Bıngıldak Hakkında Neler Biliyorsunuz?

İlk defa anne baba olanlar için yenidoğanı tutmak, giydirmek, yıkamak çok kolay olmayabilir. Hele ki hassas noktaları olarak gördükleri yerlere dokunmak istemezler. Tıpkı bıngıldak gibi… Oysa sanılanın aksine bıngıldak hiç de zayıf bir nokta değil. Bebek için mutlak gerekli, dirençli bir yapı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Gonca Özmen, bıngıldak hakkında tüm merak edilenleri yeni anneler için anlatıyor.

Bıngıldak nerede?

Bebeğin kafa kemiklerindeki birleşme noktalarının arasında, bağ dokudan oluşmuş bir bölge bulunur. Bu bölgeye fontanel yani bilinen adıyla bıngıldak denir. Beyin dokusu ise, kendini saran beyin zarları ve kafatası ile korunur. Kafatası birden fazla kemikten meydana gelir. Anne karnındaki dönemde bu kemikler arasında sütür denilen birleştirici hatlar ve bıngıldak adı verilen baklava dilimi şeklinde bölgeler vardır. Bıngıldağın üstü, saçlı deri ve derialtı yağ dokusu ile kaplıdır.

Bıngıldak sayesinde doğum kolay gerçekleşir

Bebek doğarken kafatası kemikleri henüz tam olarak gelişmemiş ve son şeklini almamıştır. Bu yapı kemiklerin üst üste gelerek, kafatasına esneklik kazandırmaya, doğum sırasında kafanın doğum kanalına girebilmesine ve doğumun kolay gerçekleşmesine yarar. Ayrıca bu kafa kemiklerinin ayrık ve yumuşak olması da beynin büyümesine yardımcı olur. Aksi takdirde kafa kemikleri ve beyin büyüyemez. Beynin sağlıklı bir şekilde büyümemesi de, bebekte gelişim ve zeka geriliğine sebep olabilir. Bu nedenle beynin büyümesi ancak kafatasının büyümesiyle mümkün olabilir.

Beynin sağlıklı büyümesine yardımcı olur

Bıngıldağın 2 önemli görevi vardır. Bunlardan ilki, doğum sırasında bebeğin oldukça dar olan doğum kanalından kolayca geçmesine olanak sağlamaktır. Diğeri ise bebeğin beyninin dışarıya doğru rahatça büyümesine imkân vermektir. İlk 2 yılda çok hızlı olan beyin büyümesine kafa kemiklerinin büyümesi uyum sağlayamaz. Bu sebeple kemikler arası birleşme yerleri yani sütürler ve bıngıldak sayesinde kafa büyüyerek, beyin dokusuna zarar gelmez. Kafa içinde gelişebilecek ani basınç ve hacim değişimlerinde kafa kemikleri esnek olmadığı için genişleyemez. Bıngıldak tüm bu yan etkileri azaltabilir.

Ön bıngıldak elle anlaşılabilir

Her yeni anne bebeğini ilk defa kucağına aldığında bebeğinin başındaki yumuşak bölgeyi fark eder. Bebeğin kafasındaki kemikler karşı karşıya geldiğinde, arada oluşan boşluklar bıngıldaktır. Elle anlaşılabilenlerine ön ve arka bıngıldak denir. Ancak annelerin fark ettiği ve doktorların takip ettiği ön bıngıldaktır.

Sanıldığı kadar hassas değil

Bebeklere doğdukları andan itibaren oldukça hassas davranılır. Özellikle bebeğin kafa kısmı en çok dikkat edilen bölgelerden biridir. Bu nedenle bıngıldak bölgesine karşı ebeveynler tedirginlik yaşayabilir. Bu oldukça normal bir durumdur ancak unutulmamalıdır ki yeni doğanın beyni, koruyucu bir zar ile bu yumuşak bölgede koruma altına alınmıştır. Yani bıngıldak sanıldığı kadar hassas değildir ve koruyucu zarı sağlamdır. Çok sert bir darbe almadıkça, hafif çarpmalardan da zarar görmez.

Banyo saatinden korkmayın

Bıngıldak kafanın diğer bölümleri gibi sert değildir. Bu yüzden anneler o bölgeye dokunmaktan çoğunlukla korkarlar. Oysa ki, bıngıldağı oluşturan sağlam bağ dokusu, alttaki beyin için güvenli bir koruma sağlamaktadır. Bebeğe banyo yaptırırken, saçını tararken veya tutarken anne-babaların endişe etmesine gerek yoktur. Çünkü bıngıldak bebeğin güvenliği için gerekli olmakla birlikte, kafa travmalarında koruyucu kask görevi de üstlenmektedir.

9-18 ay arasında kapanır

Yeni doğan bebeklerde 6 adet bıngıldak bulunur. Ön bıngıldak en büyük olanıdır ve alından arkaya doğru baklava şeklinde hissedilir. Ön bıngıldak genellikle 9-18 ay arasında kapanır ancak bazen kapanması 24 ayı bulabilir. Ön bıngıldak nadir olarak doğumda kapalı olabilir ya da 9 aydan erken kapanabilir. Böyle bir durumda sütürlerin açıklığı ve baş çevresinin büyümesi dikkatle takibe alınmalıdır. Arka bıngıldak ise daha küçüktür ve kafanın arka kısmında olur. Genellikle 3 ay civarında kapanır.

Erken kapanması riskli

Bıngıldağın normalden büyük olması ve geç kapanması erken doğan ya da anne karnında büyümesi geri kalan bebeklerde görülebilir. Tabi bazı durumlarda, ön bıngıldağın 3 ay kadar erken kapanması normal olabilmektedir. Ancak bu durumda; bebeğin baş çevresinin takibinin yapılması ve beynin normal gelişiminin sürdüğünün bilinmesi şarttır. Nadiren de olsa kafatasını oluşturan kemiklerin birbirine normalden erken kaynayarak, bıngıldağı kapattığı da bilinmektedir. Bu durum da bebeğin beyin gelişimini ciddi seviyede etkileyebilir.  Özellikle görme ve işitme sorunları, kafa içi basınç artışı ve gelişim gerilikleri meydana gelebilir. Bu sürecin, bıngıldağın erken kapandığı normal bir bebekten ayırt edilmesi gerekmektedir.

Bıngıldaktaki değişimlere dikkat!

Bebeğe bıngıldak muayenesi yapılırken bebeğin sakinleştirilmesi ve oturur pozisyona getirilmesi gerekir. Bebekte sıvı kaybı var ise bıngıldakta çökme meydana gelebilir. Ayrıca ishal ve kusma gibi problemler de bıngıldağın çökmesine sebep olabilir. Bu durum sıvı kaybının ciddi düzeylerde olduğunun bir göstergesidir. Böyle bir durum da acilen bebeğe yeterli miktarda su verilmelidir. Bazen bıngıldakta şişme de meydana gelebilir. Bu ise menenjitler, tümöral oluşumlar ve hidrosefali gibi durumlarda oluşur. Bazen bıngıldakta hafif damar atımı gözlenir, bu durum süt çocuklarında normaldir ve endişe edilmesine gerek yoktur. Ağlama, öksürme ve kusma sırasında bıngıldakta hafif kabarıklık gözlenmesi de normaldir. Bıngıldağın olduğundan fazla çıkıntılı durması, kafa içi basıncının arttığına işaret eder ve mutlaka doktor kontrolünü gerektirir. Erken müdahale edilmesi gereken durumlarda çocukta hastalığa dair başka bulgularda görülebilir.