Bitki Çayları Herkese Fayda Sağlar Mı?

Hastalıklardan korunmak için ya da tedavi sürecinde bitki çayları sıklıkla tükettiğimiz sıvılardan. Günlük rutinimizde de sıvı alımımızın lezzetli ve sağlıklı parçaları. Ancak her bitki çayı, herkes için aynı etkiyi göstermeyebilir. Hamileler, tansiyon ya da böbrek hastaları her bitki çayını içemeyebilirler, neden mi?  Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi’nden Diyetisyen Özden Örkcü açıklıyor.

Bitki çaylarının zayıflama, eklem ağrılarını hafifletme, anne sütünü artırma gibi birçok amaçla kullanıldığı biliniyor ancak doktorlar, özellikle hamilelerin, böbrek hastalarının, çarpıntı ve hipertansiyonu olanların bu çayları tüketmeden önce bir uzmana danışmaları gerektiğini vurguluyorlar.

Pandemi bitki çaylarına ilgiyi artırdı

Bitkisel çaylar, sağlık üzerine olumlu etkileri bulunan ve antioksidan özellik taşıyan bioaktif bileşenler içerir. Kateşinler, flavonoller, flavonlar ve fenolik asitler gibi polifenol maddeler içeren çaylar antikarsinojenik, antimutojenik ve kardiovasküler hastalıklara karşı koruyucu özelliklere sahiptir. Bu yüzden hastalıkların, salgınların arttığı aylarda bitki çaylarına yönelim daha da artar.

Bitki çayı nasıl hazırlanır?

Bitkisel çayların hammaddesi çoğunlukla bitkilerin yaprak, çiçek, kök ve meyve gibi değerli kısımlarının kurutulması sonucunda elde ediliyor. 

Bitkisel çayların su ile hazırlanmasında kullanılan yöntemlerden biri de haşlayarak demlemedir. Bu yöntemle bitkilerin içerdikleri bioaktif maddeleri açığa çıkarmak kolay olduğu için yapraklar, çiçekler ve saplar genelde 3-10 dakika arasında kaynar suda bekletilmelidir.

Bitki çayları zayıflama amaçlı, vücut şekillendirmek için, depresyona karşı, gastrointestinal semptomlarda, immün destekleyici olarak, eklem ağrılarını hafifletici ya da anne sütünü arttırmak için de kullanılabiliyor.

Bitki çaylarını tüketirken mutlaka uzman görüşü alınmalıdır. Hamileler özellikle bitki çayı konusunda daha hassas davranmalı. Bitki çayları, rahim kasılmalarına bağlı düşük tehlikesine kadar ciddi sorunlar doğurabilir. Böbrek hastaları da bitki çaylarının diüretik etkilerinden dolayı risk altında olabilirler. Mutlaka uzmana danışmak ve günlük güvenilir doz aşımını geçmemek gerekiyor.

Mutlaka etiketlenmiş ürün alınmalı

Özellikle lisansı olmayan, kalite, etkililik ve güvenirliliği gösterilmemiş, etiketlenmesi ve standardizasyonu uygun olarak yapılmamış, denetimsiz, tezgah üstü olarak satılan içeriklere dikkat etmek gerekiyor. Ürünün üzerinde bitkinin adı, toplanan kısmı, etken madde miktarı, varsa yan etkileri, çayın saflık oranı, üretim ve paketleme izni mutlaka belirtilmeli. İçinde bulunduğumuz sonbahar ve yaklaşan kış mevsiminde bitki çayları tüketimi artıyor. Ancak bitki çaylarının satıldığı bazı aktarların yeterince temiz olmadığı gözlemleniyor. Bu konuda tüketiciler mutlaka etiketlenmiş ürün almaya dikkat etmeliler.

Kekik çayı düşük riskine yol açabiliyor

Bitki ve bitki ürünlerinin tedavi ve herhangi bir hastalığın önlenmesi amacıyla tüketilirken ilaçlarla beraber kullanıldığında potansiyel etkileşiminin ve yan etkilerin meydana gelebileceğine dikkat edilmesi gerekiyor. Örneğin; hipertansiyonu ve çarpıntısı olan kişiler günlük bir iki fincandan fazla yeşil çay tüketmemeye özen göstermeli. Kekik zararsız gözükse de yüksek tansiyon ilacının etkinliğini artırdığı için tansiyon düşüklüğüne neden olabiliyor. Bu sebeple ilaçlardan 2-3 saat sonra kekik çayı tüketmeleri öneriliyor. Hamilelikte isesoğuk algınlığına iyi gelmesinin dışında bulantıya iyi geldiği için tüketim günlük 1 gram üzerine çıkılmamalıdır. Aksi durumda düşük riskine neden olabilir.

Saklama koşulları önemli

Depolama sırasındaki kötü havalandırma koşulları çoğunlukla üründeki nem içeriğinin artmasına yol açar. Bu durumda bitkisel materyaller küflerin gelişimi ve toksin üretimine daha elverişli hale gelir.

Uygun şartlarda kurutulmuş bitkilerin genellikle 1 yıl boyunca muhafaza edilmesi öneriliyor. Güneş görmeyen, nemli olmayan, kuru yerlerde ve oda sıcaklığının üzerine çıkmayan yerlerde saklamak daha uygun olacaktır.