Anne Karnından Menopoza Yumurtalık Rezervi

Kadınlarda yumurta hücreleri anne karnındayken üretilmeye başlıyor.  Doğum ve sonrasında azalan bu hücrelerden sadece 400 kadarı, kadının doğurganlık çağında gebelik oluşturmak için gelişiyor. Hamile kalmak isteyen kadınların, yumurta rezervleri ve doğurganlık dönemleri hakkında bilgi sahibi olmasında fayda var. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Emre Pabuçcu, konuyla ilgili şu bilgileri paylaşıyor.

Yumurtalık rezervi nedir?

Kadınlarda, üreme potansiyeli üzerine en etkili durumlardan biri yumurtalık rezervidir. Her 2 yumurtalık içerisinde olgun yumurta oluşturmaya aday keseciklerin toplamına rezerv adı verilir. Çocuk sahibi olmak isteyen bir kadının gebelik beklentisi, bu rezervle yakından ilişkilidir.
• Yaşlanma,
• Geçirilen yumurtalık ameliyatları,
• Kemo veya radyo terapiler,
• Uzun süreli steroid kullanımı,
• Sigara içilmesi,
• Endometriyozis gibi durumlarda yumurta rezervinde azalma izlenebilir. Bu rezerv ya kandan bakılan hormonlar ile ya da adetli iken bakılan ultrason ile anlaşılabilir. Sayılan risk faktörleri varlığında da mutlaka rezerve bakılmasını tavsiye ediyoruz.

Ultrason yumurtalık rezervi ile ilgili bilgi verir mi?

Evet, ultrason değerli bir tetkik aracıdır. Çünkü yumurtalıkların durumunu gözümüzle görürüz. Yumurtalıklarda sayılan küçük yumurta kesecikleri toplamı 5’in altındaysa rezerv düşüktür. Hiç bulunmaması, yumurtlama olasılığının çok az olduğunu ve yakın bir gelecekte biteceğini gösterir. Örneğin menopozda yumurtalıkta neredeyse hiç kesecik gözükmez. Özellikle Anti Mullerian Hormon ve antral follikül sayımı adını verdiğimiz tetkikler çok kıymetlidir.

Sağlıklı bir çiftlerde gebelik şansı

Yeni evlenmiş, sağlıklı bir çiftin bir denemede gebelik beklentisi, her şey normal ve yolunda ise 1 yıl için yaklaşık %80-85 kadardır. Bu çiftlerin yaklaşık %20’si gebelik yakalayamazlar. Tabi bu olasılıklar yaş ile alakalı; örneğin 25 yaşındaki kadında bu olasılık en yukarıda iken 40 yaşında bu olasılık daha düşüktür. Yani doğurganlık için kadın yaşı ve yumurtalık rezervi çok önemli 2 unsurdur. 36-37 yaşını aşmış ve gebelik elde edememiş kadınlara mutlaka tetkik yapılması önerilir. Tabi ki eşlerin her ikisine de üreme sağlığı açısından bakılır.  

Doğurganlık için en uygun yaş

Kadın için 20’li yaşlardan itibaren, hatta 25-30 arası diyebiliriz. Zaman ilerledikçe, yaşa bağlı olarak hem gebe kalma olasılığı azalır, hem de gebelikte birtakım sorunlar (tansiyon, şeker, düşükler gibi) daha sık izlenir. İleri yaşlarda hamilelik ve doğum eylemi kadın için zorlaşır ve sorun çıkma oranları artar. Kadınların en geç 30-37 yaş arası gebe kalması aslında istenilen bir şeydir.

Doğurganlık ve yaş faktörü doğrudan bağlantılıdır. Bu nedenle 35 yaş altı kadınlarda bir yıllık deneme sonucunda, 35-40 yaş arasındaki kadınlarda 6 aylık deneme sonrasında gebelik meydana gelmiyorsa, 40 yaş üstü kadınlarda ise vakit kaybetmeden bir kadın doğum uzmanına başvurulması gerekir.

Yaş ilerledikçe gebelik şansı neden azalır?

Yumurta hücreleri, cenin anne karnında gelişmeye başlarken üretiliyor. Anne karnında 6-7 milyon kadar olan yumurta hücrelerinin sayısı doğumla birlikte 1 milyonun altına düşüyor. Ergenlik dönemine gelince yumurta sayısı giderek azalıyor. 500 tane yumurta belirleniyor, adet kanaması günlerinde bunlardan 10-15 kadarı yumurtlama için gelişmeye başlıyor. İçlerinden bir tanesi diğerlerini bastırıp yumurtlamayla karın boşluğuna düşüyor. Eğer bu günlerde cinsel ilişki olursa yumurta spermle birleşerek döllenme oluşuyor ve gebelik başlıyor.

Gebelik olmaz ise, yumurta keseciğinde üretilen hormonlar hızla azalır, gebeliğe hazırlanmış rahim içi bozularak adet kanaması başlar. Bu döngü ergenlikten adet kesimine (menopoza) kadar devam eder. Doğurganlık çağında yaklaşık 400 kadar yumurta gebelik oluşturmak için gelişir, gerisi büzüşmeye uğrar.