Özel Çocuklara Özel Odalar

Çocuklarımızın odalarını tasarlarken her zaman onların ihtiyaçlarını göz önüne alarak seçimler yapmalıyız ama eğer özel bir çocuğa sahipseniz, göz önüne alacağınız faktörler daha bir önem taşıyor. Özel bir çocuğa sahip ebeveynlerin nelere, neden dikkat etmesi gerektiğinin cevabını Çilek Mobilya’dan Klinik Çocuk Psikoloğu Dr. Z. Deniz Aktan’dan aldık.

Yaşına uygun boyuttaki tasarımları tercih edilmeli

Öncelikle özel gereksinimli çocukları gruplara ayırmak gerekiyor. İlk olarak nörolojik boyutta eksiklikleri olan çocuklara odaklanırsak, şüphesiz akla gelecek ilk grup Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocuklar olacaktır. Özellikle sosyal çevreyle olan ilişkileri konusunda çekimser olan ve ilişki kurmaya zorlandıklarında zaman zaman öfkelenen OSB’li çocukların odaları tasarlanırken bu özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin, fiziksel zarar görecekleri kazalara karşı, masa ve yatak kenarlarının korunaklı olmasının yanı sıra, kendisine ya da çevresine zarar verebilecek sert materyallerden üretilmiş portatif mobilya parçalarına (takıp çıkarılabilen) ürün tasarımlarında yer verilmemelidir. Diğer yandan özel eğitim sürecinde sahiplenme ve aidiyet becerilerinin geliştirilmesine katkı sunabilmesi için mobilyaların çocuğun yaşına uygun boyutta tasarlanması gerekir.

Sade bir şekilde dekore edilmeli

Nörolojik eksiklikleri olan bir diğer grup olarak Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan çocuklara odaklanırsak, bu grubun ihtiyaçlarının OSB grubundan kısmen farklılaştığı söylenebilir. Örneğin OSB grubunda açık raf ve dolaplar tercih edilirken, bu grupta dolapların kapaklı olması ve çocuğun dikkat sürecini uzatmak adına odasında konsantrasyonuna zarar verecek oyuncak, süs eşyası ve tablo gibi malzemelerin korunaklı dolaplarda olması oldukça önemli. DEHB’li çocuğun dikkat performansını arttırmak için özellikle çalışma masasında çok ayrıntıların olmaması ve sade bir şekilde dekore edilmesi gerekir.

Dolap ve yatağı birbirine yakın olmalı

Her çocuğun eğitim ihtiyacı göz önünde bulundurularak, özellikle masa, gözü yormayacak, gün ışığını arkadan alacak şekilde konumlandırılmalıdır. Zaman zaman hem OSB’li hem DEHB’li hem de SP’li çocukların eğitim sürecine bilgisayarlar ve tabletlerle katkı sunulması gerekebileceğinden, özellikle çocukların ekran ışığından olumsuz etkilenmemesi adına çalışma masasına yansıyacak doğal ışığın arkadan alınması gerekir. Bunun haricinde çocuğun ihtiyaçlarını kolaylıkla karşılaması adına özellikle SP’li (Serebral Palsy) grubun dolap ve yatağının birbirine yakın olması, çocukların hayata entegre olma sürecine de katkı sunacaktır.

Yumuşak renkleri kullanın

Özel gereksinimli çocukların odalarının renklerine gelince, her grup için geçerli olan yumuşak renk kullanımı oldukça önemli. Özellikle OSB’li çocukların canlı renklere dair takıntılara sahip olma olasılıkları göz önünde bulundurulunca, bu grupta yumuşak tonlarda boyanan oda ve benzer tonlarla dekore edilen mobilyaların olması çok önemli. DEHB’li çocuklar ve SP’li çocuklar için de dikkat ve konsantrasyon becerilerinde olumlu etkileri olduğu bilinen yumuşak tonlarla dekore edilen odalar hem yaşam hem de eğitim hayatlarına uyumları açısından büyük önem taşımakta.

Zarar verecek mobilya parçalarını odalarda bulundurmamalı

Aslına bakarsanız tüm aileler, çocukları için en iyi odayı tasarlamak istiyor. Fakat özel gereksinimli çocuklar için mobilya seçimi diğer mobilya seçimlerinden daha önemli bir süreç. Çocukların kendine ve çevrelerine zarar verecek mobilya parçalarını odalarda bulundurmamak önemli.

Yaşamla iletişim kurmasına yardımcı gereçleri seçin

Bir diğer grup olan fiziksel gereksinimleri olan çocuklara gelince özellikle serebral palsili çocukların (cerebral palsy/CP) fiziksel gereksinimlerine uygun masa ve yatak tasarlanması çok önemli. Diğer yandan bu grupta da söz konusu fiziksel gereksinime zihinsel problemlerin eşlik edip etmediğine de dikkat etmek gerekir. Böyle bir durumda hem OSB ve DEHB’li çocukların odalarında olduğu gibi yalın, sade ve ayrıntısız odalar tasarlanmalı hem de oda dekorasyonunda çocuğun yaşamla iletişim kurmasını sağlayan akülü/tekerlekli sandalyesine uyumlu masalara yer verilmelidir.