Meme Kanserini Artıran Faktörler Var Mı?

Meme kanseri üretken yaşta kadınlar arasında sıklıkla gö­rülen bir kanser türüdür ve nadir de olsa erkeklerde de gö­rülebiliyor. Günümüzde kanseri ortaya çıkartan en önemli fak­törleri şu şekilde sıralayabiliriz: Hastaların genetik özellikleri, hastalara ait bazı özellikler, kansere ortam hazırlayabilecek bazı riskler. Örneğin; adetin erken yaşta başlaması, geç menopoz, doğum yapmamak, süt emdirmemek, aşırı kilo, aşırı alkol tü­ketimi gibi nedenler meme kanserinde risk faktörü olarak nitelendirilmektedir. Amerikan Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü Meme Sağlığı ve Hastalıkları Birimi Prof. Dr. Şükrü Aktan şu bilgileri veriyor.

Meme kanserinden nasl korunulabilir?

Her kanser türü gibi meme kanseri de sessiz ve gizli sey­reder. Klasik belirtisi, memede hastanın farkettiği veya dok­tor tarafından muayene sırasında saptanan kitlenin varlığıdır. Hastalığın erken tanısı derken, daha kitle ele gelmeden kanserin ortaya çıkarılmasını anlıyoruz. Modern teknolojik yöntemler sayesinde uzman doktorlar meme kanserine erken tanı koyabiliyorlar.

Bu nedenle 30 yaş sonrası kadınların her yıl en az bir kez meme muayenesi için doktora başvurmaları ve 40 yaşına ka­dar her yıl ultrasonografi yaptırmaları tavsiye edilmektedir. 40 yaş sonrası ise fizik muayeneye, ultrasonografi ile birlik­te mutlak olarak mamografi de tetkiklere eklenmeli. Böylece memede daha kitle oluşmadan kanseri belirleyebilecek bir takım bulgular elde edilir ve erken zamanda biyopsi veya cer­rahi girişimler gündeme gelebilir.

Günümüzde meme kanserini artıran etkenler var mıdr?

Meme kanserine, modern toplumlarda oldukça sık rastlanılıyor. Gelişmiş toplumlarda, gelişen ve gelişmemiş top­lumlara oranla çok daha fazla. Örneğin ABD’de her 8 kadından 1’i yaşamları boyunca meme kanserine yakalanma ris­ki içindeyken, Uzakdoğu’da ve gelişen toplumlarda bu oran 20 ile 26 kadında 1'dir. Ancak son zamanlarda Uzakdoğu ül­kelerinde Batılılaşmaya yönelik bir yaşam değişikliği, bu oranı 15 ile 20 arasında 1 kadına indirgediği bildiriliyor.

Buna kısaca Batılılaşma yani modern yaşam dersek ülkelerdeki sosyo–ekonomik ve teknolojik gelişim, meme kanseri görülme sıklığında son 10 yılda belirgin bir artış ortaya çıkartmıştır. Bu etkenler adetin erken yaşta başlaması, menopoz yaşının ileri yaşlara uzaması nedeniyle kadınların daha fazla östrojen hormonuna maruz kalmaları, meme kanseri artışını tetikleyen bir etmen olarak düşündürmekte.

Yine modern yaşamda kadınların genç yaşta anne olmaları, daha az süt emdirmeleri veya hiç doğum yapmamaları kanserin ortaya çıkışını etkileyici unsurlardır. Ortamdaki kim­yasal maddeler, radyasyona maruz kalma, çevre kirliliği, bazı hormonların düzensiz kullanımı bu etkenler içerisinde sayılabilir. Dikkatsiz beslenme nedeniyle oluşan kilo artımları, aşırı alkol tüketimi, hareketsizlik ve egzersiz yapmama gibi nedenler de meme kanseri için tetikleyici nedenler arasında sayılıyor.

Kanserden korunmada değitirilebilirveya değitirilemez faktörler

Özellikle meme kanserinde değiştirilemez risk faktörle­rinin başında genetik geçiş özelliği sayılabilir. Birinci dere­ce yakın kan akrabalarında meme kanseri saptanmış bir kadının meme kanseri olabilme riski, ailesinde kanser olma­yanlara oranla iki ila üç kat daha fazladır. Bu oran ailesinde iki veya daha fazla kişide meme kanseri olan kadınlarda 4 ila 6 katına kadar çıkabiliyor. Erken adet görme değiştirilemez faktörler arasında sayılır.

Memede kanser öncesi oluşabilecek hücresel değişiklikler de (atipi, hiperpilazi diye nitelendirilen) değiştirilemez fak­törler arasındadır. Değiştirilebilecek faktörler ise, ilk kez anne olma yaşı, an­ne olmak, süt emdirmek, kilo almamak, düzenli egzersiz yap­mak, bir takım ek hormonal ilaçlardan uzak kalmak sayılabilir.

Meme kanserinde erken tanda yardımcı etkenler neler?

Bu konuda hastalara ve doktorlara düşen görevler vardır. Hastalara düşen görevlerin başında meme sağlığına önem ver­mek gelir. Ayrıca 20 yaşından itibaren her kadının kendi ken­dine meme muayenesine alışması gerekmektedir. Bunun yanı sıra kadınların yıllık doktor muayenesi (özellikle meme ko­nusunda deneyimli genel cerrahi uzmanı) ve radyolojik gö­rüntüleme tekniklerinden (ultrasonografi ve mamografi gi­bi) yararlanması gerekir. Bunun iki yararı şöylece özetlene­bilir;

• Oluşabilecek bazı değişimlerin erken ortaya çıkartılması ve yakın takibi olanağı sağlanır.
• Gelişmekte olan veya başlangıçtaki meme kanseri olgularında erken tedavi şansı doğar.

Bu nedenle daha ele gelmeyen bir meme kanserinde en iyi yardımcı tetkik, radyolojik görüntülemedir. Modern yaşamın kanseri arttırmasına rağmen, teknoloji sayesinde me­me kanseri erken tanınabilir bir hastalıktır.

Meme kanseri tedavisinde son 20 yıldır gelinen nokta gerçekten çok yüz güldürücüdür. Özellikle meme koruyucu cerrahi  ve sonrası kemoterapi ve radyoterapideki gelişmeler bunun en belirgin örneğidir. Ancak kadınlar asla, “nasıl olsa bu teşhis edilip, tedavi ediliyor” düşüncesi ile ihmal­kar davranmamalı ve meme sağlığına ciddiyetle önem ver­meli. Yıllık kontrollerin akılda tutulması ve buna uyulması halinde erken teşhisin yararının tartışılamaz olacağı unutulmamalıdır