Kolajen Nedir? Ne İşe Yarar?

Son yıllarda Kolajen kelimesiyle sıkça karşılamışsınızdır. Özellikle güzellik ve besin takviyesi sektörlerinde… Peki nedir tam olarak bu Kolajen? Ne işe yarar? Vücut üretemiyor mu, dışarıdan mı almak gerekiyor? Acıbadem Kadıköy Hastanesi’nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Ece Öneş, merak edilenleri cevaplıyor.  

Kolajen nedir?

Kolajen; deri, kas, kemik tendon ile bağlar başta olmak üzere, diş ve gözler de dahil hemen her organın en önemli yapı taşı olan bir protein çeşidi. İnsan vücudunda en çok bulunan protein olan kolajenin temel görevi; vücudun kemik, kıkırdak ve kas dokularına yapısal destek vermek. Aynı zamanda cilt başta olmak üzere tüm doku ile organların canlı, güçlü ve esnek kalmalarını sağlamak, dokusal bütünlük oluşturmak gibi önemli işlevler üstleniyor.

Kolajenin görevleri nelerdir?

• Cilde ışıltı, pürüzsüzlük, nem ve esneklik kazandırır.
• Saç köklerini güçlendirerek saçların sağlıklı ve gür olmasını sağlar.
• Diş ve tırnakları besler.
• Kornea tabakasını güçlendirerek pek çok göz hastalığının gelişme riskini azaltır.
• Damarlarda kan dolaşımının hızlanmasını sağlarken, atardamarlarda tehlikeli plak oluşma riskini düşürür.
• Bir diğer önemli görevi, eklem dejenerasyonlarını ve ağrılarını hafifletmek, eklemleri onarmaktır.

Kolajeni vücut üretir mi?

Kolajeni vücudumuz yaşadığımız süre boyunca kendi üretiyor. Ancak 25’li yaşlardan itibaren vücudumuzda kolajen üretimi yavaşlamaya başlıyor, 35’li yaşlardan sonra yavaşlama hızını artırıyor, bunun sonucunda bazı olumsuz etkiler kendini daha fazla gösteriyor.
Aynı zamanda sigara, hava kirliliği, güneş ışınları ve şekerli besinler tüketmek gibi hatalı beslenme alışkanlıkları da, vücudun kolajen üretme kabiliyetini olumsuz etkiliyor.

Kolajen eksikliği nasıl anlaşılır?

Kolajen eksikliğinin yansımaları en çok cildimizde görülüyor; cildimiz sıkılığını kaybederek sarkmaya başlıyor, matlaşıyor ve kırışıklar kaçınılmaz hale geliyor. Ayrıca eklem kıkırdaklarından tendonlara, dişlerden tırnaklara kadar pek çok organ ve dokularda hasarlar gelişiyor.
Kolajenin fazlası zarar

Kolajenin fazla tüketimi, kan kolesterol düzeylerini artırıp kalp hastalıklarının önlenmesinde veya tedavisinde olumsuz etki yaratabilir. Bu nedenle kolajen “azı karar, fazlası zarar” bilinciyle sadece yeterli ve dengeli beslenmenin içinde düşünülüp, tüketilmeli. Uygun doz günde 2,5-5 gram. Dengeli besleniyorsanız, kolajen takviyesine ihtiyacınız olup olmadığını bir uzmandan öğrenmenizde fayda var. 

Kolajen üretimini artıran besinler

Kolajen üretimini artırmak için öncelikle sigarayı bırakmak ve şekerli besin tüketimini en aza indirmek gerekiyor. Ayrıca beslenme listemize kolajenden zengin ve kolajen üretimini artıran bazı besin öğelerini ekleyerek bu proteinin hızlı ve kolay bir şekilde artmasına yardımcı olabiliriz.

Kemik suyu

Kemik suyu içerdiği glisin, prolin ve arjinin gibi önemli amino asit içeriğiyle çok iyi bir kolajen kaynağıdır. Beslenme rutininize zaman zaman kemik suyu eklemeniz, vücudunuzda azalan kolajeni yerine koymak için ideal.

Ancak rutinde kemik suyu tüketimi kan kolesterol düzeylerini arttırabileceği için kalp-damar hastalığı veya kolesterol yüksekliğiyle ilişkili herhangi bir hastalığınız varsa, kemik suyu tüketiminden kaçınmanız gerekiyor.

Yumurta beyazı

Yumurtanın beyazı, glisin ve prolin de dahil olmak üzere kolajeni oluşturan diğer amino asitleri de içerdiği için en iyi kolajen kaynaklarından biri olarak nitelendiriliyor.

Ancak sadece yumurta beyazı yerine tüm yumurtayı tüketmek kolajen desteğinin yanı sıra sağlıklı yağ ve yüksek kalitede protein de sağlıyor.

Jelatin

Jelatin, kolajenden türetilmiş bir protein türü. Bu yüzden kolajen üretimini arttıran besinlerden biri olarak kabul ediliyor. Jelatini pişirme sırasında kullanılabilir ve yemeğinizin besin değerini arttırmak için çorba, güveç veya et suyuna karıştırabilirsiniz.

Koyu yeşil yapraklı sebzeler

Kolajen üretiminde bir diğer önemli faktör de, kolajenle birlikte C vitamini tüketiminin yeterli olmasıdır. Dolayısıyla ıspanak, semizotu, tere, roka ve maydanoz gibi koyu yeşil yapraklı sebzelerin beslenme listenizde düzenli olarak yer alması gerekir.

Portakal, mandalina, limon…

Portakal, mandalina ve limon gibi turunçgiller de C vitamininden zengin oldukları için kolajen üretimini destekliyorlar. Çünkü kolajen sentezlenirken tıpkı diğer birçok protein gibi yardımcı besin öğelerine ihtiyaç duyuyor ve C vitamini de kolajen üretiminde başrolü üstlenen bir besin öğesi.

Kırmızı ve mor meyveler

Çilek, ahududu, böğürtlen, karadut ve yaban mersini gibi kırmızı ve mor meyveler C vitamini deposu olup kolajen üretimini desteklerler. Özellikle çilek içerdiği bir antioksidan çeşidi olan ellajik asit sayesinde kolajenin yıkımına karşı da koruyucu etki gösterir.  

Sarımsak

C vitamini dışında kolajen üretimini destekleyen besin ögelerinden biri de, sülfürdür. Sarımsak içerdiği bol miktarda sülfür sayesinde kollajen üretimini destekleyen besinler arasında yer alıyor. Yapılan son çalışmalar, sülfürden fakir bir diyetle beslenen hayvanların daha az kolajen ürettiğini göstermiş.

Su yosunu

Kolajen proteini başlıca glisin ve prolin aminoasitlerinden oluşuyor. Dolayısıyla beslenmede glisin ve prolini zenginleştirmek kolajen üretimini de arttırıyor. Spirulina glisinden zengin bir su yosunu çeşidi ve kurutulmuş halde satılıyor. Spirulinayı meyve sularına veya tatlılara ekleyebilirsiniz.

Morina balığı

Diğer birçok beyaz balık gibi morina balığı da glisin ve prolin gibi amino asitlerden oldukça zengin olması sayesinde kolajen üretimini artırıyor. Ayrıca selenyum, B6 vitamini ve fosfor gibi besin öğelerinden de zengin bir besin.