Reaktif Bağlanma Bozukluğu

Reaktif Bağlanma Bozukluğu, 5 yaşından önce çeşitli sorunlarla kendini gösteren gelişimsel bir bozukluktur. Çok sık görülmeyen bu bozukluğun görülme sıklığı konusunda kesin veriler bulunmamaktadır.

Reaktif Bağlanma Bozukluğunda çocuk büyüdükçe duygusal, fiziksel ve sosyal sorunlar devam eder.

Çocuk doğumdan sonraki ilk yıl yanlış bakım ve ilgisizlik sonucu çevresindekilere duygusal olarak bağlanmayı ret eder. Başka bir ifadeyle anne veya bakıcının olumsuz davranışları çocuğu güvensizliğe iter.

Sağlıklı gelişim gösteren bebekler, yaşamının ilk yılında annesine bağlanmayı öğrenir. Ağladığında annesinin onu teselli etmesi, acıktığında doyurması, altını kirlettiğinde ve/veya ıslattığında değiştirmesi, annenin çocukla çok sık olarak konuşması, oyunlar oynaması vb durumlar çocuğun annesine bağlanmasını sağlar. Eğer bebeğin fiziksel ve duygusal gereksinlinimleri doğru zamanda ve doğru biçimde karşılanmazsa bağlanma gerçekleşmez ve çevresindekilere karşı güven oluşmaz. Bunun sonucunda ise çeşitli problemler baş gösterir. En temel sorun insanlarla ilişki kurmaktan kaçınma olarak göze çarpar. Bu da çocuğun duygusal, zihinsel ve fiziksel gelişimini olumsuz etkiler. Konuşmayı geç öğrenir, bedensel gelişimi gecikir, bilişsel gelişimi yavaşlar.

Reaktif Bağlanma Bozukluğuna yol açan etkenler şöyle sıralanabilir:

Doğum travması
İstenmeyen hamilelik
Uzun süren doğum sonrası depresyon
Çok sık bakıcı değiştirme
İlgisiz bakıcı ve anne
Kavgalı veya yoksul aile ortamı
Fiziksel, duygusal ve cinsel istismar
Tutarsız ebeveyn tutumu
Tecrübesiz anne
Boşanma veya ölüm gibi travmatik yaşantıların olduğu aile ortamı
Ebeveynlerin alkol veya madde bağımlısı olması
Ebeveynlerin zihinsel engelli olması veya akıl sağlığının bozuk olması

Reaktif Bağlanma Bozukluğu ile otizm arasindaki benzerlikler şöyle sıralanabilir:

Geç konuşma
Yönergelere uygun tepkide bulunmama
Sarılma ve dokunmaya karşı aşırı hassasiyet
İletişim bozukluğu
Takıntılı davranışlar (sallanma, etrafında dönme vb)
Donuk ve mutsuz yüz ifadesi
Sembolik oyunlar oynamama
Sosyal ortamlardan kaçınma
Göz teması kuramama
Rutin davranışlar
İçe kapanma, kendi kendine oynama

Reaktif Bağlanma Bozukluğu'nun tedavisi

Ilk olarak Reaktif Bağlanma Bozukluğuna yol açtığı düşünülen belirgin olumsuzlukların iyileştirilmesi yoluna gidilir. Örneğin;

Aile ortamında sorunlar varsa, bunları giderici çalışmalar yapılır.

Bakım ile ilgili sorunlar varsa ortadan kaldırılır.

Aile bireylerinde ruhsal sorunlar görülürse tedavi edilir.

Çocuğun bakımı ve eğitimi konusunda anneye tedaylı eğitimler verilir ve belli bir süreci kapsayan destek programları oluşturulur. Böylece annelik becerileri arttırılarak, anne ile bebek arasındaki bağlılığın yeniden inşaasına ve yıkılan güvenin oluşturulmasına çalışılır. Annenin sevgisini hissettiren dokunma, sarılma, kucaklama, öpme vb davranışlar tedavi sürecinde önemsenir. Çocuğun zarar verici davranışları ve kuralları ihlal edici eylemleri sert cezalar yerine daha az sınırlandırıcı cezalarla kontrol altına alınmaya çalışılır.

4-5 ay devam eden eğitim ve tedavi programına parallel olarak çocukta olumlu değişimler gözlenir. Çocuk konuşmasını ilerletir, öz bakım becerilerini öğrenmeye başlar ve tekrarlayıcı davranışlarını azltır. Reaktif Bağlanma Bozukluğu bu noktada otizmden belirgin bir biçimde ayrılmaktadır, çünkü otizmli çocuklar bu kadar kısa sürede eğitime ve tedaviye cevap verememektedirler.

Reaktif Bağlanma Bozukluğunda erken eğitim ve tedavi oldukça önem kazanmaktadır. Bu tanıyı almış birçok birey, zamanında aldığı eğitim ve tedaviyle normal gelişim gösteren akranlarına yetişebilmektedir.