Sadece Hasta Olunca Değil 2

Sağlıklı çocuk gelişiminde düzenli doktor kontrolleri çok büyük önem taşır. Anne ve babaların çocuklarının gelişimine yönelik merak ettiği sorular ve ileri dönemde karşılaşacağı gelişmeler ile ilgili merak ettikleri bu kontroller esnasında ele alınır. Doğum sonrası başlayan düzenli doktor kontrollerinin, yaşına göre uygun zaman aralıklarnda yapılması gerekir. Türkiye İş Bankası iştiraki Bayındır İçerenköy Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Uzman Dr. Özlem Türkoğlu, anne ve babalara, çocukların düzenli yaptırması gereken testler ve merak edilen sorular ile ilgili şu bilgileri verdi:

Sağlam çocuk izlemi, çocuk hekimliğinin temelini oluşturur ve sadece sağlıklı çocuklara verilen bir hizmet değildir. Tüm çocukların büyüme ve gelişmelerinin izlendiği, sağlıklı olup olmadıklarının değerlendirildiği, aşı ve sağlık eğitimi gibi koruyucu hekimlik uygulamalarının sunulduğu bir çocuk sağlığı hizmetidir.

İlk izlemler doğum sonrası 24 saat içinde ve taburcu olurken yapılır. Daha sonra bebek 5 ve 7. günlerde tekrar görülür. İzlemler ilk 6 ay ayda bir, 6-12. aylarda 3 ayda bir, 13-36. aylarda 6 ayda bir, okul öncesi dönemde yılda bir, okul çocuğu ve ergenlerde ise 1-2 yılda bir devam etmelidir.

Önce Anne Sütü Ardından Tamamlayıcı Gıdalar

1)Tamamlayıcı beslenmeye geçiş: Öncelikle bebeklerin mümkünse ilk altı ay sadece anne sütü al-ması önemlidir. Bu dönemde anne sütü, bebeğin D vitamini dışında tüm ihtiyacını karşılar. Bu nedenle bebeklere yenidoğan döneminden itibaren D vitamini desteği verilir. Anne sütünün tek başına, süt çocuğunun besin ihtiyacını karşılamaya daha uzun süre yeterli olamayacağı zamanda başlatılan, diğer yiyecek ve içeceklerin anne sütü ile birlikte sunulduğu dönem tamamlayıcı beslenmeye geçiş dönemidir.

Tamamlayıcı besinler; geçiş besinleri ve aile yemekleri olmak üzere iki gruptur. Geçiş besinleri, süt çocukları için özel hazırlanmış besinlerdir. Aile yemekleri ise ailenin diğer fertlerinin tükettiği sofra yemekleridir. Geçiş besinleri süt çocuğunun değişik tat, lezzet ve kıvamda besinlere alışmasını sağlar. Uygun zamanda başlatılan ve kurallara uygun şekilde sürdürülen tamamlayıcı beslenme, bebeğin bir yaş civarında aile sofrasındaki yiyecekleri tüketebilecek olgunluğa ulaşmasını sağlar.
Altıncı ay bebeğin tamamlayıcı beslenmeye başlaması için ideal zamandır. Bebeğin hazır olduğunu da bazı hareketlerinden anlayabilirsiniz. Destekli olarak oturabiliyor, siz yemek yerken takip ediyor ve tepki veriyorsa, kaşıkla ağzına bir şey verdiğinizde alabiliyorsa o da artık başlamak için hazırdır.
Tamamlayıcı gıdaya iki emzirme arasında, bebek çok acıkıp sinirlenmeden, günde 2 öğün, bir türk kahvesi fincanının yarısı kadar miktarda, püre kıvamında gıdalarla, kaşıkla başlanır. Sebze püreleri, meyve püreleri, ev yapımı yoğurt ilk verilecek besinlerdir. Mevsim sebze ve meyvelerini tercih edin. Sebzeler iyice yıkanıp suda veya buharda pişirilebilir. Meyveler cam rendeden geçirilip suyu ve posası beraber verilir. En az üç gün arayla yeni bir besin denenir ki bebeğe alerjik olabilecek besin ayırt edile-bilsin. İlerleyen günlerde sunulan besinin miktarı ve öğün sayısı arttırılır. Bebek kabul ettikçe püreden pürtüklü kıvamdaki gıdalara geçiş yapılır. 9. aydan sonra parmak gıdalar ile bebeğin kendisini beslemesi teşvik edilir.
Öğün sayıları 6-8. aylar arasında günde 2-3 kere, 9. aydan sonra ise günde 3-4 keredir. Bebek ilk verilen gıdalara alıştıktan sonra kahvaltıya da başlanabilir. Kahvaltı için bebek tuzsuz peynir, tereyağı ve yu-murta sarısı ile tanıştırılır. Bu dönemde tuz ve baharat kullanılmamalıdır. Öğünler sırasında yutmayı ko-laylaştırmak için bardak biberon ile su verilebilir. Öğün sonrası emzirme sindirime yardımcı olur.
Bebeğiniz 1 yaşına gelince ise artık aile bireyleri ile sofradaki yiyecekleri tüketmeye başlar. Unut-mayınız ki, 6.-9. aylar arası anne sütü halen bebeğinizin temel besin kaynağıdır. İsteğe bağlı olarak emzirmeye iki yaşına kadar devam edebilirsiniz.
Bebeğinize bir yaşından önce inek sütü, yumurtanın beyazı, bal, tuz ve şeker vermeyin. İnek sütü, soya, yumurta, buğday, fıstık, ceviz, balık, kabuklu deniz ürünleri, turunçgilller, çilek, domates ve su-samın alerjiye neden olabileceğini unutmayın. Bu gıdalar ile tanıştırırken bebeğinizi dikkatli gözlemleyin.

2)Uyku problemleri: Uyku bebeklerin temel gereksinimlerinden biridir. Uyku düzensizlikleri ise yaşamın ilk birkaç yılı içinde bebeklik döneminde ailelerin ve çocuk hekimlerinin sık karşılaştıkları sorunlardan biridir. Yenidoğanlar günde 15-18 saat uyuyabilirler. Bu süre aylar geçtikçe azalır.

Bebeklerin uyku düzenleri birbirinden çok farklı olabilir. Çoğu 6. aydan sonra gece-gündüz uyku düzenini oturtur. Günde 10-12 saat uyuyabilir, bunun 2-3 saati gündüz uykusudur. Ancak halen ge-celeri uyanmaya devam edebilir. Artık gürültü ve diğer uyaranlara karşı daha hassas olur.
Bebeğin gece gündüz farkını algılayabilmesi için, uyusun diye gündüz ortam karartılmamalıdır. Be-beğinizi yatağına uyur uyanık halde bırakın ve kendi kendine uyumayı öğrenmesini sağlayın. Uykuya dalması için sallamayın. Yatağına sevilen bir battaniye, örtü ya da yumuşak bir oyuncak koyabilirsiniz. Yatağında uyuma alışkanlığını kazanabilmesi için uyuduktan sonra yerini değiştirmeyin. Yatağında uy-kuya dalmaya alışan bebekler, uyandıklarında çevresini daha az yadırgarlar ve ağlamazlar. Odasında loş bir aydınlatma olsun, gece uyanırsa karanlıkta korkmasın. Ortam ısısı 18-22 derece arasında tutulsun, üşümesin diye kat kat örtülmesin. Evde sigara içmeyin ve uyumadan önce odasını havalandırın.
Gece uyanıp ağlayan bebekler fazla uyarılmadan tekrar uyutulmalıdır. Bunun için çocuk uyanıp ağladığında yanına hemen gitmeyin, tekrar uykuya dalabilir. Ağlamaya devam ediyorsa odasına gidin ama ışıkları açıp kucağınıza almayın ve gezdirmeyin. Yatağının yanına oturun, ona dokunup konuşarak sakinleştirip tekrar uykuya dalmasına yardımcı olun.

3)Tuvalet eğitimi: Tuvalet eğitimi zaman ve sabır isteyen bir iştir. Bu eğitime başlamak için çocuğunuzun da, sizin de hazır olmanız gerekiyor. Çocuğunuzun hazır olduğunun en belirgin işareti kakasını ya da çişini bezine yaptıktan sonra size bu durumu haber vermesidir. Çişini yapmadan önce bunu ifade edebilmesi de bir işarettir. Genellikle çocuklar kaka veya çiş yapacakları zaman farklı bir yüz ifadesi takınır, oyun oynuyor ise bunun keser ve hareketsizce dururlar.

Bu gelişim genellikle 1,5-2 yaşında olduğu gibi 2,5-3 yaşına kadar da uzayabilir. Ancak unutmayın ki erken veya geç mutlaka olacaktır. Çocuğunuzu başka çocuklar ile kıyaslayarak kendinizi ya da onu yetersiz hissetmeyin. Çocuk tuvalet eğitimine hazır olduğunu belli etmiyor ve işbirlikçi değil ise iki yaşından önce zorlamayın.
Öncelikle oturak kullanmayı öğrensin, sonra klozet adaptörüne geçebilirsiniz. Tuvalet eğitimi üç ay ka-dar uzayabilir, bu canınızı sıkmasın. Bu süreçte çocuğunuzu ödüllendirici davranıp teşvik etmek çok önemlidir. Sinirli ve cezalandırıcı tutumlardan kaçınılmalıdır.

4)Aşılar: Sağlam çocuk takiplerinin olmazsa olmazı aşılardır. Ülkemizde uygulanan aşı takviminde Hepatit B, BCG (Verem), DaBT-İPA-Hib, KPA, KKK, OPA, Td, Hepatit A, Suçiçeği, aşıları yer alıyor. Bu aşı takvimine ek olarak rotavirüs, menengekok ve human papilloma virus aşıları da isteğe bağlı olarak uygulanır.