40 Yaşından Sonra Çıkan Benlere Dikkat!

Neredeyse hepimizin vücudunda benler mevcut. Çoğu zararsız ve doğumumuzdan itibaren bizimle… Ancak uzmanlar bazı benlerin kanser riski taşıyabileceğini, çevresel ve genetik faktörlerin bunda etkili olduğunu belirtiyorlar. Peki, nedir bu risk faktörleri ve nasıl tespit edilirler? Memorial Şişli Hastanesi Dermatoloji Bölümü’nden Uz. Dr. Tuğba Kevser Uzunçakmak, riskli benler ve takipleri hakkında bilgi veriyor. 

1-Ben nedir?

Benler; deriye, saçlara, gözlere renk veren melanosit isimli hücrelerin iyi huylu olarak çoğalması ve bulundukları yerde birlikte yuvalar yapması sonucu oluşan iyi huylu lezyonlardır. Yerleşim yerlerine ve ortaya çıkış zamanlarına göre farklı sınıflandırılırlar.

2-Benler sonradan oluşur mu?

Evet. Benler doğuştan ya da sonradan oluşabiliyor. Sonradan oluşan benlere;
• Güneş hasarı
• Ergenlik
• Hamilelik gibi hormonal değişimler sebep olabiliyor.

Doğumsal olarak bulunan benlerin yanında yaşam boyunca; ailesel özellikler, hormonların etkisi, güneş maruziyeti ve bağışıklık durumuna göre ilk 35-40 yaşta da vücutta ben oluşumu gözlenebilir. 

3-40 yaşından sonra çıkan benler tehlikeli mi?

Genellikle iyi huylu olan benler, 40 yaşından sonra oluşmuşsa cilt kanseri açısından risk taşıyabiliyor. Bu yüzden takip edilmesi gerekiyor. 

40 yaş sonrası yeni çıkan benlerde mutlaka dikkatli olunmalı… Deri kanserleri içerisinde, tehlikeli alt tip olarak bilinen melanomlu hastalarda, olguların yaklaşık %30’unun bu benler üzerinden geliştiği araştırmalarda bildirilmiştir.

Melanoma dönüşme riski genel olarak doğumsal olmayan, sonradan edinilen benlerde daha sık olmakla birlikte dev çapta (40 cm’den büyük) doğumsal beni olan bireylerde de ilk 10 yaşta dahi görülebilmektedir.

Cilt kanseri gibi kötü huylu hastalıkları erken bir aşamada tespit edebilmek için; cildin düzenli aralıklarla ve kapsamlı bir şekilde incelenmesi, benlerin görünümünde bir değişiklik olup olmadığının kontrol edilmesi önemlidir. Erken evrelerde cilt kanseri kolayca tedavi edilebilir.

4-Kimler cilt kanseri riski altında?

Melanom (Cilt kanseri) ile ilgili yapılan epidemiyolojik çalışmalarda melanomun:
• Sarışın-kızıl saçlı
• Beyaz tenli
• Mavi-yeşil gözlü bireylerde
• Çilleri olan kişilerde
• Vücudunda 50 den fazla beni olan bireylerde daha sık görüldüğü belirtilmiştir.

Ayrıca;
• Çocukluk çağında güneşe yoğun olarak maruz kalan, güneş yanığı öyküsü bulunan,
• Ailesinde veya kendisinde deri kanseri veya atipik ben öyküsü olan,
• Kseroderma pigmantozum gibi güneşe hassasiyet ile seyreden çeşitli genetik hastalıkları bulunan,
• Çeşitli sebeplerle bağışıklığı zayıflamış bireylerde de daha sık gözlenmiştir.

İç organlara yayılım riski olan melanoma erken tanı konulur ve tam cerrahi çıkarımı sağlanırsa, hastalarda sağ kalım belirgin uzamakta ve kemoterapi veya redyoterapi gibi tedavilere gerek kalmamaktadır. Bu yüzden bu özelliklere sahip bireylerde belli aralıklarla, saçlı deriden genital bölgeye kadar tüm vücut muayenesi önemlidir.

5-Ben taraması ve takibi nasıl yapılır?

Ben taraması vücuttaki benlerin yapıları hakkında fikir sahibi olabilmek için belli aralıklara incelenmesidir.

Bu incelemeler dermatoskop adı verilen el cihazları ile veya bilgisayarlı (dijital) dermatoskoplarla, benlerin 10-100 kat büyütülerek değerlendirilmesine dayanır.

El cihazlarında kayıt işlemi, telefon veya tablet uyumlu aparatlarla yapılabilirken, dijital sistemlerde kayıt bilgisayar üzerindedir.

Dijital dermatoskop; dermatoskopun yüksek çözünürlüklü bir bilgisayara entegre edilmiş halidir. El cihazları ile oldukça net görüntü ve hızlı muayene sağlanabilmekle birlikte belli aralıklarla takip edilmesi gereken ve yüksek risk taşıyan kişilerde ben takipleri tercihen dijital dermatoskoplarla yapılır.

Dijital dermatoskopi taramasında çıplak gözle görülemeyecek pigmente lezyon ve et benlerinin detaylı yakın görüntüleri elde edilmektedir.

6-Ben haritalaması nasıl yapılır?

Dijital dermatoskopi ile ben haritalamada, vücuttaki bütün benler belli bir uzaklıktan ve farklı yönlerden gövde ön ve arka, yüz, kol ve bacakların ön ve arka yüzleri, saçlı deri, el ve ayak tabanı gibi her alan kaydedilir ve sonrasında işaretlenerek tek tek incelenir.

Bu haritalama sonrası bütün benlerin mikroskobik kaydı alınır ve büyütülerek incelenir ve o gün tarihli kayıt altına alınır. Benlerin yapısına göre, dermatoloji uzmanının uygun göreceği aralıklarla değişim açısından takibi yapılır.

Dijital olarak kaydedilen benler, hastanın düzenli olarak yaptırdığı taramalarda karşılaştırılarak yapay zeka ile şüpheli değişiklikler ve oluşumlar tespit edilmektedir.

7-Kimlere ben taraması yaptırması önerilir?

Ben taraması veya tüm vücut taraması cilt kanseri riski taşıyan hastalar için hayati önem arz etmekle birlikte toplumda her bireyin belli aralıklarla yaptırması gereken bir muayene türüdür.

Saçlı deri, sırt veya genital bölge gibi kişinin kendi takip edemediği alanlarda olası değişikliklerin erken tespiti açısından her bireyin hiç değilse senelik tüm vücut dermatolojik tarama yaptırması ve varsa benlerinin dijital dermatoskopi ile incelenmesi, şüpheli durumların tespiti ve erken müdahelesi son derece önemlidir. Erken teşhis kanser de dahil bütün hastalıklar için tedavi şansını artırmaktadır.