Çocuğun Kurallara Uyumu Çok Mu Zor?

Çocuğunuzu kurallarla ne zaman tanıştırırsınız? Odasına bir liste asıp başına da “Bu kurallar çiğnenmeyecek!” yazarak sürekli göz önünde tutanlardan mısınız yoksa kriz anında o kuralları hatırlatanlardan mısınız sadece. Kuralların uyumunun kolaylığı için bebeklik döneminden itibaren tutarlı davranışlar sergilerseniz süreç çok daha olağan gelişir. Detayları Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı, Aile Danışmanı Özge Demirci’den aldık.

Her aile söylenilen her şeyi yapan, bir yere gidildiği zaman ağlamayan, tutturmayan “uslu” diye tabir edilen çocuk yetiştirmek ister. Aslında çocuk da sınırlarını bilmek ister. Bunun için kural koymak ve sonrasında tutarlı davranmak gerekir.

6. aydan itibaren kurallarla tanıştırabilirsiniz!

Bebeğinizin sizi anladığını fark ettiğiniz andan itibaren kurallar koymaya başlayabilirsiniz. Genellikle 6. aydan itibaren söylediklerinizi anladığını fark etmeye başlarsınız. Bu dönemdeki bebeğin ağlaması çok önceden farklılaşmıştır. Anneler bebeğinin ne için ağladığını bilebilirler. Acıktığında ya da bir yeri ağrıdığında her bebek ağlar. Ancak ilgi beklediği zaman daha farklı ağlar. Bu nedenle bebeklerde kural koyarken dikkat edilmesi gereken en önemli şey fiziksel ihtiyaçlarının giderilmiş olmasıdır. Fiziksel ihtiyaçları giderilmiş bir bebek, gün içerisinde anne-babasından yeterince ilgi görüyorsa mutludur.

Çocuğunuza “hayır”ı öğretin!

Çocuğun, bütün isteklerinin her zaman yerine getirilemeyeceğini öğrenmesi gerekir. Kesin ve net bir şekilde hayır dediğinizde sınır çizmiş olursunuz. Çocuk o sınırı aşmak isteyecektir. Ama siz tutarlı olduğunuz takdirde davranış kazanılmaya başlanır.

Bebek deyip geçmeyin!

Bebekler bile ses tonunuzdan ve mimiklerinizden iyi mi yoksa kötü mü bir şey söylediğinizi anlarlar. “Hayır” kelimesini ilk söylediğinizde büyük ihtimalle tepkisiz kalacaktır. Bir şey öğretirken nasıl ki sürekli tekrar yapmak gerekiyorsa, davranış kazandırırken de aynı şekilde tekrar yapılmalıdır. Tutarlı olmak gerekir. Benzer durumlarda aynı tepkiyi gösterirsek bir süre sonra öğrenme gerçekleşecektir. Ancak fiziksel ihtiyaçları giderilmemiş bir bebeğin o anda zaten size ihtiyacı vardır. Bir de “hayır” kelimesini duyması daha çok sinirlenmesine ve sonrasında da zor sakinleşmesine sebep olacaktır. Bu nedenle annelerin uygun zamanı kollayabilmesi gerekir.

Bebekler büyüdükçe algılama düzeyi gelişir. Kelime hazinesi artar. Yavaş yavaş kendisini kanıtlayıp birey olduğunu ispat etmeye çalışır (1,5-4 yaş). Çocukla inatlaşmamaya çalışmak, bu durumun gelişimsel özellik olduğunu kabul etmek, dönemin daha az sancılı geçmesini sağlar.

Çocuğunuzla mutlaka konuşun!

Ailelerin yaptığı yanlışlardan biri çocukla önceden konuşmamaktır. Kuralları önceden konuşmak, aile üyeleri ile birlikte kural koymak gerekir. Kuralların hayatımızdaki önemi çocuğun yaşına uygun olarak anlatılabilir. Ebeveynler kuralları genellikle bir kriz anında koyar. Oysa kriz anında çocuk, bırakın aileyi dinlemeyi, söylenilenleri bile duymaz. Bu yüzden her iki tarafta gerginlik yaşar. Buna bir de “çevredekilerin” ne söyleyeceği stresi de eklenince olay çözülmez bir hal alır. Bunun sonunda da ya çocuğun isteği yapılır ya da şiddete başvurulur. Kriz anında çocuğa sakin bir şekilde “Ağladığın zaman ne söylemek istediğini anlayamıyorum. Sakinleştikten sonra konuşabiliriz.” denebilir. Kriz sonrası, çocuk sakinleştikten sonra davranışlarla ilgili mutlaka çocukla karşılıklı konuşmak gerekir. Yapılan davranışın “doğru davranış” ya da “yanlış davranış” olarak ayrımı yapılmalıdır. Konuşmalar çocuğun seviyesine uygun olarak yapılmalıdır. Konuşmaların çocuğun seviyesine uygun olarak yapılması sizi daha iyi anlamasını sağlar.

Kısa süreli oyunlar oynayın!

3 yaşından itibaren çocuklarınıza kazandırmak istediğiniz davranışlarla ilgili kısa süreli oyunlar oynayabilirsiniz. Bu oyunlar gün içerisinde birkaç kez oynanılabilir. Örneğin; oyun, anne ve çocuğun bir alışveriş merkezinde oyuncakçının önünden geçerken çocuğun oyuncağı istemesi ve tutturma davranışı göstermesi ile ilgili olabilir. Anne doğru davranışta bulunarak çocuğa model olur. Sonra roller değiştirilip oyun tekrar oynanılır.

Kuralları bilişsel becerileri doğrultusunda algılar!

Çocuğun yaşına ve gelişim özelliklerine uygun kurallar konulmalıdır. Çocuk kuralları, bilişsel becerileri doğrultusunda algılayabilir. Yaşına uygun olmayan kurallar, çocuğunuzun söylediklerinize anlam verememesine, bundan dolayı da doğru davranışı sergilemesine neden olur.