Zihin Gelişiminin Desteklenmesinde Oyuncaklar

Oyun  ve oyuncak deyip geçmemeli. Çocuklarınızın gelecekteki davranışlarının temellerinin atıldığı oyun çağında hem kurduğunuz oyunlarla hem de aldığınız oyuncaklarla çocuklarınızı desteklemelisiniz. Uzman Klinik Psikolog Leyla Arslan’la konuştuk…

Zihinsel gelişimin temelini oluşturur

İnsan yavrusunun gelişimi; fiziksel, duygusal, zihinsel ve sosyal yönden aşamalı bir süreç izler. Bu gelişim alanlarından geçerken her çocuğun hızı farklıdır. Aileler bu süreci keyifle izlerken çocuklarının gelişimini bilişsel yönden desteklemek isterler. Bu durumda en büyük destekçileri oyuncaklar olur. Ancak oyuncakların işe yaraması için itici güç olan çocukların içinden gelen merak duygusunun harekete geçmesi ve çocuğun ilgisinin fiziksel gelişimi tarafından desteklenmesi gerekir. Bu uyum zihinsel gelişimin temelini oluşturur diyebiliriz. Böyle bir uyumu yakalayamamış olan çocukların gelişimi sekteye uğrar. Beyin gelişimi (ki biz ona zihinsel süreçte diyebiliriz)  çevreyle kurulan ilişki içinde gelişir. Bu gelişme aynı zamanda zihinsel gelişimin hızı hakkında da fikir verir. Zihinsel gelişimi yavaş olan çocukların oyun da oynayamadıklarını görürüz.

Kontrol ailede olmalı

Çocuk için ilk oyuncak, bakan kişinin kendisidir. En güzel etkileşim onunla başlar. Annenin, babanın, (bakıcı) sevgiyle, çocuğu izleyerek ilgilenmesi, ona uygun ses tonuyla komutlar vermesi, ihtiyaçlarını tam ve zamanında karşılaması, basit beden hareketleri yaptırması en önemli ihtiyaçtır. Çocuğa kendi bedenini kullanmasını bakan kişinin dokunuşları öğretir. Bakan kişinin güzel ninniler bilmesi ve söylemesi, çocukla göz ilişkisi kurması çocuğun ilk oyuncağı olan çıngırağına da ilgiyle bakmasını sağlar. Çocuklar ailelerin onlara verdikleriyle ve çevrede gördükleriyle oynarlar. Dolayısıyla kontrol ailede olmalı ve oyuncakları aralarındaki uyumu bozmayacak şekilde ve araç olarak kullanmak için seçmelidir.

El göz koordinasyonunun gelişmesini sağlar

Genellikle oyuncakların yaşa göre sınıflanması doğru seçim yapmamızı sağlar. İlk aylarda çocuğun beşiğine çıngıraklı şeyler asılması el göz koordinasyonunun gelişmesini sağlar. Bütün ömür boyunca öğrendiklerimizin çoğunu izleyerek yaptığımız ve eğitim hayatımız boyunca elimizi ve dilimizi geliştirmeye çalıştığımız göz önüne alınınca: “Oyuncak seçimi neden önemlidir?” diye sormamıza gerek bile yoktur. Hayat bize göstermiştir ki alet kullanmak insanoğlunun en üstün özelliklerinden biridir.

İlgisi ve gelişim hızı rehber

0-6 yaş gurubunda oyuncakların gelişime daha fazla katkı sağladığını düşünürüz. Çünkü kişilik gelişiminin, kavram gelişiminin ve fiziksel gelişimin, empatinin ve motor gelişimin sınırları bu yaşlarda keşfedilir.

Acaba ebeveynler oyuncak seçimini nasıl yapmalı? Bu duruma çocukların ilgisi ve gelişim hızı rehber olacaktır ama yine de yürüyene kadar çocukların, oyuncaktan çok parlak ambalaj kağıtlarına, ışıklı ve sesli müzikal oyuncaklara ilgi duyduğu görülür.

Yürümeye başlayan çocuk mutfak eşyaları ile örneğin, tahta kaşık ve tepsilerle davul çalarak, çekmeceleri karıştırarak, dolaplara saklanarak, salıncakta sallanarak gününü gün edebilir.

Bazı oyuncaklara karşı tutku geliştirirler

4-5 yaş çocukları sosyalleşmeye başladıkları ve hayal gücünü kullandıkları için taklit etmeyi severler. Başka çocuklarla oyun oynamaları bu aşamada desteklenmelidir. Yapı oluşturmaya yarayan geometrik şekiller, küpler, irili ufaklı çubuklar bu çağın oyuncağı olmalıdır. Çocuklar bu çağda bazı oyuncaklara karşı tutku geliştirirler. Aile almak istemezse kriz çıkabilir. Şiddet içerikli video oyunları, tv şovları izleyen çocuk silahlara ilgi duyabilir. Çizgi filmlerde ve dizilerdeki süper kahramanlar ile özdeşim kurmuş olabilir. Bazı aileler bazı oyuncak türlerinin aile değerleriyle uyuşmadığını tespit edebilirler. Çocuğunuzla paylaşmaya karar verdiğiniz ve çocuğunuzu yetiştirirken öncelik verdiğiniz insani değerler ne olursa olsun bu konuda tutarlı olmak ve bunu çocukla konuşmak gerekir. İkna edemeyince de oyununa katılıp nasıl oynadığını izlemek ve oyunun yönünü değiştirmek önerilir.
Çocuğun oyuncakla nasıl oynayabileceğini düşünmek, sizin ve çocuğunuz için doğru seçim olup olmadığına karar vermenize yardımcı olabilir. Çocuğunuzun hayal gücünü geliştirecek ve ekran maruziyetinden çok bedensel olarak destekleyecek oyuncaklar daha iyi ve yararlı seçimler olacaktır.