D Vitamini Neden Gerekli?

D vitamini denildiğinde akla ilk gelen güneş. Bol bol güneşlen ihtiyacın olan D vitaminini al ama aşırı güneşe maruz kalmak da cilt kanseri riskini artırıyor. Durum böyle olunca besinlere ve takviye gıdalara ihtiyaç duyuluyor. Peki D vitaminini bu kadar önemli kılan nedir? Eksikliği nelere sebep olur? Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Semiz sorularımızı cevapladı.

Türkiye’de D vitamini eksikliği görülme sıklığı ve ilişkili faktörlere yönelik yapılan “Prevalence and Vitamin D Deficiency and Associated Factors in Turkey” araştırması D vitamini eksikliğinin kadınlarda görülme sıklığının yüzde 93 ile erkeklerden daha yüksek olduğunu gösteriyor. Çalışmaya göre Türkiye’de 10 kişiden 9’unda D vitamini eksikliği görülüyor. D vitamini depoları yetersiz olan annelerin bebekleri de bu durumdan etkileniyor.

D vitamininde doğru doz alımı önemli

Ülkemizde D vitamini eksikliğinin görülme sıklığı çocuklarda %3,8-19, ergenlerde %8-65, gebe ve doğurganlık çağındaki kadınlarda da %46-70 arasında. Özellikle annelerin hamilelikte ve emzirme döneminde artan D vitamini gereksinimlerini karşılayamaması, eksikliğin en önemli nedeni.
Vücutta kalsiyum dengesini düzenleyen, kemik mineral yapısının oluşmasını sağlayan, büyüme-gelişmeye katkıda bulunan ve bağışıklık sistemini güçlendiren D vitamini gereksinimini hızlı büyüme dönemlerinde artıyor. D vitamini eksikliğinde, çocuklarda büyüme ve gelişme etkilenebiliyor ve ciddi bir metabolik kemik hastalığı olan raşitizm ortaya çıkabiliyor. Ayrıca diş çıkarmada ve yürümede gecikme gibi problemlere neden olabiliyor. D vitamini eksikliğinden korunmak için hamileler ve emziren annelere yaşam tarzı göz önünde bulundurularak 600-2000 IU/gün D vitamini verilmeli ve çocuklara 1 yaşına gelinceye dek günde 400 IU, 1-18 yaş arasında 600 IU D vitamini düzenli olarak verilmeli. D vitamininde doğru doz alımı önemli. Bilinçsizce kullanılan yüksek dozdaki D vitamini sakıncalı olduğu için D vitamini takviyesi hekim önerisi olmadan yapılmamalı.

Eksikliği raşitizm hastalığına neden oluyor

Çocuklarda D vitamini eksikliğinde raşitizm hastalığına bağlı olarak; kafa kemiklerinin pinpon topu gibi çökmesi, alın çıkıklığı, kafa şeklinde değişiklikler, bıngıldak kapanmasında gecikme, kaburgalarda ve göğüs kafesinde şekil bozuklukları, uzun kemik uçlarında kadeh şeklinde genişlemeler, yürümede gecikme, yürümeye başlayan çocukta bacaklarda X ve O şeklinde eğrilmeler, başta terleme ve saç dökülmesi, kabızlık, diş çıkarma ve yürümede gecikme, enfeksiyonlara yatkınlık gibi sonuçlar ortaya çıkabilmekte.

Gıdalar ve güneş yetersiz kalıyor

D vitamini eksikliğinin pek çok nedeni bulunduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Semiz, bunları güneş ışınlarından yeteri kadar yararlanamamak, D vitamininden zengin besinleri yetersiz tüketmek, annenin hamilelikte ve emzirme döneminde artan D vitamini gereksinimi karşılayamaması, bazı ilaçlar,  barsak emilim sorunları ve kronik hastalıklar olarak sıralıyor.
D vitamininin en büyük kaynağı güneştir. D vitamini başlıca UV ışınları aracılığıyla deride, ayrıca besinler yoluyla provitamin olarak alınarak karaciğerde sentezlenir. Güneş ışınlarının dik geldiği zaman diliminde vücudun belli bölgelerinin günde 20-30 dakika güneşte kalması günlük D vitamini ihtiyacımızı karşılıyor. Ülkemiz güneş açısından oldukça şanslı bir coğrafyada, ancak yapılan araştırma sonuçlarına göre çocuk ve ergen grupta D vitamini eksikliği görülme oranı oldukça yüksek.  Bunun nedenleri arasında ülkemizin güneş ışınlarını alış açısı ve güneşin kışın yeterince etkili olmamasını sayabiliriz. Yaz aylarında ise faktör 15 üzerinde koruma güneş ışınlarını bloke ediyor, öte yandan aşırı güneşe maruz kalmak cilt kanseri riskini artırıyor. Somon, uskumru, ton balığı, sardalya gibi yağlı balık türleri; yumurta sarısı, süt, brokoli, maydanoz D vitamini yönünden zengin. Ancak bu besinler de miktar olarak günlük alınması gereken D vitamini ihtiyacını karşılamıyor.