Hangi Belirtiler Çocuğun Tuvalet Eğitimine Hazır Olduğunu Gösterir?

Tuvalet eğitimi çocuk gelişiminde önemli bir aşamadır. Aileler için ise zaman zaman stresli geçen bir süreç. Bu döneme bilinçli girmek, çocuğun hazır olup olmadığının farkında olmak, belirtileri gözlemlemek, sabırlı ve çocuğu teşvik edici davranmak ise yapılması gerekenler. Tuvalet eğitiminde ailelerin en çok merak ettiği soruları Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu’ya sorduk.

Tuvalet eğitimi için en uygun gelişim ayları ne zamandır? Erken veya geç başlamanın sakıncaları var mı?

Tuvalet eğitiminin çocuğun gelişme adımları arasında önemli bir yeri vardır. Çocuklar normal gelişimleri sırasında genellikle 2-3 yaşları arasında mesane kontrolünü kazanmaya başlarlar. İlk 2 yaşta hızlı büyüyen çocuk anlama ve derdini anlatmaya başlıyor. Aile çocuğun tuvalet eğitimine hazır olup olmadığı değerlendirmelidir.
Tuvalet eğitimi başlangıcı için en uygun zaman 18 ay ile 24 ay arasıdır. Bu dönemde kavram olarak olayı anlamalarını sağlamak 2 yaştan sonra kontrolün sağlanması için ilk aşamadır. Erken ya da geç başlanması alt ıslatmalara neden olabilir. Gece kontrolü ise genellikle üçüncü ya da dördüncü yıllar arasında tamamlanır.

Çocuk hangi belirtileri gösterirse, anne baba tuvalet eğitimi için uygun zaman olduğunu düşünebilir?

Tuvalet eğitimi için en önemli belirtiler şunlardır;

• Tuvalet ile ilgili terimleri anlama (çiş – kaka – oturak gibi)
• Basit komutları yerine getirme (iç çamaşırını çıkarma – giyme, el yıkama gibi)
• Kas kontrolü kazanması (tuvalet gereksinimi olduğunu hissedebilmesi ve tutabilmesi için)
• Bezin en az 2 saat kuru kalması
• Bez takılmasını istememek
• Oturak kullanmayı istemek
• İç çamaşırı giymek istemek

Nasıl başlamalı? Hangi sırayı takip etmeli?

Çocuğunuzun hazır olduğunu düşünüyorsanız aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz;

• Öncelikle oturak alın.
• Çocuğunuzla birlikte önce giyinik iken, sonra bezi ile sonra da bezini çıkardıktan sonra kısa süreli oturma denemeleri yapın.
• Sizi tuvaleti kullanırken görmesine izin verin.
• Kaka yaptığı zamanları gözlemleyin, yüzünün kızardığı – çömelip – ıkındığı zamanlar gibi zamanlar olacaktır.
• Çocuğa bezi kirlendiğinde haber vermesini söyleyin.
• Öğünlerden sonra 15 dakika oturakta oturmasını sağlayın. (gastrokolik refleksten yararlanın)
• Oturak / klozete yerleştirilebilen oturak ve basamak, çocuğun ayakları yere basar ise barsak hareketlerine yardımcı olur.
• Rutin oluşturun. Sıvı alımından 45 dakika – 1 saat sonra, uykudan uyanınca, gün içinde 2-3 saat ara ile oturağa oturmasını sağlayın.
• Çocuğun bakımı ile ilgilenen herkesin (anneanne, babaanne, bakıcı, abla vs) aynı rutinleri uygulamasını sağlayın.
• Bahar ve yaz aylarında giyim daha az olduğu için kolaylık sağlayabilir, ancak çocuğunuz hazır ise yaz aylarını bekleyerek zaman geçirmeyin.
• Tuvaleti her kullandığında çocuğunuzu övün.
• Başardığı her sefer alkışlayın ve överek cesaretini pekiştirin. Başarı çizelgesi tutun.
• Kazalar olacaktır, çocuğunuzu azarlamayın, temizliği birlikte yapın.

Oturağı reddeden çocuklar, direkt tuvalete (aparatla birlikte) oturabilir mi? Hangi önlemler alınmalı?

Klozet aparatı ile tuvalete oturmak da alıştırmalar için bir seçenek olabilir ama çocuğun rahat olabilmesi için basamak ya da yükseltici ile ayaklarının yere basabilmesi sağlanmalıdır. Tuvalette otururken eşlik etmek de düşmeler açısından önemlidir.

Tuvalet eğitimi öncesi çocuk kitap ve oyunlarla bu eğitime hazırlanabilir mi?

Görsel materyaller kitap, çizgi film, video ve resimler eğitimde etkili olacaktır. Anne baba ve varsa yaşça büyük kardeşlerin oyunları da öğrenme de etkili yöntemlerdir.

En sık yapılan hatalar nelerdir?

Tuvalet eğitimine çocuk hazır olmadan başlamak, aceleci davranmak, kıyaslamalar veya kınamalarla, ceza söylemleriyle eğitim önemli hatalardır. Anne, baba ve konuyla direk ilgilenecek diğer kişiler arasında bu eğitim verilirken kullanılacak söylemler ve tavır konusunda fikir birliği içinde olunması ve tutarlı, sabırlı tavır önemlidir.

Tuvalet eğitiminin ortalama bir süresi var mı? 1 ayı geçen bir sürede çocuk kakasını tuvalete ama çişini beze ya da iç çamaşırına yapmaya devam ederse nasıl bir yol izlemeli?

Sağlıklı, uygun gelişim aşamasında ve kendini ifade edebilen çocuklar bazen 2 hafta içinde kuru kalmayı öğrenebilirler ama ortalama süre 3-6 ay olarak söylenebilir. Gece tam kuruluk kimi zaman 2. bir 6 aya yayılabilir. 4 yaşa kadar kakasını, 5 yaşına kadar çişini haber vermeyi öğrenemeyen çocuklar için bir uzmana başvurmak doğru olur.