının uygulanması sonrasında rotavirüs ilişkili ölüm ve sakatlanmada önemli azalma görülmüştür. Rotavirüs aşı uygulaması, ölümlerin çoğunluğunun görüldüğü Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde özellikle önemlidir.  Bebeğin 6. haftadan sonra ve 15. haftası bitmeden ilk doz aşısı yapılmalıdır. Bu haftayı geçen bebeklere ise aşı yapılmamaktadır. 

Meningokok Aşısı (MENENJİT AŞISI)

‘Meningokok’ olarak da bilinen Neisseria Meningitidis adlı bakterinin neden olduğu hastalıklara Meningokok Hastalığı denir. Bu hastalıklar genellikle ağır seyreder. Beyin zarı ve beyin sıvısı (menenjit) ve kan dolaşımı enfeksiyonlarını içerir. Tipik olarak bakteriye maruziyetten sonra 3-7 gün içinde gelişir. Yeni doğan ve bebeklerde ateş, baş ağrısı, ense sertliği gibi klasik belirtiler yoktur ya da fark edilmesi zordur. Bebeklerde hareketlerde azalma veya hareketsizlik, huzursuzluk, kusma veya beslenme güçlüğü görülebilir. Meningokok menenjiti, çok ciddi ve öldürücü olabilen bir hastalıktır. Ağır durumlarda birkaç saat gibi kısa sürede ölüm meydana gelebilir. Kurtulan hastalarda beyin hasarı ve işitme kaybı, kol, bacak gibi uzuv kaybı da içeren kalıcı hasarlar gelişebilir. Türkiye, DSÖ’nün verilerine göre orta riskli bölge olarak görülmektedir, aşının uygulanması önerilmektedir. Özellikle en riskli grup 1 yaş altı bebeklerdir. Bu yüzden erken aşılama önerilmektedir.

Aşı ile korunmak her insanın hakkıdır.  Unutulmaması gereken en önemli nokta ise korunmanın, hastalığı tedavi etmekten hem daha kolay hem daha ucuz olmasıdır.  Daha sağlıklı nesiller yetiştirmek için aşılarımızı eksiksiz olarak yaptırmalıyız.