Bebeklerde Büyüme Takibi

Uzman Dr. Mehmet Çalık: “Kız ve erkek bebeklerin beyin gelişimi farklılıkları da göz önünde bulundurulmalıdır. Erkeklerde beynin sağ kısmı kızlarda ise beynin sol kısmının öncelikli olarak gelişmesi önemlidir. Erkek çocukların fiziksel güç gerektiren etkinliklerde daha başarılı kız çocukların ise akademik becerilerde, dil ve sosyal gelişimlerinde daha aktif rol oynadıklarının sebepleri aslında tamamen beyin gelişimlerine de bağlıdır.”

Büyüme takibi aslında anne karnında başlar

9 ay boyunca yapılan kontrollerde ultrasonografi ile bebeklerin gebelik sürecinin başlangıcından itibaren belirli aralıklarla gelişim takibi yapılmaktadır. Anne ile bebek arasında oluşan koparılamayan bağ ise en çok da rahimde başlayan hareketlenmeler ve kontroller sırasında kalp atışı sesini duyması ile daha da anlam kazanmaktadır.

Ölçümler, kız ve erkek bebeklerde farklılık gösterir

Sağlıklı gelişim süreci geçiren bebeğin dünyaya gelmesiyle birlikte aylık sağlık kontrolleri ve boy, kilo, baş çevresi takibi de yapılmaktadır. Boy, kilo, baş çevresi ölçümleri kız ve erkek bebeklerde farklılık göstermektedir. Yeni doğmuş erkek bebekler kızlara kıyasla daha toplu ve uzun olurlar. Bu özellikleri onların daha geç oturmasına sebep olurken, kız çocukların daha erken oturduğu ve erkeklerden 2 ay önce yürümeye başladıkları gözlenmiştir. Kız ve erkek bebeklerin beyin gelişimi farklılıkları da göz önünde bulundurulmalıdır. Erkeklerde beynin sağ kısmı kızlarda ise beynin sol kısmının öncelikli olarak gelişmesi önemlidir. Erkek çocukların fiziksel güç gerektiren etkinliklerde daha başarılı kız çocukların ise akademik becerilerde, dil ve sosyal gelişimlerinde daha aktif rol oynadıklarının sebepleri aslında tamamen beyin gelişimlerine de bağlıdır.

Bir yaşından sonra kilo alımı daha da azalır

Bebeklerin doğum kiloları 2500 g - 5000 g arasında, ortalama 3000 g - 3500 g kadardır. Özel durumlarda (erken doğum, diyabetli anne bebeği vb) daha düşük veya daha büyük bebekler olabilmektedir. Doğumdan sonra ilk hafta içinde; bebeğin şişliklerinin azalması, fazla sıvının atılması, bebeğin iyi beslenememesi gibi nedenlerle doğum kilosunun %5 - 10 kadarı kaybedilmektedir. Beslenmenin düzelmesi, anne sütünün artması ile onuncu gün civarında bebek doğum kilosuna ulaşmaktadır. Normal beslenme ile ilk 3 - 4 ay günde 20 - 30 g, ayda 600 - 900 g arasında almaktadır. Bundan sonra kilo artışı azalmakta, günlük 10 - 20 g kadar olmaktadır. Bir yaşından sonra kilo alımı daha da azalmaktadır. Fakat bazı bebeklerde normal kilo azalmasının dışında ayına göre yeterli değerlere ulaşmamış olması gözlemlenmiş ise değerlendirilip, hastalık, anne sütü yetersizliği araştırılmalıdır.

Doğum boyları ortalama  48 - 55 cm olur

Bebeklerin doğum boyları ortalama  48 - 55 cm kadar olmaktadır. İlk aylarda aylık 2,5 cm -3,5 cm daha sonra aylık olarak 1,5 cm - 2 cm artış olmaktadır. Bu artışlar genetik faktörlere göre farklılık göstermektedir. Ebeveynlerin ve yakın akrabaların boy uzunlukları göz önünde bulundurulmalıdır.

İkinci boyu yılda ise ilk yıldakinin yarısı kadar uzar

Bebekler ilk bir yaşına ulaştıklarında doğum boyunun yarısı kadar artmakla birlikte ortalama erkek bebeklerde 75 cm kız bebeklerde ise 73 cm kadar uzunluğa erişmektedirler. İkinci yılda ise ilk yıldakinin yarısı kadar uzamaktadır. Boy takibinde herhangi bir geri veya ileri seviye bir durum gözlemlendiğinde mutlaka yapısal anormallikler veya varsa genetik, metabolik, kongenital bozukluklar araştırılmalıdır.

Baş çevresi ölçümleri beyin gelişimi hakkında bilgi verir

Nasıl ki boy ve kilo bebeğin beden gelişimi hakkında bilgi veriyorsa, baş çevresi ölçümleri de bebeğin beyin gelişimi hakkında bilgi vermektedir. Bu sebeple hamilelikte ve doğum sonrası kontrollerde baş çevresi gelişimi büyük önem arz etmektedir. Doğumda ortalama baş çevresi 33 cm - 37 cm kadardır. İlk üç ayı ele alırsak; ayda 2 cm, sonraki 3 ayda 1 cm şeklinde seyreder. Bir yılın sonunda ise 10 - 12 cm kadar artmaktadır. Baş çevresinin yeteri kadar artmaması, normalden fazla artması, bunun yanında ön fontanelin erken kapanması, normalden geniş olması, geç kapanması beyin gelişimi ile ilgili olabileceğinden sebepleri araştırılıp tedavi geciktirilmemelidir.

Bebeğin kilo alımı yeterli beslenebilmesiyle ilişkili

Annelerin bebeklerine verebileceği en sağlıklı besin anne sütüdür. Anne sütü, bebeğin ilk altı ay ihtiyacı olan protein, yağ, demir, vitamin gibi her türlü besin değerini içeren ideal besin kaynağıdır. İçindeki koruyucu maddeler nedeniyle bebeği enfeksiyonlardan korur. Anne sütünün hazmı kolaydır, kaynatmak gerekmez. Daima taze, temiz ve bebeğe vermek üzere hazır bulunmaktadır. DSÖ ve UNICEF, anne sütü ile beslenmenin doğumdan hemen sonra başlanması gerektiğini, ilk altı ayda sadece anne sütü verilmesini ve emzirmenin altı aydan sonra uygun besin takviyeleriyle iki yaş ve üzerine kadar devam etmesini öneriyor. Bebeklerin kilo alımı değerleri normalden düşükse, anne sütünün yeterli olup olmadığı, altta yatan bir enfeksiyon veya metabolik bir bozukluk olup olmadığı araştırılmalıdır.