Vitamin Takviyesi Zarar Verir Mi?

Dikkat çekici ambalajları, yoğun tanıtım kampanyalarıyla sunulan  besin takviyeleri ya da mineral ve vitamin destekleri kafamızda “Almalı mıyım?” sorusu oluşturuyor. İnternette gezinirken veya eczanenin takviye reyonuna adım attığınızda  birçok ürün görürsünüz. Bu ilaçlar gerçekten işe yarıyorlar mı? Hepsini aynı kefeye koyarak tek bir cevap vermek mümkün değildir.  Bazıları gereklidir ve son derece faydalıdır. Diğerleri doğru alındığında işe yarar; çoğu da alındığında faydadan çok zarar getirebilir. Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Şeref Kamil Basmacıoğlu ‘bilinçsiz kullanılan vitamin takviyeleri’ hakkında dikkat edilmesi gerekenleri anlatıyor.

İlk önce yapılması gereken, sağlıklı beslenme

Bizlerin üzerine düşen öncelikle sağlıklı bir beslenme planı oluşturmaktır. Vücudunuzun ihtiyaç duyduğu besinleri aldığından gerçekten emin olmak istiyorsanız, sağlıklı bir diyetle başlayın, meyveler, sebzeler ve kepekli tahıllar dahil olmak üzere bitki bazlı gıdaların yanı sıra, orta miktarda yağsız protein ve süt ürünleri ağırlıklı bir diyet anlamına gelir. 

Mümkün olduğunca, işlenmiş yiyecekler yerine gerçek yiyecekler yiyin, şekeri ve doymuş yağları minimum seviyede tüketin. Sağlıklı beslenmek, emilimle ilgili bir probleminiz yoksa, besin seçiciliğiniz yoksa, mevsiminde yeterli meyve -sebze ile beslenmek, yeterli protein almakla mümkündür. Bu arada hedef yaş ve yaşımıza göre ihtiyacımız olan mikro besinlerin karşılanmasıdır. Yeterince, demir, kalsiyum, D vitamini, B12 vitamini içeren tek yönlü olmayan bir beslenme programı uygulamalıyız. 

Bu vitamin takviyesi almamak anlamına gelmez.  Sağlıklı bir diyetin genel sağlığınız için çok daha önemli ve etkili olduğu anlamına gelir. Sonuçta vitamin takviyeleri, asıl vitamin kaynağımız olmamalıdır. Amaç sağlıklı bir diyetin yerini almak değil, onu desteklemektir.

En popüler takviye seçeneklerinden biri multivitamindir ve birçok kişi onu beslenme için tek adres olarak görür. Sağlıklı bir diyet izlemiyorsanız ve planlamıyorsanız, muhtemelen bir multivitamin takviyesi ile başlamak istersiniz. Zaten dengeli ve yeterli bir beslenmeniz varsa, multivitamin almanın gereğini duymazsınız.

Multivitaminler ne içerir?

Standart multivitaminler, çeşitli vitamin ve minerallerin önerilen günlük alımının (RDI) yüzde 100'ünü içerir. Bununla birlikte, haplar fiziksel olarak bunu yapmaktan aciz olduğundan, birkaç multivitamin vücudunuzun tüm beslenme ihtiyaçlarını içerir. Çoğu kalsiyum, demir ve magnezyumu dışarıda bırakır. Elbette vücudunuz kalsiyum ve demiri aynı anda ememez, dolayısıyla bu bileşikleri bir arada içeren bir multivitaminden fayda görmezsiniz.

Ayrıca, kanser riskinizi azaltan antioksidanlar içerdiğini iddia edenler gibi şüpheli sağlık iddialarında bulunan takviyeler anlamına gelen deneysel multivitaminlerle de karşılaşabilirsiniz. Bu eklenen bileşenlerin bazılarının gerçek bir etkisi yokken bazıları fayda sağlayabilir ama bu faydaların hangileri ne kadar kullanıldığında görüldüğü kanıtlanmamıştır, bazıları ise gerçekten zarar vericidir. Örneğin, çoğu önerilen günlük alımın 18 katı olan ve potansiyel olarak zararlı olan 400 IU'dan fazla E vitamini içerir. Fayda vermek bir tarafa fazla alınan E vitaminin erkeklerde prostat kanserini artırdığı gösterilmiştir.

Bir multivitamin istiyorsanız, sadece standart olanı alın

Önemli bir konu da  macunlar,  özel ballar, özel karışımlar gibi  her zaman kaçınmanız gereken içinde ne kadar hangi maddeyi içerdiğini bilmediğimiz karışımlardır. Aldığınız bir ürün hangi öğeyi ne kadarını içerdiğini söylemiyorsa onu almayınız. Yaşlandıkça özellikle  65 yaş ve üzerindekilerin çok önemli bir kısmı düzenli olarak bir multivitamin veya başka bir vitamin veya mineral takviyesi alıyor.  Bu önemli bir maliyet oluşturuyor. Beslenme uzmanlarının söylediğine göre bu paranın  meyve, sebze, kepekli tahıllar ve az yağlı süt ürünleri gibi besin değeri yüksek gıdalara harcanması daha iyi olabilir.

Bireysel vitamin takviyelerinin faydaları

Vitaminler ve mineraller vücudunuzu çok çeşitli şekillerde destekler ve bunların çoğu birlikte çalışır. Örneğin E vitamini DNA'yı onarmaya yardımcı olurken, B12 vitamini onu oluşturmaya yardımcı olur. A vitamini, kalsiyum ve D vitamini gibi kemik sağlığını destekler.

Vücudunuz bu besinlerin çoğunu yiyeceklerden alır. Bununla birlikte, B12 gibi bazılarının bulunması daha zordur. Vücudumuzun ihtiyaç duyduğu bazı besinler yalnızca hayvansal ürünlerden geldiğinden, özellikle veganlar ve vejeteryanlar için geçerlidir. İyi bir sağlık sağlamak için, bu yaşam tarzlarını seçen kişilerin takviye alması gerekir.

Laboratuar çalışmaları vücudunuzdaki eksiklikleri ortaya çıkarmaya yardımcı olur, bu nedenle sağlık uzmanınızla takviyeler hakkında konuşmanız faydalı olabilir. Ayrıca, vücudunuz bazı mineralleri yalnızca belirli bir şekilde alırsanız emdiği için, size en iyi uygulamalar konusunda rehberlik edebilir. Bazıları yağlarla birlikte emilmelidir, diğerleri (kalsiyum ve demir gibi) birbirine karşı koyar ve diğerleri hap veya kapsül formundayken vücudunuz tarafından emilemez.

Vitamin takviyelerinin riskleri var mı?

Sağlıklı beslenmenin yerini hiçbir takviye alamaz. Sağlıklı bir diyetin ne olduğundan emin değilseniz, doktorunuzla konuşun. Sağlık koşullarınıza göre ihtiyacınız varsa  desteklemek için yiyeceklerin bir listesini sağlayacaktır. Ülkemizde Vitamin D eksikliği önemli bir sağlık sorunudur. Yaygın olarak  eksikliği gösterilmesine  rağmen  bilinçsizce alındığında  zehirlenmeye neden olabilir.

Omega-3 yağ asitleri ve B12 vitamini gibi ihtiyacınız olan her şeyi diyetinizden alamıyorsanız, bir takviye almanız gerekebilir. Bu konuda yine, doktorunuzla konuşun.