Orta Kulak

Kulak Burun Boğaz Uzmanı Dr. Reyhan Eşsizoğlu: “Orta kulak iltihabı tekrarlayıcı özelliktedir ve 7 yaşına kadar tüm çocukların üçte biri en az 6 kez akut orta kulak iltihabı geçirmiş olur. Orta kulak iltihabı burun veya boğaz boşluğundaki bakteri veya virüslerin östaki kanalı yoluyla orta kulağa ulaşmasıyla oluşur.”

Östaki kanalının çocuklarda daha düz ve kısa olması nedeniyle orta kulak iltihabı çocuklarda daha sık görülür.

Kulak ağrısı çocuklarda sık rastlanan bir rahatsızlıktır. Hem kulağı ağrıyan çocuk hem de anne baba için sıkıntılı bir durumdur. Özellikle çocuk şikayetlerini ifade edemeyecek bir yaştaysa tüm ailenin huzuru kaçar ve ne yapacaklarını bilemez hale gelirler.

Orta kulak iltihabı çocukluk çağı hastalıkları arasında üst solunum yolu enfeksiyonlarından sonra en sık görülen ikinci hastalıktır. Yaşamın ilk iki yılında daha sık görülür. Tüm çocukların %90’ı 2 yaşına kadar en az bir kez orta kulak iltihabı geçirir. Orta kulak iltihabı tekrarlayıcı özelliktedir ve 7 yaşına kadar tüm çocukların üçte biri en az 6 kez akut orta kulak iltihabı geçirmiş olur. Orta kulak iltihabı burun veya boğaz boşluğundaki bakteri veya virüslerin östaki kanalı yoluyla orta kulağa ulaşmasıyla oluşur. Kulak zarında bir delik olmadığı sürece dış kulaktan orta kulağa enfeksiyon etkeni giremez. Bazen bakteri veya virüs, yani enfeksiyon etkeni olmadan da alerji veya geniz etinin büyük olmasına bağlı östaki kanalında ödem ve buna bağlı orta kulakta sıvı toplanması görülebilir. Seröz orta kulak iltihabı denilen bu durumda antibiyotik tedavisine gerek olmaz ve bazen ameliyatla kulak zarına tüp takılmasını gerektirebilir. Üst solunum yolu enfeksiyonlarında östaki kanalında ödem (şişlik) oluşacağından orta kulak basıncı dengelenemez ve negatif basınçla bakterilerin orta kulağa geçişi kolaylaşır. Östaki kanalının çocuklarda daha düz ve kısa olması nedeniyle orta kulak iltihabı çocuklarda daha sık görülür. Ayrıca biberonla beslenme, sigara dumanına maruz kalma, kreşe gitme, kalabalık aile ortamı, bağışıklık sitemindeki yetersizlikler, genetik hastalıklar (Down sendromu gibi) ve yarık damak gibi damak anomalileri gibi etkenler çocuklarda orta kulak iltihabı sıklığını arttırır. Erkek çocuklarda kızlardan daha sık görülür. Ailede sık orta kulak iltihabı görülmesi de çocukta orta kulak enfeksiyonu riskini arttırır.

Orta kulak enfeksiyonları ergenlik çağı ve erişkinlerde daha az sıklıkta olmakla birlikte, genellikle üst solunum yolu enfeksiyonları sonrasında ya da enfeksiyonlu bir şekilde basınç değişikliklerine maruz kalındığında meydana gelir. (Uçak seyahati, yükseğe çıkma ya da dalma gibi.)

Orta Kulak İltihabı Belirtileri ve Bulguları Nelerdir?

Orta kulaktaki sıvı kulak zarını iterek ağrıya neden olur. Büyük çocuklar ağrıyı tarif ederken küçük çocuklarda kulak çekiştirme veya huzursuzluk şeklinde belirti verir. Çiğneme, emme gibi orta kulak basıncında değişiklik yaratan hareketler ağrının artmasına neden olur. İştahsızlık ve uykusuzluk da sıklıkla eşlik eder. Orta kulak basıncı çok artarsa kulak zarı delinebilir ve dış kulakta iltihaplı veya kanlı akıntı görülür. Kulak zarının delinmesiyle birlikte ağrıda ani bir azalma görülecektir. Ayrıca ateş, bulantı, kusma baş dönmesi ve işitme kaybı da görülebilir. Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarıyla birlikte görüldüğünden burun akıntısı, öksürük gibi belirtiler de eşlik edebilir. Çocuklarda işitme kaybının olduğu televizyonun sesini fazla açması, yüksek sesle konuşması ile fark edilebilir. Seröz orta kulak iltihabında ise hiç bulgu olmayabilir veya sadece hafif işitme kaybı olabilir. Bazen orta kulak iltihapları hiç tedavisiz 2-3 günde kendiliğinden düzelebilir.

Orta Kulak İltihabında Tanı Nasıl Konulur?

Eğer çocuğunuzda orta kulak iltihabından şüpheleniyorsanız mutlaka doktora götürmelisiniz. Doktorunuz otoskop adı verilen ışıklı bir aletle çocuğunuzun kulağına bakacak ve tanı koyacaktır. Orta kulak iltihabında kulak zarı kızarık ve bombe görülür. Seröz orta kulak iltihabında ise kulak zarı içe çökük görülebilir. Kulak zarında bir delik ve dış kulakta akıntı varsa doktorunuz hangi tip bakterinin etken olduğunu saptamak amacıyla buradan kültür alabilir. Yeni gelişen enfeksiyonlarda genellikle tetkik yapmak gerekmez. Ancak uzamış ve seröz orta kulak iltihaplarında işitme testi gerekebilir.

Orta Kulak İltihabı Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavide amaç ağrının ve iltihabın giderilmesi, orta kulak havalanmasının sağlanması ve komplikasyonların önlenmesidir. Orta kulak iltihabı tedavisinde çoğunlukla antibiyotikler ve ağrı kesiciler kullanılır. Birlikte dekonjestan ilaçlar ve burun damlaları da verilebilir. Tedaviye dirençli bazı vakalarda kulak zarının delinerek orta kulaktaki sıvının boşaltılması gerekebilir. Seröz orta kulak iltihaplarında ise kulak zarına bir tüp yerleştirilerek sıvının boşaltılması ve kulak zarının iki tarafındaki basıncın eşitlenmesi sağlanabilir ve çocuğun işitmesi düzelir. Tüp takılı olduğu süre içinde kulağa su kaçırılmamalıdır.

Orta Kulak İltihabı Sık Tekrarlıyorsa Bunlara Dikkat Edin!

6 ay içinde 3 veya daha fazla orta kulak iltihabı geçirilmesi tekrarlayan orta kulak iltihabı demektir ve nedeninin araştırılması gerekir. Yarık damak, alerjik burun iltihabı, geniz eti, sinüzit gibi hastalıklar tekrarlayan orta kulak iltihabına neden olabilir. Bu hastalıklardan hiç biri saptanmazsa koruyucu tedavi uygulanması gerekebilir. Koruyucu tedavi yöntemleri; uzun süreli düşük doz antibiyotik verilmesi, kulak zarına tüp takılması ve geniz etinin ameliyatla alınmasıdır.

Anne babaların akut orta kulak iltihaplarından çocuklarını korumak için dikkat etmeleri gereken hususlar vardır. Anne sütüyle beslenme sonucu çocuğa geçen antibakteriyel ve antiviral faktörler iltihaplara karşı direnç oluşturmaktadır. Anne sütü akut orta kulak iltihabı riskini azaltır ve ilk atağı geciktirir. Bu nedenle çocuğun anne sütü almasına mümkün olduğu kadar önem verilmelidir. Bir diğer önemli nokta da beslenme pozisyonudur. Yatar pozisyonda beslenen çocuklar 45 derece eğik pozisyonda beslenenlere göre daha sık orta kulak iltihabı geçirirler. Bu nedenle süt çocuklarının beslenirken yaklaşık 45 derecelik açıyla tutulması önerilir. Bir diğer önemli nokta da evde ve taşıtlarda sigara içilmemesinin sağlanmasıdır.