Doğumdan Sonra Cinsel Yaşamınız Nasıl Olmalı?

Doğum sonrası kadınların cinsel hayatı; kültürel ve dini etkenler, fiziksel ve psikolojik durumları ve  hamilelik öncesi cinsel hayatlarıyla çok ilişkilidir. Bu dönemde kadın için, cinsel hayatıyla ilgili değişimleri konuşmak ve bu döneme adapte olmak her zaman çok kolay olmamaktadır. Bu süreçte birçok değişiklik annenin cinsel yaşantısını etkileyecektir. Üreme sağlığı, sağlıklı cinsellik, uygun yöntemlerle hamilelikten korunma gibi kavramlar güncel yaşamda her geçen gün daha yaygın bir şekilde gündeme gelmektedir. Doğum sonrası istenmeyen hamileliklere karşı korunma yöntemleri ve ikinci doğum için ideal zaman aralığı gibi konularda bilgi sahibi olunması bu süreçte tüm ailelere yol gösterici olabilmektedir. Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden E. Nil Uğurlu doğum sonrası cinsel yaşam ve korunma yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Perineal bölgenin iyileşmesi de göz önüne alınarak doğum sonrası (normal veya sezaryen) cinsel hayat 4-6 hafta sonra başlanabilmektedir.Özellikle emzirmekle daha da artan vajinal kuruluk, cinsel ilişkide ağrı yaparak cinsel isteği azaltabilir. Bunun için su bazlı vajinal jeller veya nemlendiriciler kullanılabilir.

Doğum sonrası 4-6 hafta sonra cinsel yaşam başlayabilir

Perineal bölgenin iyileşmesi de göz önüne alınarak doğum sonrası (normal veya sezaryen) cinsel hayat 4-6 hafta sonra başlayabilmektedir. Vajina bölgesinde tamir gerektiren epizyotomi veya yırtılma olan hastaların ağrısız cinsel hayata geçmeleri, olmayan hastalara göre biraz daha uzun sürebilmektedir. Cinsel fonksiyonlarda kısa dönem değişiklikler kadınların %22-86’sında görülmektedir. Bu değişiklikler vakum veya forseps kullanılan asiste vajinal doğumlarda diğer doğum şekillerine göre daha sık görülmektedir. Birçok çalışmada, epizyotomisi olan, laserasyon dediğimiz vajinal yırtık tamiri yapılan ve doğumda vakum/forseps kullanılan hastaların, cinsel ilişki sırasında ağrı çekebildiklerini göstermiştir. Bu durum geçici olmakla beraber, az sayıda hastada 6 aya kadar uzayabilmektedir. Fakat sezaryen doğum da ağrılı cinsel ilişki olmaması için bir çözüm değildir ve bu grup hastada da olabilir. Doğum sonrası cinsel hayatı etkileyen faktörler şunlardır:

• Epizyo/yırtık olup olmaması
• Aşırı yorgunluk
• Cinsel isteğin azalması
• Vajinal kanama/akıntı varlığı
• İlişki sırasında ağrı
• Vajinal kuruluk
• Bebeği uyandırma veya bebeğin sesini duyamama korkusu
• İlişki sırasında yaralanma korkusu (epizyotominin açılması gibi)
• Kendini çirkin hissetme, kendini beğenmeme

Emzirmek, cinsel ilişki isteğini azaltabilir

Doğum sonrası ilk aylarda en sık gözlenen şikayetlerden bir tanesi cinsel isteğin azalması veya kaybolmasıdır. Fakat ilk bir yıl içerisinde çiftlerin çok büyük bir bölümünde yeniden cinsel istek artar ve cinsel ilişki sıklığı hamilelik öncesi durumuna döner. Özellikle emzirmekle daha da artan vajinal kuruluk, cinsel ilişkide ağrı yaparak cinsel isteği azaltabilir. Bunun için su bazlı vajinal jeller veya nemlendiriciler kullanılabilir. Doğum sonrası geçici idrar kaçırma şikayetleri olabilir ve bu durum cinsel ilişkiden kaçınmakla sonuçlanabilir. Kegel egzersizleri  dediğimiz pelvik taban egzersizleri, bu durumun daha çabuk düzelmesini kolaylaştıracaktır.

Emzirmek hamilelikten korunma yöntemi değildir

Doğurganlığın doğum sonrası ne zaman geri döneceği tam olarak bilinmemektedir. Düzenli adet görmeye başlamadan önce hatta emzirirken de geri dönebilir. Emzirmenin hamilelikten korumadaki etkinliği kısıtlıdır. Düzenli emzirmeyen annelerde 6 haftadan önce yumurtlama olabilir. Bu durum, erken hamilelik kaybı olanlarda daha da erken gözlenmektedir. Doğum kontrol yöntemleri ilk ilişkiden önce, tercihen doğum sonrası 3. haftadan sonra kullanılmaya başlanmalıdır. İmplantlar, spermisid ve kondomlar ve cerrahi sterilizasyon yöntemleri ile korunma sağlanabilmektedir. Cerrahi sterilizasyon (tüplerin bağlanması) oldukça etkili bir yöntem olup hemen doğum sonrası yapılabilmektedir. Doğum kontrol hapları ise az miktarda anne sütüne geçmektedir. Bebeğe zarar vermemekle beraber, emzirme üzerine etkisi kesinleşmiş değildir. Anne sütünün miktarını azalttığını söyleyen bilgiler olsa da etkisi olmadığını rapor eden çalışmalar da bulunmaktadır.

Bu dönem için uygulanabilecek diğer korunma yöntemlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Hormonlu ya da hormonsuz spiraller: Hemen doğum sonrası takılabildiği gibi, vücuttan atılma riski bu dönemde biraz daha fazla olması nedeniyle, doğum sonrası 4-6 haftalarda takılması daha çok önerilmektedir. Uzun dönem koruma sağlar ve oldukça etkindir. En önemli yan etkileri hormonsuz spiraller için kanama düzensizliği iken hormon içerenlerde adet miktarının giderek azalması, zaman zaman da hastanın tamamen adetten kesilmesidir.

• 3 aylık enjeksiyonlar: Özellikle uzun dönem koruma isteyenler için uygun bir yöntemdir. En önemli yan etkisi, kemik mineral dansitesinde azalma yapmasıdır. Yanısıra yine adet miktarının azalması ve uzun dönem adet olamama gibi yan etkiler ortaya çıkabilmektedir.

İki doğum arası ideal süre

Bu konuda 2006 yılında Agudelo ve arkadaşlarının yayınladığı, 67 çalışmayı kapsayan bir meta-analizde 18 aydan kısa, 59 aydan uzun aralıklı gebeliklerin; erken doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riski, 18-59 ay arası gebeliklere göre daha fazla olmaktadır. 18 ayın altında ve 50 ayın üzerindeki aralıklarda ise; anne karnında ve doğumdan hemen sonra olan bebek ölümlerinin daha fazla olduğu gösterilmiş. İlk gebelik sonlandıktan sonra, 18 aydan daha kısa zamanda gebe kalan hastalarda neden erken doğum, düşük kilolu bebek ve neonatal ve anne karnında ölüm riskinin arttığı kesin olarak bilinmemekle beraber, öne sürülen en önemli mekanizma annenin bir önceki yakın gebelik ve emzirme nedeniyle besin depolarının tükenmesi ve fiziksel olarak hala bir önceki gebeliğin getirdiği tahribatı  onaramamış olmasıdır. Sonuç olarak iki gebelik arası ideal sürenin 2-5 yıl olduğu gösterilmiştir.