Sadece Hasta Olunca Değil 1

Sağlıklı çocuk gelişiminde düzenli doktor kontrolleri çok büyük önem taşır. Anne ve babaların çocuklarının gelişimine yönelik merak ettiği sorular ve ileri dönemde karşılaşacağı gelişmeler ile ilgili merak ettikleri bu kontroller esnasında ele alınır. Doğum sonrası başlayan düzenli doktor kontrollerinin, yaşına göre uygun zaman aralıklarnda yapılması gerekir. Türkiye İş Bankası iştiraki Bayındır İçerenköy Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Uzman Dr. Özlem Türkoğlu, anne ve babalara, çocukların düzenli yaptırması gereken testler ve merak edilen sorular ile ilgili şu bilgileri verdi:

Sağlam çocuk izlemi, çocuk hekimliğinin temelini oluşturur ve sadece sağlıklı çocuklara verilen bir hizmet değildir. Tüm çocukların büyüme ve gelişmelerinin izlendiği, sağlıklı olup olmadıklarının değerlendirildiği, aşı ve sağlık eğitimi gibi koruyucu hekimlik uygulamalarının sunulduğu bir çocuk sağlığı hizmetidir.

İlk izlemler doğum sonrası 24 saat içinde ve taburcu olurken yapılır. Daha sonra bebek 5 ve 7. günlerde tekrar görülür.  İzlemler ilk 6 ay ayda bir, 6-12. aylarda 3 ayda bir,  13-36. aylarda 6 ayda bir, okul öncesi dönemde yılda bir, okul çocuğu ve ergenlerde ise 1-2 yılda bir devam etmelidir.

Doktor Kontrolü İçin Hasta Olmak Şart Değil!

• Çocuk sağlığı izlemleri çocuklar için uygun bir ortamda, yeterli zaman ayrılarak yapılır. Anne-baba, varsa bebeğin bakıcısı ya da bakımına yardımcı olan kişiler ile birlikte olunması önemlidir. Sağlam çocuk izleminin amacına ulaşabilmesi için 20-30 dakika sürmesi gerekir. İzlemler sırasında düzenli kayıt tutulmasına özen gösterilir.

• Çocuk sağlığı izlemi öykü/görüşme, gelişimin değerlendirilmesi, fizik muayene, gözlem, taramalar, aşılama, danışmanlık ve sağlık eğitimini kapsar. Muayeneye her seferinde iyi bir öykü ile başlanır. Çocuğun şikayeti olup olmadığına bakılmaksızın her ziyarette tam bir fizik muayene yapılır. Boy, vücut ağırlığı, baş çevresi ölçümleri yapılıp büyüme izlem kartına işlenir ve yorumlanır. Aynı zamanda aile ve çocuk ilişkisi de gözlemlenir. Çocukların yaşlarına uygun bazı taramalarının yapılması sağlam çocuk takiplerinde çok önemlidir.

Çocukluk Çağı Taramaları

• Yenidoğan taramaları: Ülkemizde yenidoğanlar doğumsal hipotiroidi, fenilketonüri ve biotinidaz eksikliği açısından taranırlar. Kan örneğinin en uygun olarak 3-5.günler arasında alınması önerilir. Bu test topuk kanı ya da zeka testi olarak da bilinir.

• Her yenidoğan bebeğe hastaneden çıkmadan önce işitme testi yapılır. Amaç işitme kaybının erken tanınmasıdır. İşitme kaybı tespit edilip tedaviye erken başlanır ise dil gelişimi anlamlı ölçüde daha iyi olacaktır.

• Yenidoğan bebekler gelişimsel kalça bozuklukları için muayene edilir ve ilk 4 ay kalça ultrasonogrofisi ile değerlendirilebilir. 4-6. aydan sonra gerek görülür ise direk grafi ile radyolojik değerlendirme yapılabilir. Yürüyene kadar çocuklar her izlemde gelişimsel kalça bozuklukları  açısından değerlendirilmeye devam edilir.

• Görme taraması: Görme işlevinin değerlendirilmesinde öykü, anne babanın gözlemleri, fizik muayene ve bazı testler kullanılır. Çocuklar riskli durumlarda ve özellikle okula başlamadan önce göz hekimi tarafından değerlendirilmelidir.

• Anemi  (kansızlık) taraması: Çocuklarda en sık görülen anemi, demir eksikliği anemisidir. Bebekler, ilk altı ay sadece anne sütü alması konusunda teşvik edilir ve 4-6. aydan itibaren değerlendirilerek koruyucu demir ilaçları ile desteklenir.

• Hipertansiyon taraması: Üç yaşından başlayarak her çocuk sağlığı izleminde yılda bir kere tansiyon ölçümü yapılmalı ve yaşına göre normal olup olmadığı değerlendirilmelidir.

• Hiperlipidemi taraması: Hiperlipidemi taraması, kabaca kan kolesterol düzeyi taramasıdır. İki yaşından itibaren risk altındaki tüm çocuklara önerilir. Ailesinde 55 yaştan önce kalp ve damar hastalığı olanlar, kalbe bağlı nedenler ile ani ölüm öyküsü olanlar, anne babasında kolesterol yüksekliği, ailede tansiyon yüksekliği, şişmanlık ve şeker hastalığı öyküsü olan çocuklar risk grubunda yer alır.

• İdrar yolu enfeksiyonu taraması: Bebeklik döneminde, okul çocuklarında ve ergenlik döneminde  yapıla-bilir.

• Ağız ve diş sağlığı taramaları: Amaç çocukluk çağında sık karşılaşılan diş çürüklerini ve hastalıklarını  önleyebilmektir.  Sağlam çocuk izlemlerinde süt dişleri ve kalıcı dişler kontrol edilir. Diş temizliği ve fırçala-ma ile ilgili bilgi verilir. Gerekirse çocuk diş hekimine yönlendirilir.

Doktora Sıkça Sorulan Konular

Sağlam çocuk izlemlerinde sıkça merak edilen konular diş çıkarma,  tamamlayıcı beslenmeye geçiş, uyku problemleri, tuvalet eğitimi ve aşılardır.

1. Diş çıkarma: Çoğu bebek 6-8 aylıkken ilk dişlerini çıkarmaya başlar. Genellikle önce alt ve üst kesici dişler çıkar. Bazen ilk çıkan diş ortalardaki olmayabilir. Diş çıkarırken ateşin 38 dereceyi geçmesi ve su gibi ishal görülmesi beklenmez. Ağızda salya artışı olabilir. Soğuk dişlikler bebeği rahatlatabilir. Genelde ilk dişler değil, iki yaşından sonra çıkan arka dişler daha çok ağrı yapar. 2,5-3 yaşına kadar 20 süt dişi tamamlanır. Kalıcı dişler 6-7 yaşları  arasında tamamlanır.