Çocuklar Neden Yalan Söyler?

Çocuklar görerek, taklit ederek öğrenir. Aynı zamanda gerçeklik algısı zamanla gelişir. Hayal dünyaları ve gerçek ile hayal arasındaki farkı, yaşları ilerledikçe fark edeceklerdir. Abartmak, olmayan şeyleri olmuş gibi anlatmak belli bir yaşa kadar normal kabul edilir. Ancak bazen ceza almaktan korktukları, ilgi görmek istedikleri ya da kendilerini savunma ihtiyacı duydukları içinde yalan söyleyebilirler. Reem Nöropsikiyatri Merkezi Kurucusu, Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz, çocuklarda yalan söyleme alışkanlığı hakkında bilgiler veriyor.

Neden yalan söylüyor?

Korktuğunda, yaramazlık yaptığında veya eğlenceli olabileceğini düşündüğü için yalan söyleme eğilimi gösterebilir. Bunun yanı sıra çocuklar zaman zaman hikayeler kurgulayabilir. Bu noktada ebeveynlerin bu durumu yalan olarak yorumlamaması ve gelişimin bir parçası olarak kabul etmesi önemlidir. Ayrıca çocuğun yalan söyleme sebeplerinin yaşlara göre farklı anlamları olabileceği de unutulmamalıdır.

Sözde yalanlar, gerçek yalanlar olarak görülmemeli

Çocuklar gerçeklik algısını zamanla kazanır. Bu durumda çoğu zaman neyin doğru, neyin yalan olduğunu ayırt edemezler. Bazen evde tek başlarına konuştuklarına, hikayeler anlattıklarına ya da bazı olayları abartarak anlatmak için olmayan şeyler eklediklerine şahit olabilirsiniz. Tüm bunlar bir yalan söyleme çabasından değildir. Çocuğun sınırsız hayal gücünü dışa vurma biçimidir ve gelişimi için gayet normaldir. Özellikle de 5 yaşına kadar çocuklar, gerçeğe bağlı kalmak zorunda hissetmediği için bu tür davranışlara başvurabilir.

5 – 8 yaş arasındaki çocukların yalan söyleme nedeni farklıdır

Artık ev dışında yeni bir sosyal çevreyle tanışan çocuklar, gerçek ve yalan ilişkisinde farklı bir boyut kazanır. Her ne kadar gerçek ile yalan arasındaki farklı ayırt etmeye başlasa da ebeveynlerini memnun etmek için zaman zaman yalana başvurabilir. Bu durumda anne-babaların beğenmeyeceğini, kızacağını düşündükleri şeyleri saklamayı ya da yalan söyleyerek değiştirmeyi tercih edebilirler.

Cezalandırma korkusu yalan söylemeye itebilir

Eğer çocuğunuz cezalandırılma korkusuyla yalan söylüyorsa bu konudaki en büyük suçlu siz ebeveynlersiniz. Çocuğunuz yarama veya tembel olabilir, çok hareketli veya konsantrasyon eksikliği yaşıyor olabilir. Sizin kafanızda yarattığınız mükemmel çocuk profiline de uymayabilir. Bu noktada tutunduğunuz aşırı mükemmeliyetçi tutum karşısında ceza almak istemeyen çocuk korku ve endişeyle birlikte yalan söyleyebilir.

Rol model olarak gördükleri ebeveynleri taklit edebilirler

Çocukların bir kahramanı varsa, bu kişiler ebeveynleridir. Dünyayı keşfederken, öğrenirken anne babalarını izler ve taklit ederler. Eğer çevrelerinde sürekli masum da olsa yalan söyleyen ya da çocuklarına ‘Dün gece evde olduğumuzu söyle’ gibi yalan söylemelerini tembih eden ebeveynlerin olması çocukların yalan söylemesini kolaylaştırabilir. Hatta yalan söylemeyi çocukların gözünde normalleştirebilir.

Yalan Söyleme Nedenleri

• Sevgisiz bir ortamda yetişiyorsa,
• Zor durumda kaldığını hissediyorsa,
• Ebeveynlerinin beklentilerini karşılamaya çalışıyorsa,
• Bazı konularda eksiklik hissediyorsa,
• Dikkat çekmek istiyorsa,
• Kendini koruma çalışıyorsa çocuklar yalana başvurabilir.

Peki, yalan söyleyen çocuğa nasıl yaklaşılmalı?

Yukarıda da belirtilen nedenler göstermektedir ki, çocukların yalan söylemesinin en önemli nedeni ebeveynlerin ona karşı olan tutumlarıdır. Dolayısıyla çocuklarının yalan söylediğini fark eden ebeveynler, cezalandırmak, bağırmak, tehdit etmek veya fiziksel şiddet uygulamak yerine, anlayışlı davranmalıdır.

• Öncelikle yalanı ortaya çıkaran sebepleri saptamalıdır.
• Eğer sorun ilgisizlikse çocuklara daha çok vakit harcamalı, kaliteli ve ortak zamanlar yaratılmalı,
• Mükemmeliyetçi tutumdan vazgeçilmelidir. Bu durum çocuk üzerinde çok ciddi bir baskı yaratacağından yalan söylemek zorunda hissedebilir.
• Otoriter olmakla tehditkar olmak arasındaki çizgiyi kaçırmayın.
• Çocuklarınız sizi örnek alır. Bu sebeple onu kendi yalanlarınıza dahil etmeyin.
• İletişim diliniz sevgi olsun.
• Korku imparatorlu değil, sevgi cumhuriyeti kurun.