Bebeğe Yapılan İlk Test: Apgar Testi

Doğumdan hemen sonra bebek daha doğum odasındayken yapılan bir test; Apgar Testi. Bebeğin yeni dünyasıyla ilk tanışması ve uyumunu gösteren, sağlık durumu hakkında veri sunup, acil müdahaleye gerek olup olmadığın bildiren önemli bir test.  Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Semiha Baysoy Apgar Testi ile ilgili bilgiler veriyor.

Hayatın özüdür doğum. Sağlıklı bir bebek umuttur, gelecektir insanlık için. Doğum bir mucize ama doktorlar bu mucizeye dalıp gidemezler. Artık bebek için hayat başlamıştır ve ilk test hem bebek, hem aile ve hem de doktoru için hayati ve çok önemlidir.

Apgar nedir?

“APGAR” kelimesi bir kısaltma değil soyadıdır. Amerika Birleşik Devletleri’nde Anestezi Uzmanı olan Dr. Virginia Apgar’ın soyadıdır.1909 yılında doğduğunda kendisine hemen bir test yapılmamıştı. Çünkü daha kendisi doktor olup bu testi geliştirmemişti. İşi gereği bulunduğu doğum süreçlerinde yeni doğan bebeklerin yeterli ve ayrıntılı muayene edilmeden sonraki aşamaya geçildiğini fark etti. Oysaki her bebeğin doğum şartları, gelişme süreçleri, genetik yapıları ve daha birçok konu aynı değildi. Dr. Virginia Apgar'a göre yeni doğanlar hayata uyum sağlamanın başlangıcı olan bu dönemde dikkatlice değerlendirilmeliydi. İlk tespitlere göre tıbbi gereksinimleri farklı olan bebekler belirlenmeliydi. Bunun için standart değerlendirme yöntemi üstünde çalıştı. Ve bu testi geliştirerek 1952 yılında dünyaya tanıttı. Bu ilk değerlendirme testi bugün hala kullanılmaktadır. Bu nedenle klasik bir ifadeyle “Dünyanın herhangi bir yerinde bir hastanede doğan bir bebeğe ilk bakanın Dr. Virginia Apgar'ın gözleri” olduğu söylenir. Yani kısaca “APGAR TESTİ” yeni doğan bebeklerin tıbbi yardıma gereksinimi olup olmadığını saptamak üzere geliştirilmiş bir testtir.

Apgar Testi’nde neler değerlendirilir?

Bebeğin anne rahmindeki gelişimi çok önemlidir. Genetik özellikler, annenin sağlığı, çevresel faktörler, psikolojik faktörler, anatomik farklılıklar doğumun hemen sonrasında hayatı sonlandırabilen sorunlar çıkarabilir. Yapılan takiplerde farkına varılabilen ve farkına varılamayan anormallikler için tedbirler ilk muayene ile alınır. Bu nedenle bebek doğar doğmaz; bebeğin kas gücü, kalp hızı, dış uyaranlara cevabı, solunumu, cilt rengi değerlendirilir.

Apgar Testi neden önemlidir?

“Apgar Skoru” kas gücü, kalp hızı, dış uyaranlara cevabı, solunumu, cilt rengi alanlarında verilen 0- 1- 2 puanlarının toplamı ile elde edilir. “Apgar Değeri”; 8-10 arasında ise, yenidoğan canlı ve güçlüdür. Normal bir bakım yeterlidir. Puan 4 - 7 arasında ise bebeğin oksijene ve uyarıya gereksinimi vardır, 4’ün altında ise şiddetli oksijen yetersizliğini gösterir ve yenidoğan’ın acilen resüssitasyona yani yeniden canlandırmaya gereksinimi vardır.

Apgar Testi ne zaman yapılır?

Bebek doğar doğmaz hemen değerlendirmeye alınır. İlk olarak 1. dakika değerlendirilir. Daha sonra 5. ve 10. dakikalarda aynı değerlendirmeler tekrar yapılır. Bu 3 ayrı değerlendirmeye göre bebeğin tıbbi takibi planlanır.

“KAS GÜCÜ”
Aktif ve hareketli bebekler sağlıklıdır. 2 puan verilir. Hiç hareket etmiyorsa 0 puan alır. Az hareketli-el kol öne bükülü halde ise 1 puan yazılır.
“KALP HIZI”
Kalp atım hızı sayılır. Kalp atım hızı dakikada 100 kereden fazla atıyorsa sağlıklı kabul edilir. 2 puan verilir. Kalp atışı yoksa 0 puan verilir. Kalp atışı 0-100 arasında ise 1 puan verilir.
“CİLT RENGİ”
Sağlıklı bir bebek doğduğunda tüm cildi pembe renklidir. Testteki karşılığı 2 puandır. Kol ve bacaklar mor renkte ise 1 puan, cilt rengi soluk ve mor ise 0 puan verilir.
“SOLUNUM”
Bebek doğduğunda solunum yoksa çok ciddi bir sorun var demektir. Apgar Testi için 0 puan verilir. Yavaş ve düzensiz bir solunum var ve ağlama sesi zayıf ise 1 puan alır. Düzenli soluk alıp veren, kuvvetli sesle ağlayan bebekler ise tam puan yani 2 puan alır.
“DIŞ UYARANLARA CEVAP”
Genellikle kateter dediğimiz burun ve ağız boşluğundaki biriken salgıları temizlemekte kullandığımız borucukla bu test yapılır. Kateter buruna sokulduğunda öksürme ve ağlama olursa işler yolunda demektir. 2 puan alır. Öksürme, ağlama yoksa 0 puan verilir. Bebek ağlama olmadan yüz buruşturma gibi mimiklerle cevap verirse 1 puan verilir.

Apgar Testi’ni neler etkiler?

Doğum sürecinin özelliklerine bağlı birçok değişken Apgar Test puanlamasını etkileyebilir. Annenin beslenme özellikleri, alkol ve uyuşturucu madde kullanımı, hipertansiyon ve damar hastalıklarının olması, plasentanın erken ve önde gelmesi, doğumun uzaması, anneye ait sebepler olarak sıralanabilir. Doğum sırasında anestezi süresinin uzaması, kordon dolanması, ilk kaka (mekonyum) yutması, bebeğin kas ve sinir hastalıkları, doğumsal anomaliler, solunum yolu tıkanıklıkları, kullanılan ilaçlar, doğuştan kalp hastalıklarının olması, akciğer enfeksiyonları ve doğum travması ise bebeğe ait faktörler olarak gösterilebilir.

Apgar Test puanı geleceği etkiler mi?

Sağlıklı bir bebeğin Apgar Test puanı; 8-10 arasıdır. Normal bir bakım yeterlidir. Bu puanı alan yenidoğan canlı ve güçlüdür.  Ancak bu puan bebeğin sağlıklı olduğunun tek göstergesi değildir. Apgar skoru yüksek çıkan çocuklarda da bazen nadiren de olsa sonraki günlerde sağlık problemleri görülebilir. Özellikle 10. dakika Apgar’ın düşük olması ilerideki nörolojik hasarı gösterebilmesi açısından önemlidir. Bu çocukların takibi daha dikkatli yapılmalıdır. Puan 4 - 7 arasında ise bebeğin oksijene ve uyarıya gereksinimi vardır, 4 ün altında ise şiddetli oksijen yetersizliğini gösterir ve yenidoğanın acilen resussitasyona gereksinimi vardır. Bu puanlama özellikle doktorun çocuğu takibinde kolaylık sağlar.