Çocuğunuz İnternette Ne Kadar Güvende?

Günümüz çocuklarının en yakın arkadaşı internet. En çok onunla zaman geçiriyorlar, merak ettiklerini orada araştırıyorlar, konuşuyorlar… Sınırları belirsiz bir ortam olan internette, zaman zaman biz bile yolumuzu şaşırıyoruz, hangi bilgi gerçek, hangisi değil, karar vermek için deneyim ve bilgimize başvuruyoruz. Bu deneyim ve bilgiden mahrum olan çocukların internette daha fazla tehlikeye maruz kalabileceğini belirten Çocuk - Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Herdem Aslan Genç, ailelere, çocuklara keskin yasaklar koymadan nasıl güvenli internet kullanımı sağlanabileceği hakkında bilgiler veriyor.

Çocukların günlük yaşamı internetle iç içe geçmiş durumda; ders programları, okul ödevleri, arkadaşlarıyla iletişim, oyunlar ve müzik dinlemek gibi birçok etkinlik için internetten faydalanabiliyorlar. Ne var ki internet hayatı kolaylaştırıcı ve olumlu tüm yanlarının yanında hem çocuklar hem yetişkinler için birçok tehlikeyi de içinde barındırmakta. İnternet daha az ulaşılabilir iken denetim çok daha kolaydı, şimdi ise sayısız cihazdan haftanın her günü, her saati ve her yerde internete bağlanmak mümkün.

Sizin de internet kullanımını bilmeniz de fayda var

İnternetin aslında belki de bildiğimiz en büyük topluluk olduğunu unutmamak gerekiyor. İnternet şeklinde tek kelime ile adlandırdığımız ortamda 2 trilyondan fazla sayfa, 2 milyardan fazla insan bulunuyor. Eğer çocuğunuz evden çıktığında nereye gittiğini ve kimlerle buluşacağını bilmek istiyorsanız, internete girdiğinde de bu soruların cevabını biliyor olmalısınız. İnternette ulaşacağı her yer onlar için uygun olmayabilir.

İnterneti de bir topluluk gibi tanımlayıp hangi sayfalara girebileceği ve kimlerle konuşabileceğine karar vermelisiniz. İnternette zaman geçirirken çok uzun süre kendi başına kalmasına izin vermemeli, yanına giderek neler yaptığı hakkında konuşmalısınız. Çocuklar bir araya geldiklerinde sizin belirlediğiniz kuralları unutup tehlikeli sayfalara girebilirler. Böyle durumlarda bir yetişkinin çoğu zaman yanlarında olup onları denetlemesi gerekir.

Çocuklar için düzenlenmiş arama motorlarını kullanmayı öğretmek, internet tarayıcınıza çocuk filtreleri uygulamak, çocuklara özel kullanıcı profilleri oluşturmak tehlikeleri sıfıra indirmese de azaltacaktır. Bunları gerçekleştirebilmek için ebeveynler olarak çocuğunuzu doğru bilgilendirebilecek ve denetleyebilecek düzeyde internet kullanımını bilmeniz gerekir.

Çocuğunuzla internet hakkında konuşmalısınız

Çocuğunuzla internetteki tehlikeler ve bunlara karşı nasıl önlem alınacağı konusunda konuşmalısınız. Bu önlemler içerisinde tanımadığı kişileri arkadaş listesine eklememek, kimlik bilgileri, adres, gittiği okul gibi bilgileri paylaşmamak, güçlü şifreler kullanmak ve bu şifreleri arkadaşlarıyla paylaşmamasını öğütlemek sayılabilir.

İnternet erişimi ve internete bağlanabileceği cihazlar çocuğa verilmeden önce belli kurallar ve doğrular belirlenmelidir. İnternet başındayken kendisini rahatsız eden veya korkutan bir durum olduğunda sizinle paylaşmasını teşvik etmelisiniz. Çocuğunuzun bunu yapabilmesi için sizin sakin kalacağınıza ve durumu soğukkanlılıkla ele alacağınıza güvenmesi gerekir. Bu tür durumlarda panik yaparsanız veya büyük cezalar verirseniz, böyle bir durum tekrarlandığında sizden saklama ihtimali artacaktır. Bunun yerine, bu durumu sizinle paylaştığı için onu takdir etmelisiniz ve tekrar böyle bir durum olursa aynısını yapmasını beklediğinizi belirtmelisiniz. Birçok çocuk internette tehlikeli bir durumla karşılaştığında internetin yasaklanmasından korktuğu için ailesine haber vermemekte, kendisi çözüm bulmaya çalışarak tehlikeye daha çok yaklaşmaktadır.

Çocuklara kişisel bilgi paylaşımıyla ilgili doğruları ve yanlışları bizim öğretmemiz gerekiyor. Örneğin isim paylaşmak çoğu zaman bir tehlike oluşturmazken, isim-soy isim paylaşmak, adres, okul veya anlık konum bilgisi paylaşma gibi alışkanlıklar tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Çocuğunuzun bunları ayırt edebildiğinden emin olun.
Çocuğunuzla teknoloji hakkında kurallar belirlerken cihazlara değil, davranışlara odaklanın; “Tabletle oynamanı istemiyorum” yerine “Tanımadığın insanlarla konuşmanı istemiyorum” ya da “Youtube’da video izlemeni istemiyorum” yerine “Önce bana göstermeden video izlemeni istemiyorum” gibi…

Bir plan oluşturun

Cihaza yeni uygulamalar indirileceğinde yürürlüğe koymak üzere bir plan oluşturun. Önce size sorması, bu uygulamanın ne olduğunu anlatması ve son olarak da sizin kontrol etmenizden sonra uygulamaların yüklenmesi çocukların daha güvende olmasını sağlayacaktır. Çocukların da kullandığı hemen tüm cihazlarda sizin denetiminizden geçmeden yeni uygulamaların yüklenmesini önleyen ayarlar bulunmaktadır.
İnternet erişimi olan cihazlar evin içinde herhangi bir yerde olmasın. Kullanılmadıkları zaman durdukları sabit bir yer belirleyin ve çocuğunuz bu cihazları kullanmak istediğinde sizden izin alsın. Böylece ne kadar süre için ve ne yapmak üzere istediğini sorma ve öğrenme şansınız olacaktır.

Aynı şekilde internete oturma odası gibi ortak alanlarda girilmesi kuralı da sizin denetleme şansınızı artıracaktır. Çocuğunuzun hangi internet sitelerine girdiğini bilmeli, video izlediğinde sık sık yanına gidip neler izlediğine bakmalı, hatta bunlarla ilgilenip ne olduğunu sormalısınız. Bunu yapacağınızı da önceden söylemelisiniz. Birçok sosyal medya uygulamasının 13 yaş sınırı olduğunu çocuklarınıza hatırlatabilirsiniz.

Ebeveynler olarak sizler de internet kullanımı konusunda olumlu rol modelleri oluşturabilmelisiniz. İnternetin üretken ve hayatı kolaylaştırıcı özelliklerini daha çok, oyalayıcı özelliklerini daha az kullanmanız çocuğunuza örnek olacaktır.
Çocuğunuzun internet kullanım süresini dengelemek, aile rutinlerini artırmak, güçlü ve yakın aile bağları kurmak, nerede, ne zaman, kiminle veya neyle vakit geçirdiğini bilmek, çocuğunuzun dışarıdan gelebilecek tehlikelerden korunmasına yardımcı olacaktır.