Araştırmalar Ekran Işığının Çocukların Uykuya Dalmasını Geciktirdiğini Gösteriyor

Çocukta uyku sorunu anne babaların bitmeyen yakınmaları arasında. Çocuğunuz ister 1 yaşında olsun ister 10, gece uykusu ile ilgili yakınmalarınızın olması mümkün. Son yapılan araştırmalarda, bilgisayar, telefon gibi mavi ışık kaynaklarının çocuklarda uykuya dalmayı geciktirdiği yönünde… Acıbadem Fulya Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. İmre Gökyar çocuklarda kaliteli bir uyku alışkalnlığı yaratmak için anne babalara tavsiyelerde bulunuyor.

Yeterli ve kaliteli uyku, çocuklarda bağışıklığın güçlenmesinden zihinsel, fiziksel ve ruhsal gelişimlerine dek birçok alanda önemli etkiler sağlıyor. Yaşı ne olursa olsun, iyi uyuyamayan çocukların farklı sağlık sorunları yaşadıklarını da ebeveynler yakından gözlemliyor.   

Çocukların saat 22:00’den önce mutlaka uykuya dalması gerektiği belirtiliyor. Aksi durumda çocuğun büyümesinin yavaşladığı ve vücut direncinin düştüğü söyleniyor. Bu da zaman içinde birçok hastalığa davetiye çıkarıyor.

“Bizim yanımızda yatmazsa uykuya dalamıyor!”, “Cep telefonunda oyun oynamaktan geç yatıyor!”, “Erken yatarsa uyuyamıyor!”… Bir çok anne baba, çocuklarında bu ve benzeri sorunlar nedeniyle uzmanlara başvurarak çözüm arıyor.

Uyku sorunlarının büyük çoğunluğunun nedeni davranışsal

Çocuklarda uyku bozukluklarının büyük çoğunluğunun davranışsal olduğu belirtiliyor.
Özellikle günümüzde televizyon, tablet, akıllı telefon ve yoğun çalışan ebeveynler nedeni ile çocukların yatağa gidiş saati gecikmekte ve bu da uyku döngüsünü bozmakta… Uyku döngüsünün bozulması, geciken uykuya veya bölünen uykuya neden olarak hem sağlık açısından hem de günlük yaşamdaki aktiviteleri açısından olumsuz etkilere yol açabimektedir.

Yeterli ve kaliteli uyumayan çocuk sürekli bitkin hisseder, bağışıklığı zayıflayarak hastalıklara açık hale gelir, okulda iyi bir performans gösteremez ve başarısı düşer. Unutkanlık, sinirlilik ve dikkat dağınıklığı sorunu yaşar, depresyona girme riski artar. Fiziksel, zihinsel ve ruhsal olarak gelişimi sağlıklı olamayacağından hem kısa hem de uzun vadede pek çok sorunla karşılaşır. Bu nedenle çocuklardaki uyku bozuklukları doğru tespit edilerek, bu nedenleri ortadan kaldıracak önlemlerle sorun ivedilikle çözülmelidir.

Uyku sorunları neden oluşuyor?

Uyku döngüsü yaşamın ilk üç ayından sonra oluşuyor. 4-5 yaş arasında erişkin tip uykuya dönüşüyor.

Uyku insan ömrünün en az üçte birini oluşturur. Vücudun dinlenmesini ve beynin gün içinde aldığı bilgileri beyne yerleştirmesini sağlar. Çocuklarda gece uyanmalarında ailenin mümkünse müdahale etmemesi ve çocuğun kendi kendine tekrar uykuya dönmesinin sağlanması önemlidir.

Uykusuzluğun nedenleri arasında iki faktör öne çıkıyor. Zayıf uyku alışkanlığında; uykunun başlaması ve uykuda kalabilme beceresi bir seri biyolojik koşullar ve öğrenilmiş davranışlara bağlıdır. Organizma uykuya hazır olmalıdır. Bu nedenle alışkanlıklar oluşturarak vücudu dinlendirmesini ve uykuya hazırlanmasını sağlamak gerekir. Diğer bir faktör de stres ve kaygıya dayalı çocuk uykusuzluğudur. Çocukların rutine ihtiyacı vardır. Çocuklar aile sorunları, çocukluk korkuları veya ayrılık kaygısı nedeni ile huzursuz hissedebilirler. Bu tür uyku sorunları aniden ortaya çıkar. Genellikle neden kişisel, ailesel ve sosyal faktörlerden kaynaklanır. Bunlar geçici olabilir. Bu nedenle onları desteklemek ve korkuları hakkında konuşmak önemlidir.

Hangi yaşta, kaç saat uyku?

Gelişim çağındaki çocukların saat 22.00’den önce mutlaka uykuya dalması gerektiği belirtiliyor. Aksi taktirde çocuğun büyümesinde yavaşlama, vücut direncinde düşme gözleniyor. 
Uyku süresi kişiden kişiye değişmekle birlikte, sağlık için yaş gruplarına göre uyku saatlerini şöyle belirtmek mümkün:
 
• Yeni doğmuş bebekler:16,5 saat
• 1-8 ay arası bebekler: gündüz 3-3,5 saat ve gece 10-11 saat
• 9-14 ay arası bebekler: 2-2,5 saat gündüz ve 10-11 saat gece
• 15-24 ay arası: gündüz tek uykuya geçiş zamanı olup 2-2,5 saat gündüz ve 10-11 saat gece
• 3-5 yaş arası: uyku ihtiyacı 11-13 saat
• 6-13 yaş arası: 9-11 saat
• Gençlikte: 8-10 saat.

Uykusuzluğu gidermek için beyni yeniden eğitmek gerekiyor

Çocuklarda uykusuzluk için bir tedaviye başlamadan önce, ciddi bir nörolojik hastalığının olup olmadığının mutlaka belirlenmesi gerekiyor. Bunu yapacak kişi de çocuk hekimi ve çocuk nöroloji uzmanıdır. Çocuk uyku bozukluğunun nedeni; zayıf uyku alışkanlığı, stres, aşırı heyecan, kaygı ya da davranışsal olsa bile tedavisi maalesef çok kolay değildir. Çocuk uykusuzluğunun üstesinden gelmek ve uyku düzeni sağlamak istiyorsanız; beyni yeniden eğitmeniz ve çocuğa uyku alışkanlığını yeniden öğretmeniz gereklidir. Hekiminiz önermedikçe bitkisel ilaçları asla kullanmayınız.

Çocuklarda sağlıklı ve kaliteli uyku için öneriler

• Uyku vakti değişmemeli. Bir uyanma saati belirleyin ve buna en başta siz uyarak başlayın.
• Uyku öncesi rutini hazırlayın. Akşam yemeğinden sonra hafif oyun zamanı, banyo, diş fırçalama, bir masal veya kitap saati ve yatağa gidiş planını birlikte oluşturun.
• Ekranları yatmadan en az 2 saat önce kapatın. Araştırmalara göre, yatmadan hemen önce televizyon ekranı, telefon veya tabletten gelen mavi ışığa maruz kalmak, çocuğunuzun uykusunu en az 30-60 dakika geciktirir. Yatak odasını ekransız bir bölge haline getirin.
• Uykudan önce stresi azaltın. Stresli çocuk uyuyamaz. Bu nedenle yatmadan önceki aktiviteleri sakin tutun.
• Çocuğunuzun odasının çok sıcak değil, serin olmasına dikkat edin. Uyku döngüsü sadece ışığa değil ısıya da duyarlıdır. Oda sıcaklığı 18-21 derece aralığında olmalıdır.
• Uykuyu getiren ortam hazırlayın. Yumuşak çarşaflar, loş ışık, sessizlik çocuğun gündüzle geceyi ayırt etmesinde yardımcı olur.
• Uyku bozuklukları için tetikte olun. Bazen en iyi şekilde hazırlanmış planlar da iyi sonuç vermeyebilir. Çocuğunuz uykuya dalmakta güçlük çekiyorsa, sürekli ağzı açık nefes alıyorsa ya da kabus görüyorsa uyku bozukluğu olabilir. Böyle bir durumda mutlaka uzmandan yardım alın.