Otistik Çocuklarda Tuvalet Eğitimi

Özel eğitimin en önemli amaçlarından biri çocuğa bir başkasına bağımlı olmadan kendi yaşamını sürdürebilecek becerileri kazandırmaktır. Bu beceriler içerisinde en önemlilerden biride tuvalet eğitimidir.
Tuvalet eğitimi çocuğun sosyal gelişiminde önemli bir basamaktır. Her çocuğun tuvalet eğitiminde hazır olma yaşı farklıdır. Özelliklede otizmli çocuklar çok farklı gelişimsel özellikler taşıyabiliyorlar. Bu çerçeveden bakıldığında her otizmli çocuğun tuvalet eğitiminde aynı yaklaşımı uygulamak doğru olmaz.
Özellikle ailelerin bunun farkında olması lazım. Bazı otistik çocuklar normal yaşıtlarıyla aynı zamanda tuvalet eğitimi kazanırken bazılarının ise uzun süre tuvalet eğitimini tamamlayamadıkları görülür.

Bunlara Dikkat!

Tuvalet eğitiminde iki ana yaklaşım ön plana çıkmaktadır. Bunlardan ilki geleneksel yöntemdir.
Bu yöntemde çocuğun kuruluk süresinin belirlenmesi amacıyla 10 gün boyunca bir çizelge tutulur. Çocuğun kuruluk süresi 1 saatten azsa tuvalet eğitimine hazır değildir. Birkaç ay sonrası beklenmelidir. En az 1 saat kuru kalabiliyorsa eğitimine başlanır.
Bu yöntemde çocuğun altı, gündüz bağlanmaz. Çizelgede saatler belirlenir. Bu belirlenen saatten 10 dakika önce çocuk tuvalete götürülür. 1-2 dakika çocuk bekletilir. Eğer tuvaletini çocuk yaparsa çocuk pekiştireçle ödüllendirilir. Eğer yapmazsa çocuk kaldırılır. 
Çocuğun kısa süreliğine de olsa başka bir etkinlikle ilgilenmesi sağlanır. Sonra tekrar tuvalete oturtturulur. Eğer yaparsa çocuk ödüllendirilir, yapmazsa çocuk tuvaletten çıkarılır. Hiçbir şekilde çocuğa ceza verilmez, cezaya kesinlikle başvurulmaz. Çocuğun bütün idrar ve gaita(insan dışkısı) yapışları çizelgeye kaydedilir. Çocuğu tuvalete götürme süresi zamanla arttırılarak çocuğun daha uzun süre kuru kalması sağlanır.
Tuvalet eğitiminde kullanılan bir diğer yaklaşım ise “Hızlı Yöntem”dir. Bu yöntemde, çocuğun aldığı sıvıların miktarı arttırılır. Çocuğun tuvalete gitme sıklık aralığı değiştirilmeye çalışılır. Çocuk banyoda bir sandalyeye oturtturularak çocuğa su ve sevdiği içecekler verilir.
Çocuğa maksimum miktarda sıvı verildikten sonra tuvalete oturması sağlanır. Eğer tuvaletini yaparsa çocuk pekiştirilir. Sıvılar tüketildikten sonra 20 dakika içinde çocuk tuvaletini yapmazsa, çocuk kaldırılır ve sandalyeye oturtturulur. Bir süre sonra çocuğun külotu kontrol edilir. Kuru ise pekiştirilir, kuru değilse pekiştirilmez. Ve süreç 30 dakika sonra yeniden tekrar edilir.

Bireysel Farklılıklar Önemli

Otizmli çocuklarda tuvalet eğitimine 3 yaş civarında başlamak uygun gibi görünse de, tipik gelişim göstermeyen çocuklar 3 yaşında hazır olmayabilirler. Bu yüzden bireysel farklılıklar, gelişimsel özellikler göz önünde bulundurularak zamanı planlamak yararlı olacaktır. Örneğin; 4 yaşında bir çocuğu ele alalım. Bu yaştaki çocuk için sadece 4 yaşında olmasından dolayı tuvalet eğitimine hazır diyemeyiz.
Gelişim seviyesi 4 yaş değilse, bunu anlayabilecek bir bilişsel seviyede değilse, hazır olmadığı bir şeye zorlamamamız gerekir. Aksi takdirde çocuğa uzun vadeli duygusal sorunlar yaşatabiliriz. Hatta bu durum bize olumsuz davranışsal sorun olarak geri dönebilir.

Çocuğunuzu Zorlamayın!

Çocuğun tuvalette sadece zaman geçirmesine, sonra bununla ilgili bir karakter yaratmak vs gerekir. Bu bile bunun için bir geçiştir, bir ön hazırlıktır. Çocuğu bu ortama hazırlıyoruz, korkulacak bir durum olmadığını gösteriyoruz.
Çocuklar hep kontrolü ellerinde tutmak isterler, bunu kırdığımız zaman büyük problemler ortaya çıkabilir. Kas kontrolü sağlamayan, tuvaletini yapmanın gerekliliğini bilmeyen bir çocuğa böyle bir zorlama yapmamak gerekir. Bir çocukta ısrar etmeyeceğimiz, zorlama yapmayacağımız şeylerden biri de tuvalet eğitimidir.

Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.